Tibbiyot instituti davolash ishi fakulteti farmatsiya mutaxassisligi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
FARG’ONA JAMOAT SALOMATLIGI
TIBBIYOT INSTITUTI
DAVOLASH ISHI FAKULTETI
FARMATSIYA MUTAXASSISLIGI
I BOSQICH 3221-GURUH TALABASI
NO’MONJONOVA SHOXISTAHONNING
EKALOGIYA VA GIGIYENA
FANIDAN TAYYORLAGAN

MUSTAQIL ISHI

MAVZU: TURLARNING PAYDO BO’LISHI, TABIIYTANLANISH VA YANGI TURLARNING SHAKLLANISHI


FARG’ONA 2022
6-MAVZU: Ekotizmlarning xilma-xilligi va ularning tuzulishi. Produtsentlar, Konsumentlar, Redutsentlar- ekotizimlarning funksional birliklari.
Reja:

1.Ekotizmlar tushunchasi va ularning xilma- xilligi.

2.Ekotizimlar vazifasi va tabiatdagi o’rni
3.Produtsentlar , konsumentlar, redutsentlar, va ularni ekotizmdagi o’rni

Ekotizim xilma-xilligi nima?

Ekotizim har qanday hajmda bo'lishi mumkin, masalan, kichik suv toshqini hovuzidan tortib, butun biosfera hajmigacha. Biroq, ko'llar, botqoqliklar va o'rmonzorlar ekotizimlarning xilma-xilligi bo'yicha munozaralarda taqqoslanadigan maydonlarga xos namunalardir.

Ekotizimning xilma-xilligi mavjud turlarning xilma-xilligiga, turlarning bir-biri va atrof-muhit bilan o'zaro munosabatlariga va atrof-muhitning jismoniy xususiyatlariga bog'liq.
Shunday qilib, ekotizimning funktsional murakkabligi mavjud turlarning soni va xilma-xilligi va jismoniy muhitning murakkablashishi bilan ortadi.
Biroq, fizik jihatdan murakkab ko'rinmaydigan va ayniqsa turlarga boy bo'lmagan ba'zi ekotizimlar funktsional jihatdan murakkab bo'lishi mumkin. Buning sababi shundaki, ushbu ekotizimlarda biokimyoviy qobiliyatga ega bo'lgan turlar mavjud bo'lib, ular og'ir sharoitlarda omon qolishadi va energiyalarini noorganik kimyoviy manbalardan olishadi.

Ekotizimning harorati, yog'ingarchilik va topografiya kabi atrof-muhitning fizik xususiyatlari. Shu sababli, issiq tropik ekotizimdagi turlar sovuq mo''tadil ekotizimlarga qaraganda boyroq ko'rinadi.

Shu bilan birga, atrof-muhitdagi energiya oqimi ekotizimga sezilarli darajada ta'sir qiladi. Masalan, yuqori to'lqinli energiyaga ega ochiq qirg'oqbo'yi past energiya muhiti, masalan, tuzlangan botqoqqa qaraganda, juda ko'p ekotizimga ega. Yoki tepada yoki tog'da bo'yi past o'simliklar va turlarning kam xilma-xilligi kuzatiladi, yopiq vodiylarda esa ko'proq serhosil o'simliklar va yuqori turlarning xilma-xilligi uchraydi.
Odatda, vaqt va fazoviy miqyosdagi atrof-muhitning buzilishi biologik xilma-xillikka va shu bilan ekotizimning xilma-xilligiga ta'sir qiladi.
Masalan, Yangi Zelandiya shimolidagi daryolar tizimlariga vulqon otilishi va daryolar oqimidan kul bilan to'lib toshgan toshqinlar salbiy ta'sir ko'rsatdi, daryolardagi baliq faunasining katta qismi vayron bo'ldi.
Ekosistema (ekotizim)ga tabiatning asosiy tuzilish birligi sifatida qaraladi. Ekotizim - tirik organizmlar jamoasi, ularningyashash muhitlari, moddalar va energiya almashinuvi majmuyi sanaladi.
Ekosistema strukturasi. Ekosistemada har xil turga mansub organizmlar o‘ziga xos funksiyalarni bajaradi. Moddalarning davriy aylanishida bajaradigan vazifasiga ko‘ra, turlar funksional guruhlarga bo‘linadi: produtsentlar, konsumentlar yoki redutsentlar.