Toshkent pediatriya tibbiyot instituti II pediatriya fakulteti neonatologiya kafedrasi
Yüklə 305,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Fototerapiyadan
hozirgi vaqtda keng foydalaniladi, bu giperbilirubinemiyalarni konservativ davolashning samarali va amalda xavfsiz usulidir. Odatda zangori yorug’lik manbai (to’lqin uzunligi 450 nm) bola ustidan 45- 50 sm masofada joylashtiriladi, u daqiqasiga 5-30 mk Vt/sm 2 yoritilishni ta’minlashi kerak. Oy kuni to’lib tug’ilgan bolalarda fototerapiyani birinchi kun oxirida qon zardobida bilvosita bilirubin darajasi 145 mkmol’/l va bundan ko’proq, keyin esa 205 mk mol’/l va ko’proq bo’lganda, muddatiga etmay tug’ilganlarda 145 mkmol’/l va ko’proq bo’lganda boshlanadi, tug’ilishda tana vazni juda kam bo’lgan bolalarda fototerapiyani qon zardobida bilvosita bilirubin 100 mkmmol’/l bo’lgandayoq boshlanadi. Fototerapiyani hayotining birinchi 24-48 soatida boshlagan ma’qul. Uni odatda uzluksiz o’tkaziladi. Fototerapiyaning jinsiy bezlarga shikastlovchi ta’siri bo’lmasa-da, ko’z va jinsiy a’zolarni himoya bog’lam bilan berkitish zarur, deb hisoblanadi. Fototerapiyaning ijobiy samarasini bilvosita bilirubinning siydik va najas bilan ekskresiyasi ko’payishi, bilvosita bilirubinning fotooksidlanishi natijasida toksinliginning va binobarin, yadroli sariqlik xavfining kamayishi bilan bog’laydilar. Fototerapiya “ona sutidan bo’ladigan” sariqlikda ham yuqori samaraga ega. Fototerapiyaning nojo’ya ta’sirlari quyidagilar bo’lishi mumkin: 1) me’yorga nisbatan ko’proq suv yo’qotilishi mumkin, shuning uchun 25% suyuqlik berilishi kerak; 2) najasning yashil tusga kirishi, bilvosita bilirubin fotoderivatlarining bo’lishiga bog’liq (davo talab qilinmaydi); 3) terida tranzitor toshma; 4) MNS faoliyati pasayish sindromi; 5) qorin mushaklarining cho’zilishi (davo talab qilinmaydi); 6) “bronza bola” sindromi (jigari shikastlangan bolalarda uchraydi, oqibati shikastlanish darajasiga ko’ra aniqlanadi); 7) trombositopeniyaga moyillik, ortiqcha parchalanishi bilan bog’liq (davo talab qilinmaydi); 8)fototerapiya o’tkazish davrida bolaning o’sishi sekinlashadi; 9) vazni kam bolalarda Batalov yo’lining persistensiyasi kuzatiladi; 10) davomli fototerapiyada riboflavinningtranzitor etishmasligi kuzatiladi, biroq bu uning samarasini kamaytirmaydi. Fototerapiyaning davomiyligi qonda bilvosita bilirubin darajasining pasayishi sur’atlari bilan belgilanadi. Fototerapiyaning samaradorligi uni mnfuzion davo bilan qo’shib olib borilganda ko’payadi, chunki bilirubinning suvda eriydigan derivatlarining chiqarilishi tezlashadi. Muddatiga etib tug’ilgan bolalarga hayotining birinchi kunida qonda qand miqdorini nazorat qilib, odatda 50-60 ml/kg 5-10%li glyukoza eritmasi quyiladi. Keyin har kuni 20 ml/kg dan qo’shiladi, 5 – kunga kelib kiritilayotgan suyuqlikning hajmi kuniga 150 ml/kg gacha etkaziladi. Hayotining 2-kunidan kal’siy darajasi tegishlicha fiziologik ehtiyojga ko’ra korreksiya qilinadi (me’yorida u muddatiga etib tug’ilgan bolalarda 75 mg/kg ni tashkil qiladi). Korreksiya 10%li kal’siy glyukonat (9 mg/ml) yoki kal’siy xlorid (36 mg/ml) eritmasi bilan amalga oshiriladi. Uchinchi kundan boshlab infuzion eritmaga 2 mmol’/kg natriy va xlor (izotonik eritmada) va 1 mmol’/kg kaliy qo’shiladi. YAngi tug’ilgan bolalarga mononuklear fagositar tizimning blokadasi va trombositlar agregasiyasining pasayishi sababli gemodez va reopoliglyukin quyish mumkin emas. Boshqa davolash usullaridan tozalovchi ho’qna va ichakda bilvosita bilirubinni adsorbsiyalaydigan dori vositalari tayinlanadi. Tozalovchi ho’qna hayotining dastlabki 2 soatida qonda bilvosita bilirubin darajasining maksimal ko’tarilishini kamaytiradi. Hayotining 12- soatidan so’ng bunday davolashning samarasi bo’lmaydi. |