Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

Tuxumdon 
(ovarium, 152) bir juft bo‘lib, uzunligi 2–3 sm, qalinligi 1 sm 
keladi, u bachadon naylari tagida joylashgan. Uning ichkari va tashqariga qaragan 
facies medialis et lateralis ikki Yuzasi, oldingi margo mesovaricus va orqaga margo 
liber qaragan ikki qirg‗og‗i tafovut qilinadi. Tuxumdonning pastki uchi extremitas 
uterina lig. ovarii proprium orqali bachadonga bog‗langan bo‘lsa, tashqi Yuzasi 
kichik Chanoqning Yon devoriga tegib turadi. Oldingi botiq qirg‗oqda tuxumdon 
darvozasi – hylus ovarii dan tuxumdon ichiga qon tomir va venalar kiradi va 
bachadonning keng boylami lig. lata uteri orqali bachadon bilan tutashadi. Tuxumdon 
ikki xil – po‘stloq moddasi va ichkarida joylashgan tomirli mag‗iz moddadan 
tuzilgan, bu moddada biriktiruvchi to‘qima va nervlarni ham ko‘rish mumkin. 
Tuxumdon po‘stloq moddasining asosiy qismi bo‘lgan ayollar tuxum hujayralari – 
ovotsitlar joylashgan. Ayollar tuxum hujayralari pufakchalar (follikulalar) ichida 
joylashgan bo‘lib, 14–16 Yoshdan boshlab navbat bilan har 28 kunda bittadan 
kattalashib (6 mm ga qadar) yetiladi. Natijada pufak yorilib (ovulyatsiya), ichidagi 
suYuqlik qorin bo‘shlig‗iga oqadi, ovotsit esa tuxumdon ustida, bachadon nayi 
shokilalarining harakati yordamida bachadon nayi ichiga uzatiladi. Ayni vaqtda 
tuxum pufakchasining yorilgan joyida follikula epiteliysi hisobiga sariq tana paydo 
bo‘ladi. 
Follikulalarda follikulin gormoni ishlanib chiqadi. Gormon jinsiy a‘zolarning 
normal rivojlanishini, ikkilamchi jinsiy belgilar paydo bo‘lishini va nerv sistemasi 
qo‘zg‗alishini ta‘minlaydi.
Sariq tana (corpus luteum) ikki xil bo‘ladi. Biri chin (haqiqiy) yoki homiladorlik 
sariq tanasi (corpus luteum graviditatis) bo‘lib, tuxum otalanib, homiladorlik 
boshlanganda tuxumdon pardasining yirtilgan joyida paydo bo‘ladi. Chin sariq tana 
butun homiladorlik davrida homilaning normal rivojlanishini ta‘minlab, yangi tuxum 
hujayra yetilishini to‘xtatadi va sut bezlarini rivojlantiradi. Ikkinchisi soxta sariq tana 
yoki hayz sariq tanasi corpus luteum menstruationis bo‘lib, tanadan ajralgan gormon 
yangi tuxum hujayraning yetilishiga ta‘sir etadi.