Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

AMALIY MASHG„ULOT №28 
Endokrin a‟zolar 
Ichki sekretsiya bezlari o‘zida sekret chiqaruvchi naylari bo‘lmasligi bilan tashqi 
sekretsiya bezlaridan farq qiladi. Ichki sekretsiya bezlarida ishlangan sekret (gormon) 
bevosita qonga shimiladi. Shuning uchun bunday bezlar endokrin (endocrino – 
ajrataman) bezlari deb ham ataladi. 
Ichki sekretsiya bezlari odam organizmining turli joylarida o‘rnashgan bo‘lib, 
ular funksiyalariga qarab (hajmlari garchand kichkina bo‘lsa-da) juda ko‘p qon 
tomirlar bilan ta‘minlangan. Jumladan buyrak usti beziga uch juft qon tomir orqali 
qon kelsa, qalqonsimon bezga to‘rt-beshta qon tomir keladi. Shu bilan birga endokrin 
bezlarni juda ko‘p nerv tolalari innervatsiya qiladi. Ular endokrin bezlarni idora 
qiluvchi markazlar bilan bog‗lanib turadi. Shunday qilib, bir tomondan endokrin 
bezlar funksiyasini nerv sistemasi boshqarib tursa, ikkinchi tomondan qonga 
shimilgan gormonlar o‘z navbatida nerv sistemasiga ta‘sir qiladi. Ichki sekretsiya 
bezlari turlicha bo‘ladi. Shuning uchun organizm funksiyalarining gormonal 
regulyatsiyasi demasdan, balki neyrogumoral regulyatsiya deb atalishi maqsadga 
muvofiqdir. 

---

405 
Ichki sekretsiya bezlari. 
1–corpus callosum; 2–corpus pineale; 3–tectum mesencephali; 4–cerebellum; 5–glomus 
caroticum; 6–larynx; 7–glandulae parathyroideae; 8–thymus; 9–corpora paraaortica; 10–hepar; 11–
glandula suprarenalis; 12–pancreas; 13–glomus aorticum; 14–intestinum crassum; 15–v. cava 
inferior; 16–testis; 17–glomus coccygeum; 18–vesica urinaria; 19–aorta; 20–intestinum tenue; 21–
ren; 22–cortex glandulae suprarenalis; 23–medulla glandulae suprarenalis; 24–pericardium; 25–
pulmo; 26–trachea; 27–glandula thyroidea; 28–hypophysis; 29–infundibulum; 30–hemispherium
cerebri. 
Organizmning normal faoliyati uchun gormonlar qon tarkibida muayyan 
miqdorda bo‘lishi lozim. Gormonlar miqdorining qonda kamayish holatiga 
gipofunksiya deyilib, bu vaqtda turli kasalliklar paydo bo‘ladi. Gormonlar qon 
tarkibida butun organizmga tarqalib u yoki bu jaraYonga o‘z ta‘sirini ko‘rsatadi.