Trigonometriyaning real hayotdagi tatbiqlari

---

http://mathnet.uz/ – Milliy matematika online platformasi 
TRIGONOMETRIYANING REAL HAYOTDAGI TATBIQLARI 
Trigonometriyaning qisqacha tarixi 
 
Uchburchaklar birinchi marta miloddan avvalgi II ming yillikda Misr va Bobil 
matematikalarida oʻrganilgan. Ular kushit matematikasida ham keng qoʻllanilgan. 
Trigonometrik funksiyalarni tizimli oʻrganish ellinistik matematikadan kelib chiqqan 
va Hindistonga ellinistik astronomiya sifatida yoʻl olgan. Trigonometrik funksiyalarni 
oʻrganish Gupta davrida hind astronomiyasida sinus funksiyasini ishlab chiqqan 
Aryabxata tufayli rivojlandi (https://www.byjusfutureschool.com/blog/the-father-of-
mathematics/). 
Al-Xorazmiy va Abu al-Vafo kabi matematiklar tomonidan koʻrsatilishicha, 
trigonometriya oʻrta asrlarda islom matematikasida muhim oʻrganilgan mavzu boʻlgan. 
Oltita trigonometrik funksiyaning barchasi tan olingan Islom olamida bu alohida fanga 
aylandi. Uygʻonish davridagi Regiomontanusdan boshlab arab va yunon yozuvlarining 
tarjimalari trigonometriyaning Lotin Gʻarbida intizom sifatida tan olinishiga olib keldi. 
Zamonaviy trigonometriya 17-asr matematikasidan (Isaak Nyuton va Jeyms Stirling) 
boshlanib, Leonhard Eyler (1748) bilan yakunlangan Gʻarbiy Maʼrifat asrida 
rivojlandi. 
Trigonometriyaning haqiqiy hayotda qoʻllanilishi: 
 
Endi biz trigonometriyaning tarixiy qoʻllanilishini va trigonometriyaning turli 
xil real hayotda qoʻllanilishini oʻrganamiz. 
Koʻprik yoki bino kabi mexanik inshoot trigonometriyaning oddiy namunasidir. 
Arxitektorning rejasi koʻplab trigonometrik elementlarni oʻz ichiga oladi, bu erda 
ularning topilmalari rejaga amal qilish uchun taqqoslanadi. 
1. Astronomiya 
Insoniyat sivilizatsiyaning boshidanoq quyosh tizimining sirlariga qiziqib 
qolgan. Tarix davomida astronomlar yulduzlar va sayyoralarning Yerdan uzoqligini 
hisoblash uchun trigonometriyadan foydalanganlar. Bugungi kunda NASA olimlari 
undan kosmik kemalar va raketalarni qurish va uchirish uchun foydalanadilar. 
Trigonometriyasiz odamlar hech qachon Oyga yetib bormagan boʻlardi.