Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA О‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT VILOYATI CHIRCHIQ DAVLAT
PEDAGOGIKA INSTITUTI
SAN’ATSHUNOSLIK FAKULTETI
MUSIQA TA’LIMI YO’NALISHI

«Himoyaga ruxsat etilsin» “San’atshunoslik” fakulteti dekani ________ R.Y.Mahamadaliyev «____» ________2022 y

«Himoyaga tavsiya etilsin» “Musiqa ta’limi” kafedrasi mudiri: _________ Sh.R.Mahkamova «____» ________2022 y

KURS ISHI
“Musiqa tarixi” fani


Mavzu: “SHARQ ALLOMALARI MUSIQA HAQIDAGI RISOLALARINING TARIXIY AHAMIYATI”
Ilmiy rahbar: M.M.Xalilova
“Musiqa ta’limi” kafedra o’qituvchisi
Bajardi: Djurayeva Shahlo Ulug’bekovna
MUT 20/2-guruh talabasi
CHIRCHIQ – 2022
MUNDARIJA
KIRISH
I ASOSIY QISM
I. BOB. IX – XVI ASRLARDA TA’LIM-TARBIYA, ILM-FAN VA MADANIYAT.
1.1 “Musiqa haqida risola”, Al-Xorazmiyning (X) asr “Bilimlar kaliti”, Safiuddin II. BOB. NAYCHI SULTON AHMADNI DARVISH ALI MASHHUR CHOLG‘UCHI SIFATIDA TILGA OLADI
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

Kirish.
Mavzuning dolzarbligi. O’zbekistonimiz mustaqillikka erishgandan keyin barcha sohalar qatori musiqa madaniyatida ham juda katta o’zgarishlar yuz berdi. O’rta Osiyoning eng qadimiy xalqlaridan bo’lgan o’zbek xalq madaniyati va ma’naviyati tarixini, uning tarkibiy qismi bo’lmish musiqa madaniyati tarixini o’rganishga alohida e’tibor berila boshlandi. Zero, jamiyatimizning ma’naviy yangilanishini, komil inson shaxsining shakllanishini milliy musiqa merosimizsiz tasavvur etib bo’lmaydi. Musiqa san'atiga bunchalar katta ahamiyat berilishining sababi, musiqa va ma'naviyat bir biriga mazmun baxsh etuvchi va ajralmas tushunchadir. Musiqa san'ati insonlarni ma'naviyatini, madaniyatini yukslaltiradi, dunyo qarashini kengaytiradi. Respublikamizning birinchi prezidenti I.A. Karimovning "Insonning ruhiy kamoloti haqida gapirar ekanmiz, albatta bu maqsadga musiqa san'atisiz erishib bo'lmaydi"¹ degan fikrlari o'rinli deb o'ylayman.
Ulug’ ajdodlarimiz musiqa san’atining inson shaxsini kamol toptirish, oliyjanob insoniy fazilatlarni tarbiyalashdagi ahamiyatiga yuksak baho berganlar. Musiqiy madaniyatning barcha turlari kishilarga badiiy-estetik zavq beribgina qolmay, ilmiy tushunchalar bilan ifodalash g’oyat mushkul bo’lgan olam sirlari haqida bilimlar beradi, xayot xaqiqatini badiiy-estetik vositalar orqali idrok etishga yaqindan yordam beradi. Inson borlig’ini, ma’naviy taraqqiyotini musiqiy madaniyatsiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Insoniyat tarixida o’chmas iz qoldirgan barcha allomalar musiqa va qo’shiqchilik san’atining boy imkoniyatlaridan to’la foydalanishga, san’at orqali ma’naviy kamolot cho’qqilarini zabt etishga muvaffaq bo’lganlar. Buyuk faylasuf Abu Nasr Farobiyning «Katta musiqiy kitobi», Abu Xamid Fazzoliyning «Diniy bilimlarning tirilishi» asarlarida, Ibn Sino, Umar Xayyom, Abulqosim Firdavsiy, Abdurahmon Jomiy, Xazrat Navoiy, Mirzo Ulug’bek, Zaxiriddin Muxammad Boburning qator asarlarida ilgari surilgan inson kamoloti to’g’risidagi ilg’or goyalari bugungi kunda g’oyat qimmatli va ibratlidir. Hozirgi kunda insonning savodlilik darajasi faqatgina maxsus aniq bilimlar bilangina emas, balki uning vatan va dunyo madaniyatidan habardor shaxs sifatida har tomonlama taraqqiy etgan bo‘lishi bilan ham belgilanadi. Shuning uchun o‘qitish jarayoni faqatgina belgilangan bilimlar, ko‘nikma va malakalarni berish bilan chegaralanmasdan, balki bolaning ijodiy imkoniyatlarini ochib beruvchi va inson individualliligiga ta‘luqli bo‘lgan shaxs sifatlari, fantaziyasini o‘stiruvchi turli xil bilimlarni egallashiga yo‘naltirilgan bo‘lmog‘i lozim. Oʻzbekiston Respublikasining prezidenti Shavkat Mirziyoyev oʻz ma’ruzalarida shunday fikrlarni ilgari suradi ya’ni “Bizni hamisha oʻylantirib keladigan yana bir muhim masala – bu yoshlarimizning odob-axloqi, yurish-turishi, bir soʻz bilan aytganda, dunyoqarashi bilan bogʻliq mustaqil fikrlash jarayoni. Bugun zamon shiddat bilan oʻzgaryapti. Bu oʻzgarishlarni hammadan ham koʻproq his etadigan kim – yoshlar. Mayli, yoshlar oʻz davrining talablari bilan uygʻun boʻlsin. Lekin ayni paytda oʻzligini ham unutmasin. Biz kimmiz, qanday ulugʻ zotlarning avlodimiz, degan da’vat ularning qalbida doimo aks-sado berib, oʻzligiga sodiq qolishga undab tursin. Bunga nimaning hisobidan erishamiz? Tarbiya, tarbiya va faqat tarbiya hisobidan.”² Shuningdek prezidentimiz frovon hayot — mukammal tarbiyadan boshlanadi deb ta’kidlaydilar, yana ular yoshlar bilan uchrashuvlarida doimo soʻzlarini tarbiyadan boshlaydilar. "Maʼlumki, yosh avlod tarbiyasi hamma zamonlarda ham muhim va dolzarb ahamiyatga ega boʻlib kelgan. Ammo biz yashayotgan XXI asrda bu masala haqiqatan ham hayot-mamot masalasiga aylanib bormoqda"³ — deb ta’kidlaydi prezident SH. M. Mirziyoyev.