Transfert bahoni hisoblash usullari

Bahoga ustama belgilash vaqtida bugun korxonani foydalilik koeffitsentini emas, balki mazkur bo’linmaning xarajatlari xususiyatlarini hisobga olish zarur. Amaliyotda foyda ko’pincha moliyaviy qo’yilmalardan olingan daromad hisoblanadi hamda belgilangan reja ko’rsatkichi bilan solishtirilib boriladi. Agar transfert baho sifatida "o’zgaruvchan xarajatlar plyus foyda" usulidan foydalanilsa xomashyo, materiallar, xizmatlar va ish haqi kabi xarajatlarni o’zgarishiga tuzatishlar kiritadigan qoidaga amal qilinadi.

• Bahoga ustama belgilash vaqtida bugun korxonani foydalilik koeffitsentini emas, balki mazkur bo’linmaning xarajatlari xususiyatlarini hisobga olish zarur. Amaliyotda foyda ko’pincha moliyaviy qo’yilmalardan olingan daromad hisoblanadi hamda belgilangan reja ko’rsatkichi bilan solishtirilib boriladi. Agar transfert baho sifatida "o’zgaruvchan xarajatlar plyus foyda" usulidan foydalanilsa xomashyo, materiallar, xizmatlar va ish haqi kabi xarajatlarni o’zgarishiga tuzatishlar kiritadigan qoidaga amal qilinadi.

Transfert baho haqiqiy tannarx plyus qo’shimcha foyda tarzida belgilanishi ham mumkin. Mazkur usuldan menejerlar o’z bo’linmalarida mablag’lar sarfi uchun javobgar bo’lgan hollarda foydalanadi, biroq bu usul mablag’larni tejash imkoniyatini pasaytiradi, ya’ni, haqiqiy tannarx qancha yuqori bo’lsa, bo’linma–sotuvchi sotish bahosini shuncha yuqori belgilaydi.

• Transfert baho haqiqiy tannarx plyus qo’shimcha foyda tarzida belgilanishi ham mumkin. Mazkur usuldan menejerlar o’z bo’linmalarida mablag’lar sarfi uchun javobgar bo’lgan hollarda foydalanadi, biroq bu usul mablag’larni tejash imkoniyatini pasaytiradi, ya’ni, haqiqiy tannarx qancha yuqori bo’lsa, bo’linma–sotuvchi sotish bahosini shuncha yuqori belgilaydi.

Shuni nazarda tutish zarurki, tannarx asosida transfert baholarni belgilash vaqtida korxona tarkibiga kiruvchi bo’linmalarni foyda yoki investitsiya markazlari sifatida emas, balki xarajatlar markazlari sifatida qarab chiqish lozim. Bunday sharoitda o’zgaruvchan xarajatlar asosida belgalangan transferg baholar samarali hisoblanadi. Bu usulda quyidagi ikkita shartga amal qilinadi:

• Shuni nazarda tutish zarurki, tannarx asosida transfert baholarni belgilash vaqtida korxona tarkibiga kiruvchi bo’linmalarni foyda yoki investitsiya markazlari sifatida emas, balki xarajatlar markazlari sifatida qarab chiqish lozim. Bunday sharoitda o’zgaruvchan xarajatlar asosida belgalangan transferg baholar samarali hisoblanadi. Bu usulda quyidagi ikkita shartga amal qilinadi:

– ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar birligiga sarflangan aktivlar qiymati bir xil;
– ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar birligiga to’g’ri keladigan o’zgaruvchan xarajatlar darajasi qolgan xarajatlarga nisbatan deyarli o’zgarmas.