Turizmda maxsus turlar

3.Turizmdagi maxsus turlarning tarifi
Turizmning maxsus turlari haqida Respublikamizda birinchi so‘zni aytgan va bu turlarning dastlabki ro‘yxatini tuzgan M.T.Aliyeva hisoblanadi.
M.T.Aliyeva turizmdagi maxsus turlarni quyidagicha qayd qilgan:

1. 
   Madaniyatga qiziqish turizmi.
   
2. 
   Tabiatga qiziqish turizmi.
   
3. 
   Qishloq turizmi.
   
4. 
   Fermerlar hayoti turizmi.
   
5. 
   Piyoda va vilosepidda harakatlanish turizmi.
   
6. 
   Ixtisoslashgan motivlardagi turizm.
   
7. 
   Etnik turizm.
   
8. 
   Diniy ziyoratgoh turizmi
   
9. 
   Kasbiy faoliyat turizmi.
   
10. 
    Sog‘inish turizmi.
    
11. 
    Sarguzasht turizmi.
    
12. 
    Ekologik turizm.
    

M.T.Aliyeva o‘zining malumotlarida turizmning maxsus turlarini quyidagi tarif bo‘yicha ajratadi - «Turizmning ushbu turlariga biror rayonning o‘ziga xos, farq qiluvchi xususiyatlari bilan tanishish maqsadidagi sayohati kiradi. Bu sayohatlar turistlarda shakllangan (havaskorlik va professional)qiziqishlardan kelib chiqadi. Maxsus turlarga turizmning kichik ko‘lamli noananaviy turlari ham kiradi.»
Mazkur tarif bo‘yicha ekologik turizm, diniy ziyoratgoh turizm va tabiatga qiziqish turizmlari kichik ko‘lamli emas balki, eng ommaviy turistik oqimni tashkil qiladigan turizm turlari hisoblanadi. Shuning uchun ham turizmdagi bu uchala tur turizmning asosiy turlari ro‘yxatiga turishi bizningcha to‘g‘ri bo‘ladi.
Shuningdek, piyoda va velosipedda harakatlanish turizmning turi emas balki, turistning xohish - istagi bilan o‘zi tanlagan harakatlanish vositasidir. Agar turistning bu kabi harakatlarini tur deb qabul qilsak avtoturizm, samolyot turizmi, temir yo‘l turizmi yoki tuya va eshak turizmi degan mazmunsiz turistik atamalar paydo bo‘ladiki, bu atamalarni yaratish aslo mumkin emas. Turistning transport turlaridan foydalanishi turizmda transport xizmatlariga kirishini bilish unchalik murakkab tushuncha emas.
Ro‘yxatdagi ixtisoslashgan motivlardagi turizm turi turizmdagi aniq turni anglatmaydi. Chunki turizmdagi hozirgi turlarning barchasi malum bir turistik resursga - obektga qiziqish natijasida xuddi, aynan shu turistik resursning – obektning yoki resurslarning – obektlarning nomiga ixtisoslashgan, nomlangan. Masalan: arxeologik turizmi - qadimiy shaharlar, obidalar, sivilizatsiya qoldiqlarining ochilib hozirgi ko‘rinishini olishi; ekologik turizmi – betakror tabiat va uning resurslari, biologik xilma-xillik, tabiiy mintaqalar landshafti; ovchilik turizmi - ovchilik obektlari - qushlar, hayvonlar, baliqlar. Ikkinchidan ixtisoslashgan motivlardagi turizm turlari hali malum emas.
Ro‘yxatdagi etnik turizmi va sog‘inish turizmlarini va qishloq turizmi va fermerlar hayoti turizmlarini mazmuni va mohiyati jihatidan etnik va sog‘inish turizmi, qishloq va fermerlar hayoti turizmini agroturizm deb atasak to‘g‘ri bo‘ladi.
Turizmdagi maxsus turlarni aniqlashda M.T.Aliyevaning – «kichik ko‘lamli, noananaviy turlar» tarifi asosiy mezon qilib olindi. Shuningdek turizmdagi barcha asosiy (katta ko‘lamli, ananaviy) turlar insonning ishlab chiqarish, bunyodkorlik, izlanuvchanlik, tarixga, tabiatga, o‘tmishga qiziqishdan kelib chiqganligini hisobga olsak, kichik ko‘lmali noananaviy turizm turlarini ham ushbu ishning o‘rganish obektlari – xalqimizning qadimdan hayot kechirishi davomida hozirgacha saqlab kelgan va yanada rivojlanib borayotgan ijodkorlik, yaratuvchanlik mehnati, kasbkorlik yo‘nalishlari sohalari, milliy urf-odatlari, milliy o‘yinlari, milliy madaniyati va sanati, shuningdek, betakror tabiatimizning tarixiy-ekologik iqlim jarayonlari tasirida hosil bo‘lgan mo‘jizakor, hayratomuz ko‘rinishlaridir.
Shu jumaladan muzeylarimizni zooparklarni va xotira bog‘larini, maydonlarini ham maxsus turlarga kiritishimiz mumkin.