Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг
Yüklə 5,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
JIGAR
Jigar (hepar) qorin bo‘shlig‗ining Yuqori qismida joylashib, tepa Yuzasi (facieas diaphragmatica) diafragmaga ga tegib turadi. Jigarning ko‘p qismi o‘ng qovurg‗a osti sohasida joylashgan. Jigarning diafragmaga qaragan Yuzasida o‘roqsimon boylam – lig. falciforme bo‘lib, u jigarni teng bo‘lmagan o‘ng – lobus hepatis dexter (katta) va kichik chap – lobus hepatis sinister bo‘laklarga bo‘lib turadi. Jigar organizmdagi hazm bezlarining kattasi bo‘lib, og‗irligi 1500 g gacha boradi. Jigar (tepa Yuzasi). 1–lig. coronarium hepatis; 2–diaphragma; 3–lig. triangulare dextrum; 4–lobus dexter; 5–vesica fellea (fundus); 6–margo inferior; 7–incisura lig. teretis; 8–lig. teres hepatis; 9–lig. falciforme hepatis; 10–lobus sinister; 11–appendix fibrosa hepatis; 12– lig. triangulare sinistrum. 365 Normal holatdagi jigarning pastki qirg‗og‗i – margo inferior qovurg‗a ravog‗idan tashqariga chiqmaydi. Jigarning pastki Yuzasi – facies inferior (visceralis) bir oz orqaga qaragan bo‘lib, unda parallel joylashgan chap va o‘ng sagittal chuqur egat (fossa sagittalis dextra va fossa sagittalis sinistra) hamda ular o‘rtasida ko‘ndalang joylashgan (porta hepatis) egatlar bor. Bu egatlar jigarning pastki Yuzasini o‘ng, chap, kvadratsimon – lobus quadratus va dumsimon lobus caudatus bo‘laklarga ajratadi. O‘ng sagittal egatning oldingi qismida o‘t pufagi – fossa vesicae fellea, orqa qismida esa pastki kavak vena egati – sulcus venae cavae inferior joylashgan. Chap sagittal egatning old qismida (kindik venasi qoldig‗i) jigarning dumaloq boylami – lig. teres hepatis, orqa qismida esa (embrion davridagi vena tomirining qoldig‗i) vena boylami – lig. venosum joylashgan. Ko‘ndalang egat jigar darvozasi – porta hepatis hisoblanib, undan jigarning darvoza venasi – v. portae, jigar arteriyasi – a. hepatica propria, o‘t yo‘li – ductus choledochus, limfa tomirlari va nervlar o‘tadi. Jigarning pastki Yuzasi me‘daga (impressio gastrica), yo‘g‗on ichakning o‘ng burilish qismi ko‘ndalang chambar iChakka, o‘ng buyrak usti beziga (impressio colica) va intestinum duodenum ga (impressio duodenalis) tegib turadi. O‘tkir qirra – margo inferior jigarning pastki Yuzasini Yuqori Yuzadan ajratib turadi. Jigarning orqa Yuzasida qizilo‘ngach izi (impressio oesophagea) uchraydi. Jigarning Yuqori chegarasi diafragma gumbazining pastki Yuzasiga, ya‘ni IV qovurg‗a ravog‗iga to‘g‗ri keladi, so‘ng chap tomonda Yuqoriga ko‘tarilib, VII–VIII qovurg‗alarning tog‗aylari birikkan joyga yetadi. Jigarning orqa tomonidan boshqa hamma qismi (mezoperitoneal) qorin parda bilan o‘ralgan bo‘ladi. Qorin parda jigardan qo‘shni a‘zolarga boylamlar hosil qilib o‘tadi. Jumladan qorin pardaning jigardan o‘n ikki barmoq iChakka o‘tishida jigar-o‘n ikki barmoq ichak boylami – lig. hepatoduodenale, jigar bilan me‘da o‘rtasida jigar-me‘da boylamlari – lig.hepatogastricum hosil bo‘ladi. Jigar bilan diafragma o‘rtasida toj boylam – lig.coranarium hepatis va uning ikki uchida chap va o‘ng uchburchakli boylamlar lig.triangulare dextrum et sinistrum jigarni ko‘tarib turadi. |