O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
SOLIQ VA SOLIQQA TORTISH FAKULTETI
Menejment yo‘nalishi 92-2/22 guruh talabasi
Naimov Salimjon G’ayrat o’g’lining
“Buxgalteriya hisobi” fanidan
MUSTAQIL ISHI
TOSHKENT 2022-23
Mavzu: Investitsiyalar hisobi
Reja:
1. Investitsion faoliyatning me’yoriy-huquqiy asoslari. Respublikadagi
investitsion muhit.
2. Investitsiya to‘g ‘risida tusiiuncha va ularning guruhlanishi. Kapital va
moliyaviy investitsiya.
3. Uzoq muddatli moliyaviy qo‘yilmalarning tarkibi, ular bo‘yicha tushunchalar.
4. Aksiyalarning nominal va sotib olish bahosi. Aksiyalarni sotib olish
xarajatlarini molivalashtirish muomalalarining hisobi.
Tayanch iboralar
Investitsiya hisobi, investitsion faoliyat, investitsion muhit,
moliyaviy va kapital investitsiyalar, aksiya, obligatsiya, zayom
va boshqalar, aksiyalarni nominal va sotib olish bahosida
hisobga olish ta rtib i, s h u ’ba va qaram x o ja lik la r ig a
investitsiyalar.
1. Investitsion faoliyatning me’yoriy-huquqiy asoslari.
Respubiikamizdagi investitsion muhit
M amlakatimiz iqtisodiyotini yuksaltirish, zamonaviy texnika
va texnologivalar bilan jihozlangan yangi korxonalarni barpo etish
yoki m avjudlarini rekonstruksiya qilishda investitsiyalam ing
ahamiyati katta. Bu, aw alam bor, iqtisodiyotning rivojlanishi, aholi
bandligining ta ’minlanishi, uning ish haqi va darom adlarining
oshirilishi kabi eng m uhim ijtimoiy m uam m olarni yechish im ko-
niyatini beradi. Shu boisdan ham ichki, ham xorijiy investitsiyalar
jalb etayotgan korxonalarni iqtisodiy rag'batlantirish va zamriy
sharoitlarni yaratib berish o ‘ta muhim masalalardan biri hisob
lanadi.
84
Respublikamizning Birinchi Prezidenti I.A. Karimov Vazirlar
Mahkamasining 2016-yil 15-yanvardagi yig‘ilishida — «M am la
kat imiz iqtisodiyotini tarkibiy o'zgartirish, tarm oqlam i m odem iza-
tsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga doir loyihalami
am alga oshirish u c h u n investitsiyalarni jalb qilish borasida
bajarilayotgan ishlar alohida e ’tiborga loyiq. 2015-yilda ana shu
rnaqsadlarga barcha m oliyalashtirish m anbalari hisobidan 15
milliard 800 million AQSH dollari miqdorida investitsiyalar jalb
etildi va o ‘zlashtirildi. Bu 2014-yilga nisbatan 9,5 foiz ko ‘p
demakdir. Jami investitsiyalaming 3 milliard 300 million dollardan
ziyod yoki 21 foizdan ortig‘i xorijiy investitsiyalar bo ‘lib, shuning
73 foizi to ‘g‘ridan-to‘g‘ri chet el investitsiyalaridir. Investitsiya
lam ing 67,1 foizi yangi ishlab chiqarish quw atlarini barpo etishga
yo‘naltirildi. Bu esa 2015-yilda umumiy qiymati 7 milliard 400
m illion dollar b o ig a n 158 ta yirik ishlab chiqarish obyekti
qurilishini yakunlash va foydalanishga topshirish imkonini berdi»,
— degan edi.
Shu yigTiishda Respublikamiz Birinchi Prezidenti I .A. Kari-
movning ta ’kidlashicha, 2016-yilda iqtisodiyotimizni rivojlantirish,
modemizatsiya qilish va tarkibiy o ‘zgarishlarni amalga oshirish
uchun 17 milliard 300 million dollar qiymatidagi investitsiyalar
yo‘naltirish, ularning o ‘sish su r’atini 109,3 foizga yetkazish
belgilangan. Ana shu investitsiyalam ing 4 m illiard dollardan
o rtig ‘ini xorijiy investitsiyalar tashkil qiladi, bu 2015-yilga
nisbatan 20,8 foiz ko‘pdir.
Respublikamizda investitsion faoliyatning m e’yoriy-huquqiy
asoslari b o iib quyidagilar hisoblanadi:
1. «Investitsion faoliyat to ‘g‘risida»gi Qonun.
2. «Chet el investitsiyalari to ‘g‘risida»gi Qonun.
3. «Chet ellik investorlar huquqlarining kafolatlari va ulami
himoya qilish choralari to ‘g‘risida»gi Qonun.
4. «Qimmatli qog‘ozlar bozori to ‘g‘risida»gi Qonun.
5. «Hissadorlik jam iyatlari va hissadorlarning huquqlarini
himoya qilish to ‘g‘risida»gi Qonun.
6. 0 ‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining 2005-yil
11-apreldagi «To‘g‘rid an -to ‘g‘ri xususiy xorijiy investitsiyalarni
85
jalb etishni rag‘batlantirish borasidagi qo ‘shim cha chora-tadbirlar
to ‘g ‘risida»gi Farmoni va boshqalar.
Hozirgi vaqtda respublikam izda k o ‘rilgan ch o ra-tad b irlar
asosida investitsion salohiyat, m uhit yuqori darajada. Zamonaviy
0 ‘zbekiston — Markaziy Osiyo mintaqasida barqarorlikni ham da
m in taq an in g t o ‘laqonli iqtisodiy rivojlanishini t a ’m inlovchi
yetakchi industrial davlat. 0 ‘zbekiston Respublikasining zam o
naviy iqtisodiyoti xorijiy investorlarga taqdim qilayotgan afzallik-
lardan biri — siyosiy va makroiqtisodiy barqarorlik, tabiiy iqlim
sharoitining qulayligi, m ehm ondo‘stligi va mehnatsevarligidir.
Barcha afzalliklar sirasidan 0 ‘zbekistonda biznes boshlashning
m uhim omillaridan biri bu xomashyo bazasining ko‘pligi, yirik
mintaqaviy bozorlam ing qulay geografik joylashuvi, xalqaro aha-
miyatga ega bo‘lgan yer va havo transporti tizimi, diversifika-
tsiyalashgan
sanoat bazasi va respublikaning ilmiy-intellektual
kadrlar salohiyatining mavjudligi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona, tashkilot va muassa-
salarda mavjud m ablag‘lardan sam arali foydalanish, korxona
ixtiyoridagi aktivlarning samaradorligini maksimal darajaga ko‘ta-
rish dolzarb hisoblanadi. Bu shu bilan bogliqki, mablag‘lardan
samarali foydalanish korxona aktivlari unumdorligini oshirishda
va bu orqali maksimal darajada foyda olishda m uhim hisoblanadi.
Iqtisodiyotning bozor m unosabatlariga bosqichm a-bosqich
o ‘tishida tarm oqlar iqtisodiyotini izchil rivojlantirish moliyaviy
qo ‘yilmalardan foydalanish samaradorligini oshirishga bevosita
bog‘liq.
Bu borada investitsiyalaming mamlakat iqtisodiyotidagi o ‘m i
va aham iyatidan kelib chiqib hisob oldiga quyidagi vazifalar
qo‘yilgan:
1. Moliyaviy investitsiyalami tashkil etish sharoitlaridan kelib
chiqib ulam ing dastlabki qiymati haqidagi aniq m a’lum otlarni
taqdim etish.
2. Moliyaviy investitsiyalami o ‘z vaqtida va to ‘liq rasmiy
lashtirish.
3. Q im m atli qog‘ozlar joriy bozor qiym atini tekshirish va
nazorat qilish.
86
4. Moliyaviy qo‘yilmalar bilan ta ’minlanganligini nazorat qilish.
5. Moliyaviy q o ‘yilm alar b o ‘yicha darom ad va xarajatlar
miqdorini to ‘g ‘ri aniqlash.
6. Moliyaviy hisobot va rahbariyatni investitsiyaga tegishli
m a’lum otlar bilan o ‘z vaqtida ta ’minlash.
Dostları ilə paylaş: |