İstanbulun esas Kütüphaneleri bunlardır: 1) Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi:2011’de Gülhane Parkı içinde kurulan ve adında “edebiyat” kelimesi taşıyan ilk resmî kütüphane olmasıyla dikkat çekmektedir. Koleksiyonunda 8.000 civarında kitap bulunmaktadır.
2) Alman Arkeoloji Enstitüsü Kütüphanesi: 1929’da kurulan kütüphane Gümüşsuyu’nda olup arkeoloji ve Osmanlı tarihi sahasındaki koleksiyonu çok zengindir. Yaklaşık 60.000 kitap, 200 süreli yayının kataloguna sahipdir.
3) Alvaro Mutis (İspanyol Cervantes Enstitüsü) Kütüphanesi: 2002’de Beyoğlu’nda İspanyol Cervantes Enstitüsü Kütüphanesi adıyla kurulan kütüphanenin adına 2005’te Kolombiyalı şair ve yazar Alvaro Mutis’in adı verilmiştir. İspanyol ve Latin Amerika kültürü ve dili ile ilgili 19.000 civarında yayını içeren kütüphaneye sahipdir.
4) American Research Institut in Turkey Kütüphanesi: Şu anda Arnavutköy’de bulunan kütüphane, 1965’te kurulmuştur. Kütüphanenin arkeoloji, Bizans tarihi ve Osmanlı tarihi konusundaki koleksiyonu zengindir (yaklaşık 14.000 cilt kitap ve süreli yayın).
5) Atatürk Kitaplığı: İstanbul’un Şehremaneti Kütüphanesi adıyla açılan ilk belediye kütüphanesi olup kuruluşu 1924’e dayanan Atatürk Kitaplığı, Beyazıt Meydanı’ndaki II. Bayezid Medresesi’nde 1931-1981 yılları arasında önce Şehir ve İnkılap Vesikaları Müze ve Kütüphanesi sonra İstanbul Belediye Kütüphanesi adıyla hizmet vermiştir. Hâlen bulunduğu Taksim’e, 1981’de taşınan ve Atatürk Kitaplığı adına alan kütüphanenin koleksiyonunda başta kurucuları Osman Ergin, Muallim Cevdet, Haşim İşcan ve Muhsin Ertuğrul olmak üzere 100’e yakın bağışçının kitabı, süreli yayını ve belgesi bulunmaktadır. Satın alımla da zenginleşen kütüphanede 200.000 üzerinde basılı ve yazma kitap, albüm, atlas-harita, takvim, salname, kartpostal, gazete, Atatürk, İstanbul, başvuru gibi özel koleksiyonlar bulunmaktadır. Atatürk Kitaplığı’nın çok değerli koleksiyonundan parça parça yayınlar yapılmaktadır. Mesela, Osman Ergin kitaplarının kataloğu, yazmaların kataloğu, kartpostal koleksiyonu Fatma Aliye evrakı yayınlanmıştır.
1918 yılında Azerbaycan'da bağımsız Azerbaycan Halk Cumhuriyeti kuruldu. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurulması halkımızın hayatında çok önemli bir olaydı. Genç cumhuriyet kısa sürede ekonomi, kültür, eğitim ve yetiştirme alanlarında kapsamlı reformlar yapmaya başladı.
Bu reformlar arasında kültür ve eğitim alanında gerçekleştirilen reformlar önemli bir yer tutmuştur. Kitap yayıncılığı ve kütüphanecilik alanında önemli çalışmaların yapılması planlandı. Ancak sadece 23 ay sürebilen bu cumhuriyet, Sovyet ordusu tarafından işgal edildi. Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti faaliyetini durdurdu. Bu cumhuriyetin faaliyeti sırasında Bakü'de toplam iki kütüphane kuruldu: 1918'de M. A. Sabir'in adını taşıyan kütüphane ve 1919'da Bakü Devlet Üniversitesi kütüphanesi. Kütüphanelerin örgütlenmesine özel bir önem veren Azerbaycan Cumhuriyeti onların faaliyetlerini düzenlemek için kütüphanelere önemli miktarda kaynak ayırmıştır.
Nisan 1920'de Azerbaycan'da Sovyet İktidarı kurulduktan sonra tüm kütüphaneler millileştirildi ve devletin hizmetine verildi. Bu dönemde geçici olarak faaliyetlerini durduran birçok kütüphane yeniden faaliyete başlamıştır. 1920'lerin istatistiklerine göre 1919'da Azerbaycan'da 227.000 kitap koleksiyonu ile 38 kütüphane vardı. Böylece 1920'de Azerbaycan'da geniş bir kütüphane şebekesi oluştu. Bu şebeke, dini kütüphaneler de dahil olmak üzere dini okul kütüphanelerini de içerirdi: cami kütüphaneleri, medreseler, medreseler, özel kütüphaneler, bölüm ve kurum kütüphaneleri, bilimsel kütüphaneler, özel kütüphaneler vb.
1920'de Azerbaycan'da dini okulların kütüphaneleri de dahil olmak üzere 965 okul kütüphanesi vardı. Bunların da büyük bir kısmı Baküde idi. Bakü ve çevresinde 50'ye yakın, kırsal bölgelerde ise 100'den fazla kütüphane bulunuyordu. 31 Ekim 1920'de Azerbaycan Devrim Komitesi "Kütüphanelerin Halk Eğitim Komiserliğine devri hakkında" bir kararname çıkardı. Kütüphanecilik alanındaki hükümetin politikası bu önemli program belgesine yansıdı. Kararnameye göre, Azerbaycan topraklarındaki tüm kütüphaneler ve kitap depoları devletleştirildi ve Halk Eğitim Komiserliği'nin emrine verildi.
Sovyet iktidarının ilk yıllarında Sovyet hükümeti, kütüphane çalışmaları da dahil olmak üzere kültür alanında çok ciddi önlemler aldı. Yeni halk ve bilimsel kütüphaneler kurmayı başardı. Bir yıl içinde 234.210 nüsha kitap fonu ile 45 halk kütüphanesi organize edilmiştir.