Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

PKI
) 
haqida batafsilroq to’xtalib o’tamiz. Ushbu tushuncha o’tgan asrning 
yetmishinchi yillarida Halqaro elektr aloqalar ittifoqi (
ITU
) tomonidan 
X500
standartlar seriyasiga mansub tadbir sifatida ishlab chiqarilgan. Bu 
standartlar foydalanuvchilar haqidagi ma’lumotlar mavjud bo’lgan ma’lumot 
bazalari tuzilishi qanday bo’lishini aniqlab bergan. Ochiq kalitlarning 
infratuzilmasi ma’lumotnomasi 
PKI
dan foydalanuvchilar ma’lumot olishlari 
mumkin bo’lishi kerak va u eng yangi ma’lumotlarniva ma’lumotlarning 
haqiqiylik muddatini o’z ichiga olishi lozim, o’chirilgan informatsiya haqida 
esa ma’lumotlar ham bo’lishi zarur.PKI ma’lumotnomalari mahfiy 
yozishmalarni va savdo operatsiyalarni amalga oshirishda ishlatilgani uchun, 
undagi ma’lumotlarning sifati va aniqligi katta ahamiyatga ega bo’ladi. Ochiq 
kalitlarning infratuzilmasi ma’lumotnomasi 
PKI
dagi ma’lumotlarning 
eskirib qolishiga yo’l qo’yish mumkin emas, chunki bu xolda 
ma’lumotnomaga ishonch yo’qoladi va tabiiyki, endi unga bo’lgan talab ham 
yo’qoladi. Ammo 
PKI
faqatgina ma’lumotnoma emas, uning tarkibiga 
kalitlar bilan ishlashni amalga oshirib beruvchi dasturiy-texnik vositalar va 
tashkiliy-texnik tadbirlar ham kiradi. Bunday tizimni yaratishdan asosiy 
maqsad - kalitning ochiq qismini uning yopiq qismi bilan birgalikda 
qo’shimcha himoyasini va identifikatsiyasini ta’minlashdir. Bu funktsiyani 
sertifikatsiya markazining elektron raqamli imzosi bilan tasdiqlangan 
sertifikatlar amalga oshirib beradilar. Ochiq kalitlar infratuzilmasi tarkibiga 
sertifikatsiya markazi, registratsiya markazi va tarmoq ma’lumotnomasi 

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
kiradi. Har bir hizmat o’zining nomi bilan bog’liq bo’lgan funktsiyalarni 
bajaradi. Ushbu hizmatlarga kirish uchun turli xildagi tarmoq protokollari 
ishlatiladi. Infratuzilmaga kalitlar saqlaydigan va mijoz dasturlariga ega 
bo’lgan foydalanuvchilarni ham kiritish mumkin. 
Sertifikat o’z 
foydalanuvchisi va uni bergan organ haqidagi ma’lumotlarga ega bo’ladi. 
Bunday ma’lumot o’z tarkibiga quyidagilarni oladi: 

Ochiq kalit va u ishlatadigan algoritm; 

Foydalanuvchiga tegishli fakul’tativ atributlar; 

Sertifikatni tasdiqlovchi markazning raqamli imzosi; 

Sertifikatsiya markazining manzili; 

Sertifikatning amal qilish muddati; 

Sertifikatsiya markazining sertifikat olishdan ilgarigi sifat ko’rsatgichi 
Shunday qilib, sertifikat bergan markaz sub’ektning ochiq kaliti va uni 
identifikatsiya qiladigan ma’lumotlarning xaqiqiyligini tasdiqlab beradi. 
Qonunga muvofiq sertifikatsiya funktsiyasi elektron raqamli imzolar kalitlari 
registratsiyasi markaziga yuklatilgan. O’zbekiston Respublikasining 2013 yil 
11 dekabrdagi “
Elektron raqamli imzo haqida
” gi Qonuniga muvofiq: 
“
elektron raqamli imzo
– 
elektron raqamli imzo kalitidan foydalangan xolda 
elektron xujjatdagi ma’lumotlarni mahsus qayta ishlash natijasida hosil 
qilingan elektron hujjatdagi imzo bo’lib, elektron raqamli imzoning ochiq 
kaliti vositasida elektron hujjatda o’zgarishlar yo’qligini tekshirishga va 
elektron raqamli imzoning egasi yopiq kalitini identifikatsiya qil ishga imkon 
beradi
”. Elektron raqamli imzolarni registratsiya qilish markazi