Türkcə Etimoloji Sözlük

part 

 

<

 

para

.

 yara

.

 (partlamaq: 

tikə tikə olmaq

)

.  

parta 

 

sıra. 

 

partaq 

 

pardaq

. parraq. parlaq. ışıl ışıl.

 

partaq 

pardaq

. 

mənçil

.  

partaqt 

pardaxt

. 

<

 

pardax

.

 (d: l) < 

parlaş

 < 

parıl 

< 

bərq 

(iti

.

 barraq) 

(

parıldamaq

)

.  

parti 

 partiya 

<

 pay. 

parça

.  

partıl pırtıl

 

 

işə yaramaz nərsələr

.  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

partladan

 

 - 

küpəpar

tladan: 

küpqıran. gülgülü. gülgülüm. gəlinciğəri. 

gəlincik çiçəyi. gəlinəli. gəlinalı. qızalaq. qabqıran. 

qabsındıran.

 

partlaq

 

 

patlaq. y

ır

tlaq. y

ı

tlaq. yartlaq. yatlaq. 

çatlaq

. 

ça

rtlaq. 

 

partlaq 

 

yırtlaq

. 

yartlaq. yarılmış. yırtılmış. açılmış.

-

 

yırtlaq

 

gö

z

.

  

partlamaq

 

 

-

 

çox ağıra partladı

: 

çox ağır partladı: çox ağır başgəldi. çox 

bahalı düşdü. 

 

partlamaq 

 

1

. 

açılmaq. yalınmaq. parlamaq. 

1

. 

çıltırmaq. çatlamaq. 

 

partu 

 

bərtü

. palto. üstə qiyilən arxalıq. 

 

paru 

(

fars

)

 

 

1

. 

<

 

baluq

. kürək biçimində olub, qayıq sürməyə yarar 

kürək. 

1

. 

<

 

baru. aparu. aparan. vardıran. kürək. qayığı, 

gəmini çəkən, aparan. 

 

paruq 

 

axmaz. ağmaz. durqun. tınıq. tiniq. yatuq. sakin. donuq. 

tonuq. duru. saf. şəffaf.

 

pas 

 

1

. iç darlığı. sıxıntı. tasa. qanı. qayğı. qayıq. düşüncə. 

qorx

uc. qəm. dərd. qussə. ağrı. sızı. duyqu. duyu. 

duyum. duyma. əndişə. maraq. niyarançılıq. üzüntü. 

üzünc. üzülmə. iztirab. ələm. acı. yaxınc. əzab. təəssür. 

bitli. toxuntu. quşqu. quruntu. təlaş. dalaş. vəsvəsə. 

qarasevda. 

1

.qarınca. 

1

. bar. kir. paxır. pasıban. yəzək. 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

894 

gəzək. 

- 

yeməyi paxır

, 

pas çalmış: pozmuş, çalmış. 

- 

paxır

, 

mis pası rəngi

:

 

çadırıq

 

(

 

<

 

çadır: göy üzü

)

. yaşıl göy boya. 

 

-

 

ağrımasa

, 

göz yaşmaz

, 

şeh olmasa

, pas basmaz. 

(yaşmaz: yaşarmaz

).  

-

 

könül pası

: 1

. üzüntü. toxat. kədər. 

1. quruntu. v

əsvəsə. 

 

-

 pas 

vermək: könlücə davranmaq. könüllülüyün göstərmək, iş 

vermək. 

 

pas 

 

pus

. 

1

. 

( < pus)

 

(

püsmək

: pusmaq

.

 

püsləmək

.

 

güdmək

)

. 

izləmək

. 

dalında durmaq

. pusu qurmaq. 

pusuya girmək

. 

1

. is. his. qoxu. 

1

. 

küf

. 

tutuq

.

 1

. qaqac. kir. bulaşıq. çirkin. 

pasqal. 

fışqı. tödriç. tötrüç. aşqal. zibil

. 

1

.

 

duman. 

səbsək. 

1

.

 

kədurət. 

1

. 

bulantı suyun qabda buraqtığı bar, 

iz, bar. bur. bor. bora. kir. 

1

. tot. tut. 

-

 bor 

bağlamaq

.

 

-

 borca qoymaq

.

  

-

 dil 

pası

.

 

-

 

diş

 

pası

.

  

-

 pas 

açmaq: pası gidərib parlatmaq

.

  

-

 pas tutmaq: paslanmaq

.

  

-

 yenikli pas

: daş dəmiri yeyib dəlik deşik edən pas

.

 

qarıncalanma

.

 

dəmir, daş qarıncası

.

 

 

-

 pas tutmaq: paslanmaq

.

 totlanmaq

. 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

-

 tot basmaq: tot bolmaq: 

tot kəsmək

: paslanmaq

.

  

-

 

tot tırmı dartqan: paslı

.

 

paslanmış

.

  

-

 

totun açmaq: pasını arıtmaq

.  

pasaq 

 - 

görnüşu düzənsiz

, 

saçıq

, 

pasaqlı

, kirli: 

çapaçıl. çapaçul. 

 

pasaq 

 

pasaqlı. kirli. barlı.

  

pasaqıl

 

 

pasaqlı. qalbara. qılıqsız. bədəxlaq. qıştay. qıştınay. 

kirli. -

 

pasaqlı

, kirli

.

 

kişi: ilizqır

.  

pasaqlı

 

 

1

. 

kirli. pasaq. barlı. 

1

. b

içimsiz. çapaçul. salqım saçaq. 

 

pasaymaq 

 

gəfrəmək. gəvşəmək. gəvrəmək. kövrəmək. küfrəmək. 

zayıflamaq

.  

pasbaş

 

 

paslıbaş. başıpas. kütbaş. kütbeyin. 

 

pasıcı

 

 

pastıran

. paslayan. 

pasıyan

. 

basıran

. baslayan. basayan. 

basıcı

. 

bastıran

. 

batlayan. batayan. ba

tıran. batıcı. 

bazlayan. bazayan. bazıcı. göməçi. gömüçü. gömən. 

göməyən. gömləyən. nərsəni nərsənin içinə gömütən, 

quylayan. quyqucu. qoyan. qaplayan. qaptıran. qapıcı. 

qablayan. təpnətən. təplətən. təpyən. dəfnətən. 

dalbayan. dalbıran. dalbırıcı. 

 

pasıq

 

 

basıq

. basılmış. əzik. əzilmiş. pozuq. 

 

pasıq

 

pasıx

. 

əxlaqsız. 

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

896 

pasıqanlaşmaq

 

pasıxanlaşmaq

. 

əxlaqsızlaşmaq. 

 

pasıqlıq

 

pasıxlıq

. 

alçaqlıq. namussuzluq. əxlaqsızlığ. 

 

pasıyan

 

 

pastıran

. paslayan. 

pasıcı

. 

basıran

. baslayan. basayan. 

basıcı

. 

bastıran

. 

batlay

an. batayan. batıran. batıcı. 

bazlayan. bazayan. bazıcı. göməçi. gömüçü. gömən. 

göməyən. gömləyən. nərsəni nərsənin içinə gömütən, 

quylayan. quyqucu. qoyan. qaplayan. qaptıran. qapıcı. 

qablayan. təpnətən. təplətən. təpyən. dəfnətən. 

dalbayan. dalbıran. dalbırıcı. 

 

pasqah 

 

qapaltı. qapıltı. qapalta. yaraqlı qaravul, polis, jandarm 

qaraqolu, bölməsi. 

 

pasqah 

 qaraqol. 

gözətləmə yeri, alanı

.  

pasqal 

 

1

. pas. 

fışqı. tödriç. tötrüç. aşqal. zibil

. 

1

. 

pəsgəl

. qıyıq. 

qırıq. 

 

pasqal 

 paslaq. puslaq. pusqal. qurtlu. - 

pis, kirli, 

pasqallı yer

: 

çöplük. 

 

paslanmaq 

 

1

. 

puslaşmaq

.

 

dumanlanmaq. 

sislənmək

. 

buğlanmaq

. 

buxarlanmaq. 

1

. posalmaq. pozulmaq. 

boşalmaq

. 

çürümək

. 

1

. pas tutmaq. totlanmaq. 

1

. pusarmaq. 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

puslanmaq. pus tutmaq. tozlanmaq. sislənmək. 

1

. 

tutuqmaq. dadığma

q. 

1

. tutuqmaq.

 

küflənmək

.  

paslanmaq 

 

bar tutmaq. barlanmaq. kirlənmək. 

 

paslanmaq 

 

qarıncalanmaq. 

 

paslantıq

 

 - 

yaşlandıq diyə, paslandıq mı?. 

 

paslatmaq 

 - 

şeh güzgünü 

pasladar, 

çaxır başı yastatır

, 

tanrı

, 

çəkənlərə dərd verir

, 

çəkməyincə yaşlatır

. (yastatmaq: 

yatırtmaq

). 

 

paslayan 

 

pastıran

. 

pasıyan

. 

pasıcı

. 

basıran

. baslayan. basayan. 

basıcı

. 

bastıran

. 

batlayan. batayan. batıran. batıcı. 

bazlayan. bazayan. bazıcı. göməçi. gömüçü. gömən. 

göməyən. gömləyən. nərsəni nərsənin içinə gömütən, 

quylayan. quyqu

cu. qoyan. qaplayan. qaptıran. qapıcı. 

qablayan. təpnətən. təplətən. təpyən. dəfnətən. 

dalbayan. dalbıran. dalbırıcı. 

 

paslı

 

 

1

.bastınaq. bastan. geçgin. keçgin. sürəgən. sürülmüş. 

üzgün. pozqun. pozuq. əsgik. çözük. çürük. kövrük. 

köhnük. kövnük. saptıq. sapqın. azqın. atqın. açqın. 

aşqın. püsgümüş. silik. təftəmiş. təptəmiş. 

1

.kirli. bulanıq. 

bulaşıq. qoyu. yoğur. kəsif. sapal. sapıl. çəpəl. çapal. 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

898 

çapıl. 

1

.qarıncalı. kovuqlu. oyuqlu. dəlikli. çürüklü. 

 

- 

qulağı paslı

:

 

söz dinləməz.

 

- 

yuğuntuqan arda qala

n 

paslı

, kirli su

: bulaşıq. pəsab. 

 

paslı

 

 

kirli. yağlı

.

 

-

 

yağlı

 paltar

.  

-

 

paslı

 

pıçaq: qalgər

. 

paslıbaş

 

 

pasbaş. başıpas. kütbaş. kütbeyin. 

 

paslıq

 

 

maslıq

. 

baslıq

.

 

qaşbağ. qaraltı. qaldırım. gövdə. gövrə. 

gəvrə.

 

qabat. gavat. kovsa.

yapı.yapıt. heykəl. köpdə

. 

köprə. kütdə. çalım 

>

 

çəlim. çalqat. çalçat. boyqat. boy.

 

yəltə. sapıq. çapıq. qapıq. qapıt. yapıt. qaçıq. qalıb. qılıp. 

qaplıq. kalbud. kadavr. ölüt. can kasası, qəfəsi. cigə. 

cigək. cəndək. cəsəd. çuval. cism. cüssə. ləş. vicud. 

bədən. tən. tənə. 

 

paslılıq

 

 kirlilik.  

pasoq 

pasox

. 

<

 

basuq

. cəvab. basılıb soxulan nərsə

.  

pasruq 

 

yıqıntı. yıxıntı. köy köhnə.

  

pastav 

 

top

.

 

bağlı

.

  

pastil 

 

qaraqurc. qaraqurt. kiçik, yassı dadlı. 

 

pastıran

 

 

paslayan. 

pasıyan

. 

pasıcı

. 

basıran

. baslayan. basayan. 

basıcı

. b

astıran

. 

batlayan. batayan. batıran. batıcı. 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

bazlayan. bazayan. bazıcı. göməçi. gömüçü. gömən. 

göməyən. gömləyən. nərsəni nərsənin içinə gömütən, 

quylayan. quyqucu. qoyan. qaplayan. qaptıran. qapıcı. 

qablayan. təpnətən. təplətən. təpyən. dəfnətən. 

dalbayan

. dalbıran. dalbırıcı. 

 

pastırma

 

 

bastırma

. gömmə. acı ot, istiotla bastırılıb, issidə 

qurudulan ət. 

 

pastırma

 

 

bastırma. 

qaqaç. duzlanaraq qurudumuş ət. 

 

pasürəq

 

pasürək

. 

totürək. tozürək. səmimi olmayan. iki yüzlü. 

riyakar.  

paşa

 

 

(<

 

baş)

. 

1

.başdaq 

>

 pad

şah. elxan. xaqan. ataxan. kıral. 

impiratur. 

1

.

başdaq

. 

başqal

.

 

başqan

. 

hakim. 

1

. 

(

 

<

 

baş + 

ağa)

. general. - 

paşa

 

qapısı: aliqapı. 

1

. 

beçə 

< > 

beşə

. ilkin 

(

doğan

)

 

ərkək oğul. 

 

- 

paşadan

 

kiçik

, 

ağadan böyük qonum

, 

dərəcə

: 

bəy

. 

 

- 

gələn ağam

, 

gedən paşam

. dos 

tanışların gəl gedi, mənə 

bir soru yaratmır. 

 

paşa

 

 

başa. başda olan. baş ağa. baş

. 

şad

. 

ağaı

. 

baş 

komutan. general.

 

başşad

. 

ordu qomutanı

. general. 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

900 

paşalıq

 

 

<

 

başdaqlıq 

> 

padşahlıq

. 

1

.elxanlıq. xaqanlıq. ataxanlıq. 

kırallıq. impiraturluq. 

1

.başqallıq. başdaqlıq. başqanlıq. 

dövlət. hakimlik. hakimiyyət. hikumət. 

 

paşlaq

 

 

patmacıq

. susmar.  

paşmaq

 

 

barmaq aralığı

.  

paşnə

 

(

fars

)

 

 

<

 

başnaq

. 

başanğ

. 

(<

 

baş: baş, daban, topuq kimi yumruq 

nərsə. 

)

. daban.  

paşnəkeş

:

 

çəkəçək. piləsgən. daban çəkən. 

 

paşot

 

 

( < ba

tıç

)

.

 

peçat

. 

baçat. damğa

. 

möhür

. 

 

pat pat 

 

bat bat. bət bət. çabıq çabıq. 

 

-

 pat pat 

yerimək: iticə sallanıb gedmək

.

tavuşmaq

.

 

sıçramaq

.

 

atılmaq

.

 

çapmaq

.

 

çapqamaq

. 

pat tüşmək

 

 

ağır bir nərsə düşərqən səs çıxarmaq·. 

 

pat 

 - 

çat pat: ara sıra. biraz. qırıq tökük. 

 

pat 

 

( < bat:

 

1

.

 

ağır

.

 1

.

 

batıq

.

 

yassı

.

)

. 

1

. 

pat bax

 

>

 

bət

. ağır 

nərsənin düşməsindən, bir nərsənin pis yıxılmasından 

çıxan gurultu. 

-

 pat 

düşdü

.

 

-

 

pat tüşmək

.

 

ağır bir nərsə 

düşərkən səs çıxarmaq

.

 

 

-

 pat burun

: yasdım

.

 patqa

.

 

yastı, basıq burun

.

 

pataca 

 

<

 bitik. biti. piti. 

fiş

. 

fitiqkiçik asya

.  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

pataq 

 - 

qarpadaq

: birdən olduğu yerdə düşməyi anlatır. 

 

pataq 

 

{

 

1 < bat

. 

<

 

batmaq < basmaq

.

 1 < tab

.

 

təp

.

 

təpmək

: 

vurmaq}

.

 1

.

 

bataq. basaq. tapaq. dayaq. 

kötək

. 

dəğnək

. 

sopa. vurac. 

döğəc

. 

1

.

 

dəsdək

. 

bərgə

. 

yardım

. 

1

.

 

umulan, 

yumulan, bəklənən, gözlənən, sığılan nərsnə

. 

təpilcək

. 

bataq. patuq. 

tapı

. tapu. tabu. 

büt

. 

tanrı

. 

mə'bud

.

  

pataq 

 

<

 

bataq

.

 

dayaq. 

kötək

 (

yoğun güdə ağac

)

.

 ( > 

patək

 

(

fars

)

)

.

 

pataqlamaq 

1

. çubuxlamaq

. 

1

. pat küt deyə döğmək. tapaqlama

q. 

təpikləmək. vurmaq. 

1

. tokpaqtav. sukkalav. 

tokmaqtamaq. kaltaqlamaq. 

1

. tumalamaq. vurmaq. 

dövmək. 

 

patar 

 

batar

.

 

bitər

.

 1

.

 

batılan, qalanan, qalınan yer

. ev. qonut.

 

ocaq. qat. yurd.

 1

.

 

bətər

.

 

soy. 

quşaq

. tuxum.

 

-

 

bətərivə

 

lə'nət

: 

zatıva qara

.  

patar 

padar

. 

badar:

 

<

 metatez 

>

 

təpər

. 

1

. gurultuyu, tezliyi, 

tələsməyi bildirir. 

-

 

badar badar: padar padar: patır patır: 

təpər təpər: təpə təpə: qaça qaça

.

 1

. 

çalılıqilən

. bada bad. 

tez tez. dal ba dal. haydanhay. 

həsir hüsür

. 

 

-

 padar padar:. < batar batar.

 

patarqa 

padarka

. dalba dal.  

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

902 

pataş

 

 

padaş

 (fars)

 

<

 

paydaş

.

 

paylaş

. 

balaş

. 

badaş

. iyili kötülü bir 

işdən düşən pay. paylıq. 

(

əcr. cəza. səza. müzd. ücrət

)

. 

pataş.

 

padaş

 

(fars)

.

 

<

 

başlıq

.

 

başdıq

. 

başad

.  

patataq 

patadaq

. 

patadan. birdən. ansızın. 

-

 patadan, patadaq bir 

qonaq gəldi

.

 

-

 

patadan işgillər çıxdı

.

  

patatan 

patadan

. 

patadaq. birdən. ansızın. 

-

 patadan, patadaq bir 

qonaq gəldi

.

 

-

 

patadan işgillər çıxdı

.

  

patava 

 

1

.

 

ayağqabı dolağı

. 

1

. 

qanıt

. 

dəlil

. 

1

.

 

toğanaq.

 

çılış. çıqlış 

( < 

çiq

.

 

çuq

.

 tuq)

.

 1

.

 

çalış.

 

ayağ baldır qurşağı.

  

patava 

 

1

. dəlil. qanıt. 

1

. qıç dolağı. qıça geyilən tozluq. 

 

patavaçı

 

 

şahit. müşahit. 

 

patavalı

 

 

ispat ediləbilir. dəlilli. qanıtlı. 

 

patavar 

 

tolaq. dolaq. tozluq yerinə baldıra dolağan, bağlanan 

keçə çuxa qırağı, şəriti

.  

patavas

ız

 

 

dəlilsiz. qanıtsız. 

 

patavatsız

 

 

1

.əl ayaqsız. çıxarsız. 

1

.hərdəmbil. dəlidolu. qılqa. 

gəlişgözəl, hər gələ qonuşan. 

 

patavaz 

 

ata. quşların qonması üçün qurulan, atılan çubuq. 

 

patavra 

 

padavra

. 

<

 

bağdavar

. balar. incə təxdən çatı örtüsü. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

patçaq

 

 pad

işah. kıral. 

 

-

 

ullu patçaq: şahənşah

.  

-

 

yarım patçaq

: vali

.

  

patenta 

 

cavaz. gədik. 

 

patək

 

(

fars

)

 

 

<

 

pataq

.

 bataq

.

 

dayaq. 

kötək

.  

patika 

 salma yol.

 

patıq

 

 

1

.

 (d < > p) < d

adıq

 

(

dadanılmış yer

)

.

 

ayağ

. 

uğraq

.

 

salınaq

.

 

ovlaq

.

 

sıx sıx alışıb gedilə

n yer

.

 

çox gedib gəlinən yer

.

  

patıq

 

 

dinlək

.

 1

.

 < 

basıq

:

 

tərlik

. 

ayağ bastı

. 

ayağ altı

.  

patıq

 

 

patuq

. 

batıq

. batlaq.  

- 

gənəl

, 

bayağı olub

, 

ayağ altı ged gəl yeri: qoltuq. patıq. 

batıq. 

 

-

 

oğruların patığı, barındığı yer

: 

it yatağı. 

 

patıqa

 

 

kiçik yol

.  

patıl

 

 

böyük qazan

.  

patır

 

 -

 

patır

 

patır

: 

-

 

patır

 

kütür

: tap tap

.

 

tabıldada tabbıldada

.  

patırtı

 

 

1

. alan. gurultu. 

suntur. səntur. santur. gurultu. şamata. 

dəbdəbə

. 

1

. çavu. çovqa. gürültü. qarışıqlıq. qılan. 

qalabalıq. gürültü. 

 

patırtı

 

 

gurultu. qürültü. şamata

. qovqa.  

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

904 

patırtı

 

patırdı

. 

şamata. vəlvələ

.

 

gurultu. 

qarışıq səslər.

-

 

cocuqların 

gurultusu

.

 

-

 gurultu 

patırdı dinləyəməm

.  

patırtılı

 

 

sunturli. sənturli. santurlı. gurultulu. şamatalı. dəbdəbəli

.  

patırtılı

 

patırdılı

. gurultulu. 

gütürdili

. 

kütürdili.

-

 

çox gütürdili

 

şəhərdir burası

.

 

-

 

patırdılı kütürdili

 

işlərdən bezaram

.

  

patişah

 

padişah

. başdaq. patçaq. kıral. 

 

patqa 

 

yastı, basıq burun. pat burun. yasdım. 

 

patlaq