38
Maykl Porterning milliy davlat va mahalliy raqobatbardoshlik nazaryasi
klasterlarga asosiy o‘rinni beradi. Klaster – bu geografik belgi bo‘yicha jamlangan,
o‘zaro raqobat qiluvchi, lekin birgalikda faoliyat yurituvchi ma‘lum tarmoqlardagi
o‘zaro bog‘liq kompaniyalar, ixtisoslashgan
yetkazib beruvchilar, xizmat
ko‘ratuvchilar, tegishli tarmoqlardagi firmalar hamda ular faoliyati bilan bog‘liq
tshkilotlar (masalan, standartlashtirish bo‘yicha universitetlar, turagentliklar,
turoperatorlar, sug‘urta
tashkilotlari, ovqatlanish korxonalari hamda savdo
birlashmalari va shu kabi boshqalar) guruhi.
Yuqorida ta‘kidlanganidek, raqobat kurashida klasterlarga asosiy urg‘u beriladi,
chunki ular bozor iqtisodiyotining boshqa institutlari,
xususan xukumat,
universitetlar, kompaniyalar, turagentliklar turoperatorlar samaradorligini oshirish
imkonini beradi. ―Klasterlar davlat siyosatini tushunishning yangi va qo‘shimcha
usulini o‘zida namoyon etadi. Ayrim mintaqada klasterlar
holatini tushunish
klasterlar iqtisodiyoti turizm salohiyatining ichki xususiyatlarini hamda ularning
kelajakdagi rivojlanishi uchun mavjud bo‘lgan cheklovlarni ko‘rishni ta‘minlaydi‖
Shunday qilib, klasterlar qiyosiy ustunliklardan foydalanish va raqobat jihatidan
ustunliklarni
oshirishga
asoslangan
holda
milliy
iqtisodiyotning
raqobatbardoshligini oshirishga ko‘maklashmoqda. Mamalakat iqtisodiyoti klaster
tomonidan turli darajada, ya‘ni
mintaqaviy, poytaxt, milliy iqtisodiyot darajasida
qamrab olinishi mumkin. Milliy iqtisodiyotda turistik klasterlarning, ya‘ni
asosiy
tarmoq mahsulotini, yangi turlarni ishlab chiqarish bo‘yicha o‘zaro bog‘langan
tarmoqlarning mavjudligi raqobat xususiyatini va mamlakatning raqobat jihatdan
ustunliklarini shakillantirishda geografik joylashuvning rolini aks ettiradi.
O‘zbekistonda
hozirgi
vaqtda
tarmoqlar
klasterlari
rivojlanmagan.
Raqobatbardosh tarmoqlarda klasterlarning mavjud bo‘lmasligi
respublikaning
milliy ustunligi uchun zaiflik alomati hisoblanadi. Qo‘llab – quvvatlovchi xizmat
ko‘rsatish turlarining mavjud emasligi O‘zbekiston korxonalariga hatto ular
jahondagi texnologik yangilanish bilan birgalikda harakatlanishiga umid qilish
imkonini ham bermaydi.
