Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

ERKAKLARNING TASHQI TANOSIL A‟ZOLARI 
Erkaklarning tashqi tanosil a‘zolari erlik olati va yorg‗oqdan iborat. 
Erlik olati 
(penis, 151) jinsiy aloqa qilish a‘zosi va siydik yo‘lidan iborat bo‘lib, 
spermatozoid va siydik chiqarish vazifasini bajaradi. Olat uchta g‗ovak tanadan 
tashkil topgan. Bittasi (corpus spongiosum) siydik chiqarish kanalining atrofida 
bo‘lib, qolgan ikkitasi uning ustida Yonma-Yon joylashgan. Unga corpora cavernosa 
deyiladi. G‗ovak tana silliq muskullardan va elastik fibroz to‘qimalardan tuzilgan 
bo‘lib, orasida katta-kichik katakchalar mavjud. Erkak olatining taranglashishi va 
Yumshashi ana shu katakchalarning qon bilan to‘lib turishi yoki ularda qonning 
kamayishiga bog‗liq. Siydik chiqarish naychasi joylashgan g‗ovak tananing prostata 
bezi tomonga qaragan qismi piyoz shaklida kengaygan – bulbus penis bo‘lsa, 
ikkinchi erkin uch qismi qo‘ziqorin qalpog‗iga o‘xshab olat boshi – glans penis ni 
hosil qiladi. Qolgan ikkita g‗ovak tananing oldingi uchi olat boshiga kirib turadi. 
Ularning orqa tomonlari kengayib, qov suyagiga yopishadi. 
151.
Erlik olati. 
1–ostium urethrae externum; 2–glans penis; 3–facies urethralis; 4–corporo 
cavernosa penis; 5–fascia penis profunda; 6–crus penis; 7–m. sphincter urethrae; 8–
fascia diaphragmatis urogenitalis inferior; 9–m. transversus perinei profundus; 10–
tuber ischisdicum; 11–glandula bulbourethralis; 12–a. et v. penis; 13–membrana 
obturatiria; 14–bulbus penis; 15–m. bulbospongiosus; 16–m. ischiocavernosus; 17–
corpus spongiosum penis; 18–corona glandis. 

---

397 
Siydik chiqarish kanali olat boshiga vertikal holatda yoriq – ostium urethrae 
externum bo‘lib ochiladi. 
Olat terisi uning bosh tomoniga yaqinlashgan sari Yupqalashadi va olat boshiga 
yetganda erkin qoplab turuvchi preputium ga aylanadi. 
Yorg„oq 
(scrotum) teri xaltachadan iborat bo‘lib, unda moyaklar joylashadi. 
Moyak joylashgan xalta 7 qavatdan iborat. 
Yorg‗oq terisi to‘q rangli, Yupqa va nozik bo‘lib, moyli modda va ter ishlab 
chiqaruvchi bezlarga boy. Go‘shtdor parda – tunica dartos har qaysi moyakni alohida 
o‘ragan teri osti biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan. Ikkala moyak xaltasi o‘rtada 
o‘zaro qo‘shilib, yorg‗oq devorini hosil qiladi. Tashqi urug‗ fassiyasi – fascia 
spermatica externa qorin devoridagi muskullarni ustidan qoplovchi fasciyaning 
yorg‗oqdagi davomidir. Moyakni ko‘taruvchi muskul fassiyasi – fascia cremasterica 
shu nomdagi muskulni qoplab turgan fasciyadan iborat bo‘lib, Chov kanalining tashqi 
halqasidan yorg‗oqqa tushadi. Moyakni ko‘taruvchi muskul – m. cremaster qorin 
ko‘ndalang muskulidan ajralib, ko‘ndalang-targ‗il muskul parda holida yorg‗oqqa 
tushadi, qisqarganda moyakni Yuqoriga ko‘taradi. Ichki urug‗ fassiyasi – fascia 
spermatica interna qorin devorining ichki tomonida ko‘ndalang fasciyaning davomi 
bo‘lib, moyak va urug‗ tizimchasini o‘raydi. 
Moyak g‗ilof pardasi – tunica vaginalis testis qorin (seroz) pardaning bir 
qismidan iborat. Bu parda ikki varaqdan iborat bo‘lib, biri moyak ustini o‘rasa, 
ikkinchisi yorg‗oq devorini o‘raydi. Bu ikki varaq o‘rtasida hosil bo‘lgan seroz parda 
bo‘shlig‗i cavum vaginale deyiladi. Bo‘shliq pardalarini seroz suYuqlig‗i namlab 
turadi.