Toshkent shahrida binolar qurilishida daraxtlarni himoya qilish

9. BMI ning ekologik qismi.
Atmosferaga zararli chiqindilar chiqishini kamaytirish bo‘yicha texnologik chora-tadbirlar. Havo basseyniga sanoat chiqindilari chiqarib tashlanishini kamaytirishning eng asosiy yo‘nalishi ishlab chiqarish jarayonlari texnologiyalari va asosiy texnologik jihozlarning takomillashtirilishi hisoblanadi. Texnologik agregatlarni tanlashda ko‘proq quvvatli agregatlarga ahamiyat qaratish lozim. Masalan, 5000 m3 hajmli domna pechi bubun domna sexining o‘rnini bosadi, va faqat chang va gaz ajralmalari manbalarini qisqartirish hisobiga chang va karbonat angidrid chiqindilari ancha qisqaradi.
Ishlab chiqarish agregatlarida yonilg‘ini elektr energiyasi bilan almashtirish chang va zararli gazlarni ancha kamaytiradi.
Chang va gaz ajralmalari bilan bog‘liq ortiqcha operatsiyalar va oraliq halqalarni yo‘q qilish atmosferaga chiqindii tashlanishining ancha kamayishiga yordam beradi.
Davriy jarayonlardan uzluksiz jarayonlarga o‘tish chang va gaz ajralmalarini ancha qisqarishiga olib keladi. Masalan, domna sexlarida materiallarni skiplidan transporterli yetkazib berishga o‘tish chang ajralishining bir necha martaga qisqartiradi. Texnologik agregatlarni changga qarshi qurilmalar bilan jihozlash atmosferaga chang chiqarilishini ancha kamaytiradi. Koks pechlarini tutunsiz yoqish uchun apparatlar va ko‘pteshikli kislorod furmalari bunday turdagi qurilmalarga misol bo‘la oladi.Shuningdek texnik sharoitlarga mos keluvchi konditsion xom ashyoda ishlash chiqindilar miqdori qisqarishiga olib keladi. Ekologik qisimda ko`proq e`tibor berishimiz joiz bo`lgan bo`limi bu toza havo hisoblanadi.Atmosferaga chiqayotgan turli zaharli moddalar ozon qatlamining yemirilishiga olib keladi.Ko`p miqdorda atmosferga zaharli gaz va issiqxona bug`larining ko`tarilishi iqlimning o`zgarishiga ham olib keldi.Ma`lum hududdagi zaharli gazlarni shamol boshqa hududga ham olib keta oladi hamda o`sha hududga ham salbiy aks ta`sir ko`rsatmasdan qolmaydi. Havodan nafas olayotgan har bir tirik organizm korxona yoki zavoddan ajralib chiqayotgan zaharli gazlarni yutsa shu organizmning populatsiyasiga hamda rivojlanishiga jiddiy zarar yetqizadi.Hammamizga ma`lumki zavod atrofidagi yashil o`simliklar va daraxtlarning holati doim quruq yoki sarg`ish rangdagi qiyofaga kirib qoladi.Qolaversa korxona hududi atrofidagi tuproq tarkibining buzulishi ya`ni ekologiyada <> holati vujudga keladi.Natijada tuproq qatlamining yemirilgandan so`ng o`sha hudud atrofida o`simlik o`sishi qiyin. Shuningdek,
Korhonadan chiqayotgan chiqindili yoki oqova suvlar ham yerning unumdor qatlamiga jiddiy shikast yetkazadi.Atrof-muhitga tashlanayotgan chiqindilarning ortib borishi hududdagi aholiga salomatligiga ham o`z ta`sirini ko`rasatmasdan qolmaydi.Aholi iste`mol qiladigan poliz ekinlari hamda daraxt mevalaritarkibiga ham zaharli gazlarning konsentratsiyasi singib ketadi so`ngra uni inson organizmiga kirib borishi ortib boradi.Natijada inson salomatligiga ta`sir qiladi ya`ni nafas olish organlarini zararlanishi,oshqozon osti bezlarining ishlash faoliyati buzulishi,qon aylanish jaroniga salbiy ta`sir korsatishi,insonning turli teri kasaliklarga olib kelishi,qon bosimi ko`tarilishi va tushishi natijasida yurak faoliyatiga jiddiy ta`siri va uzoq umur ko`rish hayotini qisqartirib yuborish dajasigacha o`z ta`sirini ko`rsatadi.Shunday ekan biz tabiatga antrapogen omillar natijasida hamda turg`un va ko`chma manbalarning Atmosferga chiqaryotgan zaharli gazlarini kamaytirishimiz zarur.Buning uchun izlanishlar olib borib turg`un va ko`chma manbalarning zaharlilik miqdorini kamaytirishimiz ustida izlanish olib borishimiz va yangi texnologiyalarni ilm-fanga kiritishimiz kerak.Buning uchun maktabgacha va boshlang`ich ta`lim o`quvchilarga dars jarayonlarga Ekologiyaning insonyat hayotiga qay daraja kerakliliga va uni saqlash choralarini o`rgatib borishimiz hamda ona tabiatga mehrini uyg`otish va hurmat qilishini o`rgatish to`g`risdagi turli hildagi metodikalarni yaratishimiz zarur.
10.BMIni bajarishda hayot faoliyati xavfsizligi.

Uzbekiston respublikasining «Mexnatni muxofaza kilish tugrisida» Gi konuni. AyeosiY nizom va «oidalar. Ushbu konunni bajarilishi ustidai nazorat. ATK, AS, Servis markazida, ATZ, ShTZ larida mexnat muxofazasinn tashkil kilish. Mamuriyat xodi,mlarining mamuriyatlari, xushuklari va masuliyatlari

Mexnatni muxofaza kilim turisidagi konunning bulim va moddalari
2.Mexnatni muxofaza kilish bUyicha Davlat siyosati
Z .Ushbu konunning kullanilish soxasi
4.1fnunning bajarilishini tekshiruvchi organlar
5 .Melnatni muxofazasini tashkil kilishda ma’muriyat vazifajavobgarligi, xu.•zlari va masuliyatlari.
6Avtotransport korxonalarining mas’ul xodimlarining meknatni muxofazasi bUyicha vazifa, xuku; va javobgarliklari, 7. Respublika mexna•g va axolini ijtimoiY kimoyalash vazidligining koida va talablari,
Tayanch suzlar: kopun, kodeks, ma’muriyat, vazafa, majburiyat, xuku; mablau, ish joyi, bulim, xodimlar, kasaba uyushmasi, meknat vazirligi.
Ushbu konun ishlab chizarish usullari, mulkchilik shaklidan satiy nazar mexnatni mulofaza xilishni tashkil etishni yagona tartibini belgilaydi xamda fukarolarning sonligini, mexnatini mukofaza Kilinishini karatilgan„ Bu konun 6 may 1993 Yili Uzbekiston respublikasining Oliy Kengashi tomonidan kabul kilingan, u 5 bulim va 29 moddadan iborat,
1.Bo`lim 7 moddadan iborat bulib, fukarolarning mex,natini muxofaza kilinishi bUyicha Xukuklari, barcha fukoralar, chet el fukarolari fuzaroligi bUlmagan shaxslarni xam mexnatni muxofaza kilinishi xukukiga egadirlar; mexnatni muxofaza kilish tugrisidagi konunlar va konunning kullanish solasi; meknatni mulofaza Kilish soxasidagi davlat siyosati, mexnat muxofaza kilishni davlat tomonidan boshkarish; jamoa birlashmalarinint mexna•gni muxofaza Kilish muommalariga oid karorlarini ishlab chilim va kabul KiLishda ishtirok etish; melnatni muxofaza kilishga oid xalxaro shartnomalardan iborat,
2.Bo`lim 8 moddadan iborat bulib, mexnat muxofazasini me’yoriy taminlash (GOSTlar, ChREKlar va boshka me’yoriy kujjatlar)', korxonalarni va ob'yektlarni loyixalash, kurish va ishlatishda, ishlab chikarish vositalarini tayyorlash va tamirlashda mexnatni muxofaza kilish talablariga rioya tgilishini ta’minlash; mexnatni muxofaza kilish buyicha mutaxassislar tayyorlash; mexnatni muxofaza kilishni moliyaviY ta’minlash; mexnatni muxofaza Kilish vositalarini yaratish va ishlab chikarishda korxonalarning ixtisodiy manfaatderligini ta’minlash; korxonalarda somom va xavfsiz sharoitlarini taminlash; xodimlarni baxtsiz xodisalar va kasb kasalliklaridan ijtimoiy sugurta silish kabi moddalarni uz ichiga oladi.
3. Bo`lim Ishlovchilarning Mexnatni muxofaza kilishga doir xusukdarini rUyobga chikarishdagi kafolatlar bulib, 6 moddadan iborat.
Ish beruvchi ishchi-xodimni kabul Kilishda suxbat utkazib, ish jarayonini yaxshi va yomon tomonlarini, sogligiga yoki kasb kasal.ligird yUlikib xolishi mumkinligini ochik tushuntirib berish lozim. (misol: shaxar avtobus xaydovchisi, akkumulyatorchi va xokazolar).
4. Bulim Mehnatni muxofaza xilishga domr konunlar va boshka meyoriy Xujjatlarga rioya etilishi us•gidan davlat va jamoatchilik nazorati —3 moddadan iborat; mexnatni mulofaza kilipggma doir konunlar va boshka met,yoriy xujjatga jamoatchi„tik nazorati; xodimlarning msxnatni muxofaza kilinishga doir xukuk.larini ximoya etish bUyicha kasaba uyush,miarining xukuklari;
5.Bulim Meknatni muxofaza kilish tugrisidagi konunlar va boisha me’yoriy xujjatlarni buzganlik ushugn javobgarlik 5 modtsadan iborat bular:
mexnatni muxofaza kilishga doir talablar ta’minlanmagani uun korxonalarning javobgarligi; mexnatni muxofaza kilish talablariga javob bermaydigan ishlab chikarish alamiyatilagi maxsulotni tayyorlaganligi va sotganligi uchun korxontarning iktisodiy javobgarligi“, Mexnatni mulofaza xilishga doir konunlar Va bashka meyoriy xujjatlarni buzganlik uchun javobgarlik; ishlab chikarishda jabrlangan xodimlarga ziyon yetkazganlik uchun avtotransporg va servis markshlarining moddiy javobgarligi; ishlab chixarishdagi baxtsiz xodisa okibatida xodim vafot etgan tashtsirda belgilangan tartibda tulovlar tulash.