Toshkent shahar renessans ta’lim universiteti axborot tizimlari va texnologiyalari yo‘nalishi

TEZKOR XOTIRA VA UNING TURLARI
Tezkor xotira (RAM - Random Access Memory) - bu kompyuter, smartfon, noutbuk kabi elektron qurilmalar tizimining eng muhim elementlaridan biridir. U dasturlarni va operatsion tizimni ishlash tezligi va yuklanishiga javobgardir. Avvalo shuni tushunish kerakki, tezkor xotira energiyaga bog’liq holda ma’lumotlarni eslab qoluvchi elektron qurilma hisoblanadi, ya’ni kompyuter yoqilganda ma’lumotlarni o’zida saqlaydi va kompyuter o’chirilganda undagi ma’lumotlar ham o’chib ketadi
Tezkor xotira mikrosxemalari yoki kompyuterning tezkor xotirasi – bu kompyuter yoqilganda kompyuterni bashqaruvchi dasturlar va boshqa amaliy dasturlarni vaqtinchalik о’zida saqlovchi qurilma hisoblanadi. Butun tizimning tezligi RAM miqdoriga bog’liq. Bu qanchalik katta bo’lsa, qurilmaning dasturiy ta’minot qismi tezroq ishlaydi.
Kompyuterning tezkor xotirasi o’zining xususiyatlarini tavsiflovchi ko’plab parametrlarga ega, ammo ularning barchasini faqat mutaxassislar tushinadi. Oddiy foydalanuvchilar esa operativ xotiraning faqat asosiy xususiyatlari: turi, hajmi va ishlash chastotasi kabilarni bilishi etarli hisoblanadi.
Tezkor xotira parametrlari ichida eng birinchi qaraladigan narsa bu uning turi hisoblanadi. Chunki xotira turi sizning kompyuteringizni bosh platasiga tushish yoki tushmasligini aniqlaydi. Tezkor xotira birinchi kompyuterlar paydo bo’lganidan beri bir necha avlod xotiralari paydo bo’lgan. Hozirgi vaqtda siz eski kompyuterlarda DDR2 turli tezkor xotirani (RAMni) uchratishingiz mumkin. Unday keyingi avlod DDR3 xotirasi hanuzgacha tizimlarda mavjud. Hozirgi kunda asosan DDR4 xotirasi ishlatilmoqda. Tezkor xotira ishlab chiqarishda har bir keyingi avlod xotirasidan nafaqat samarali ishlashi bilan, balki kam kuchlanishda ishlashi bilasn ham ajralib turadi. Shuning uchun hozirgi avlod tezkor xotiralarining energiya sarfi avvalgilariga nisbatan kamroq.
A)
B)
C)
1.10-rasm. Tezkor hotira turlar: a) DDR 2, b) DDR 3, c) DDR 4
Tezkor xotiraning ikkinchi bir muhim parametri bu uning xajmi hisoblanadi. Chunki butun kompyuter tizimning ishlash tezligi unga o’rnatilgan tezkor xotiraning hajmiga bog’liq.
Agar tezkor xotira hajmi juda kam bo’lsa, talab qilinadigan dasturlarning ishlashi sezilarli darajada sekinlashadi. Hozirda eng zaif kompyuterlarga ham kamida 2 GB tezkor xotira o’rnatilmoqda. Uy stol kompyuterlarida kamida 4 GB o’rnatish kerak. Multimediyali kompyuterlarda yoki kompyuter o’yinlari o’ynash uchun yig’ilgan kompyuterlarda kamida 8 GB tezkor xotira talab qilinadi.
Tezkor xotiraning har bir yangi avlodida RAM chastotasi oshib boradi. Bu tezkor xotirani ma’lumotlarni o’tkazish qobiliyatini belgilaydi. Ammo chastotasi yuqori bo’lgan tezkor xotirani o’rnatish umuman tizimning ishlashini sezilarli darajada oshirishni kafolatlamaydi. Masalan, shaxsiy kompyuterdan normal foydalanish paytida foydalanuvchi 1066 MGts va 1600 MGts chastotali xotiradan foydalanish o’rtasidagi farqni sezmaydi, chunki uning ishlashini cheklaydigan boshqa parametrlar ham mavjud. Farq faqat maxsus dasturlar yordamida sinovdan o’tkazilgandan keyin ko’rinadi.