Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik

Otish mexanizmlarining turlari:
 
a
–
urgichli; b
–
tepkili; v
–
tepkili–urgichli; g
–
zatvorli (1
–
boyok, 
 2
–
urgich, 3
–
tepki, 4
–
zatvor).
Tepkili otish mexanizmi. 
O‘qotar qurolning tepkili otish mexanizmi 
— bu o‘qotar qurolning ba’zi bir qismlari, shuningdek, jangovar prujinali 
tepkisi hamda zatvordan tashqarida joylashgan, zatvor va zatvor 
ramasining harakati vaqtida ular bilan birga harakatlanmaydigan otish 
mexanizmi. Patronning kapsyuli jangovar prujinadan energiya oladigan 
va stvol kanali o‘qiga perpendikular o‘q bo‘yicha aylanadigan tepkining 
boyogi bilan uriladi. Tepkili urish mexanizmli qurollarga revolverlar, 
ba’zi ov miltiqlari, Mannlicher, Schwarzlose to‘pponchalari misol 
bo‘ladi (17-rasm). 
17–rasm. 
Tepkili otish mexanizmi: 
A
–
1895-yil namunali «Nagan (Nagant)» revolverining tepkisi, B
–
IJ–58 
rusumli ichki tepkili ov miltig‘ining otish mexanizmi.1
–
tepki, 2
–
boyok, 
3
–
jangovar prujina, 4
–
stvollar, 5
–
sheptalo.

---

 66 
Urgichli otish mexanizmi. 
O‘qotar qurolning urgichli otish 
mexanizmi — bu o‘qotar qurolning barcha — tepki zarbasini patron 
kapsyuliga uzatuvchi qism va elementlari qurol zatvorida yoki zatvor 
qutisida joylashgan hamda zatvor yoki zatvor qutisi bilan birga harakat 
qiladigan otish mexanizmi. Bunday mexanizm sirg‘aluvchi zatvorli 
to‘pponchalar va vintovkalarda ishlatiladi. Patron kapsyuli bevosita 
jangovar prujinadan energiya oladi va stvol kanali o‘qi bo‘yicha kiruvchi 
harakat qiluvchi urgich boyogi bilan uriladi. Bu tipdagi otish 
mexanizmlari barcha kalibrdagi avtomatik to‘pponchalarda ishlatiladi 
(6,35 
mm 
kalibrli Korovin konstruksiyali to‘pponcha, 1910-yil namunali 
7,65 
mm 
kalibrli Browning va 1925-yil namunali 8 
mm 
kalibrli Nambu 
to‘pponchalari va hokazo) (18–rasm).
Tepkili–urgichli otish mexanizmi. 
Patron kapsyuli tepkidan harakat oladigan urgich boyogi bilan urib 
buziladi (19–rasm). Tepkilari ochiq (tashqi) va yopiq (ichki) 
joylashishgan tepkili-urgichli otish mexanizmlari bo‘ladi. Bunday 
mexanizmlar barcha ov miltiqlarida va barcha kalibrdagi 
to‘pponchalarda uchraydi (1924-yil namunali 6,35 
mm 
kalibrli «Astra» 
to‘pponchasi). 
 
18- rasm.