Toshkent moliya instituti sirtqi fakultet

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
SIRTQI FAKULTET

“IQTISODIYOT NAZARIYASI” kafedrasi
“TOVARNING NAFLILIGI VA QADR-QIYMATI TO’G’RISIDAGI NAZARIYALAR” mavzusida


Kurs ishi


Bajaruvchi: ______________
Ilmiy rahbar: ___________________


TOSHKENT – 2023
Reja:
Kirish
1.Tovarlarning foydalilik nazariyalari. Marjinal foydalilik nazariyasi. Gossen qonunlari.
2.Tovarlar qiymati nazariyalari. A. Smit va Rikardoning qiymat nazariyasi.
3.Marshall iqtisodiy nazariyasi va Bernulli gipotezasi .
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Kirish
Mamlakatimiz Prezidenti Sh.Mirziyoyev ta’kidlaganidek, hayotning o‘zi va xalqning talablari bizning oldimizga amaliy yechimini topish lozim bo‘lgan yangi va yanada murakkab vazifalarni qo‘ymoqda. Ushbu muammolar va hayotning o‘zi oldimizga qo‘ygan murakkab vazifalarni tezroq hal qilish, ularning yechimini izlab topish, ko‘p jihatdan kishilarning iqtisodiyot sirlarini, ayniqsa, bozor iqtisodiyoti munosabatlarining mazmunini, ularning talablari, ziddiyatli va chalkash xususiyatlarini, qonun-qoidalarini, mamlakatimizda iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish maqsadida qabul qilingan strategik dasturlar mazmunini, amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, inson manfaatini birinchi o ‘ringa qo‘yish, iqtisodiyotni erkinlashtirish, tarkibiy o‘zgartirish, modernizatsiyalash va diversifikatsiyalashning maqsadi va mohiyatini chuqurroq bilishlariga bog‘liqdir¹.
Narx, foydalilik, qiymat bir-biri bilan chambarchas bog'langan tushunchalar bo'lib, ularni bilish va farqlash kerak. Inson ehtiyojlarini maksimal darajada qondirish uchun ishlab chiqaruvchi har uch komponentning tarkibini doimiy ravishda tahlil qilishi kerak. Chunki iste'molchilar orasida katta talabga ega bo'lgan tovar va xizmatlar ishlab chiqaruvchisi uchun xarajat, foydalilik, qiymat juda muhimdir. Shunday qilib, biz kelajakda mumkin bo'lgan tadbirkorlik faoliyatini umumiy rivojlantirish va yaratish uchun ushbu tushunchalarni tushunishimiz va ularning mazmunini bilishimiz kerak.
Talab, taklif va narx bozor mexanizmining eng muhim elementlari hisoblanadi. Ma'lumki, bozor xaridorlar va sotuvchilar o'rtasidagi o'zaro ta'sir mexanizmi bo'lib, ular davomida tovarlarga talab va taklifni o'zaro bog'lash orqali uning narxini belgilaydilar.
Iste'molchilar ma'lum tovarlarga ehtiyoj sezadilar, shuning uchun ular doimiy ravishda ushbu tovarlarning foydaliligini aniqlashga majbur bo'ladilar, chunki ularning cheklanganligi sharoitida tanlash kerak. Buning uchun iste'molchilar doimiy ravishda o'zlariga kerak bo'lgan va mavjud bo'lgan tovarlarning foydaliligini taqqoslashadi.
Foydalilik - bu tovarning iste'molchiga olib keladigan qoniqishidir. Muayyan tovarning foydalilik darajasini o'zi uchun aniqlab, iste'molchi tovarni iste'mol qilish unga keltiradigan foyda miqdorini hisoblaydi. Buning uchun har bir iste'molchi go'yo o'zi uchun tarozi tuzadi, unga ko'ra turli imtiyozlardan o'zi uchun foyda miqdorini baholaydi.²
Xaridor mahsulot uchun to'lashga tayyor bo'lgan narx mahsulotning foydaliligi bilan belgilanadi. Sotuvchi tomonidan to'lanadigan narx mahsulot ishlab chiqarish xarajatlariga asoslanadi.
Olmos va suvning qiymati ularning marjinal foydaliligi bilan belgilanadi. Dunyoda juda ko'p suv borligi sababli, uning marjinal foydaliligi (oxirgi stakan suv bilan o'lchanadi) juda kichik va nisbatan kam uchraydigan olmoslar ancha yuqori marjinal foydalilikka ega.
Tanlangan kurs ishi mavzusining dolzarbligi yuqoridagilarning barchasini tavsiflaydi.
Kurs ishining maqsadi iqtisodiy nazariyadagi tannarx, foydalilik va qiymatni o'rganishdan iborat.
Ushbu maqsadga erishish uchun ishda bir qator vazifalar bajariladi:

• 
  qiymat nazariyasi evolyutsiyasini o'rganish;
  
• 
  xarajat, foydalilik, qiymat haqidagi iqtisodiy tushunchalarni o'rganish.
  

Kurs ishi kirish, uch reja, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.