Türkcə Etimoloji Sözlük
Yüklə 24,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
.
mində bir . endər
. əndər
. nadir. özdən
. seyrək
. əşsiz
. az rastlanan.
olağanüstü . 1 .
qohum. əqrəba . 1 .
ərməğan .
hədyə . 1 .
əşraf .
soylu. 1 .
ərməğan .
hədyə.
: sarayım özdən: pirənslərə qulluq edən soylular
.
gözəl söz . -
.
. 1 . əsilzadəlik. soyluluq. 1 . nəzakət. tərbiyə. zərafət.
. hidyə. armağan.
HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM -
.
ərməğan edmək .
.
öztər özdər . içdər. özdərik, özdəri, içdərik, içdəri olan. özə, içə bağlı olan. iç. öz. 1 . batin. bətn. 1 . fitrət. özgülük. özəllik. təbiət.
özdəri .
. içdərik. içdəri. içdən. içgin. özə, içə bağlı olan, özdə, içdə qalan bölüm. iççil. içək. 1 . gizli. 1 . batini. bətndə olan.
. fitri. öztəriq özdərik .
. içdərik. içdəri. içdən. içgin. özə, içə bağlı olan, özdə, içdə qalan bölüm. iççil. içək. 1 . gizli. 1 . batini. bətndə olan.
. fitri. öztərilik özdərlik . içdərilik. batinilik. batiniyyə. öztərin
özdərin . özləyin. özlüyün. özlükdən. özgülükün. özgündən. içindən. kərəkin. kərəkdən. köknün. kökdən. quruğun. quruqdan. qurqudan. tapının. tapından. taplışın. taplışdan. doğunun. doğudan. doğuşun. doğuşdan. olnun. olşun. oluşdan. yaranşın. yaranışdan. yaratlışın. yaratıldan. yaratşın. yaratışdan. yaratının. yaratıdan. xilqətən. xilqətdən. fitrətən. fitrətdən. zatən. zatından. təbiətindən.
ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
özdəş . əşit. tay. bənzər. eyni.
. addaş
adaş
. öztəşiq
özdəşik . eyniyyət. olduğu kimi. eynən.
özdəşli . bəkdəşli. bəkdaşlı. bağdaşlı. başabaşlı. bənizdəşli. manğızdaşlı. bərabərli. dəngli. dəngəli . dəngəkli. lingəli. lingəkli. taylı. əşli. əşitli. bənzərli. mislili. əmsallı. muşabehli. yanalı. kimili. asalı < yasılı < yansalı ( < yansımaq: bənzəmək ) . əkranlı. maadilli. həmvarlı. təkinli.
özdəşlik . əşitlik. taylıq. bənzərlik. eynilik.
özdəşmək . əşləşmək. əşitləşmək. dəşləşmək. taylaşmaq. taydaşmaq. bənzəşmək. eyniləşmək.
. özətiş .
. təsfiyə. arıtma. artama. arıtlayış. arıtış. artlayış. arsayış. ayıqlama. ayıqlayış. darayış. daraş. təmizləmə. safatma. saflayış. safatış.
östiqmək
. özləmək. istəmək. östlkmək. özləmək. istək göstərmək.
kəndi kəndinə . öz başına . özlüyündə .
qısası. qıssacası. əlhasil. -
HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM cismilə. - özün istətmək , sevdirmək. ürəyə girmək könül avlamaq. - adı var özü yox : 1 . adı keçdiyinin var olmadığını anlatır.
adı olmasına qarşılıq ( rəğmən
) görəvini, etginliyini yerinə gətirməyən. sözün edib, işdə, ıs izi bulunlmamaq.
, özünü bəğənmiş qaqavan. qaqavaş. qaqavac qaqabaş. avanaq. bilgisiz. düşüncəsiz. qapsalaq. kavsalaq. çavsalaq. qapsa. qanmaz. qıtqafa. qıt başlı. qıt ağıllı. qıtanlaq. qıtan. qanqıra. qandıra. qaqlaq. kal. anlamaz. budala. qafası üşük, uyuşuq. qanqırıq. qanırıq. qaqrıq. sadə. abdal.
, dibi: kökün kökü. qarakök. -
: özlüyündən. kəndiliyindən. quduru. xuduru. -
bitən otlar. özüq
özük .
.
.
. kimlik. şəxsiyyət. - xanımlara, qadınlara özük, xass : arvadçıl. qadınçıl . -
:
: şəxsi xisusiyyət. özüq özük . 1 .
qadınlara verilən unqun, ləqəb .
altun
kimi təmiz ruhlu qadın .
.
bədəni inci kimi təmiz olan qadın . 1 .
.
sevgi. eşq. -
ik otu tutunup, öpgə ürək qoğrulur: eşq odu tutuşub, içim canım qoğrulur
1 .
mətin. ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
şərəfli. mütəvaze. 1 .
tadu. təb'. təbiət. nərsənin iç oluşu. 1 . sevgi.
istək
.
odu tutunub, öpgə ürək qoğrulur: aşq odu alışsa, ürək, ötgə, qalan nərsələr qoğrulur .
. özgü. məxsus . -
məni gücəyür : eşq məni zorlayır \\ tün gün durub ağlayu .
-
odu tutunub \\ öpgə ürək qağrulur :
odu
tütünüb, ürək göğüs qovrulur .
-
sızqırqalur öziklər \\ issiz üzü burqurar .
özük
məni qamutdi : sevgi məni qaynatdı, dəli rtdi .
-
. qol
. özüm
-
qız alsan, deyəcək ( -
özün bilərsən ) , dul alsan, deyəcək ( -
). özümləmə özləmə . içinə almaq. mənimsəmə. (# yadımlama: içindən atma, unutma) .
, özün aldıtmaq (qəbullatmaq) istəyən : qaqnaz. qaqanaz. dikqaga. dikbaşinadçı.
kiçik yalançı şeytan aldadır, yekə yalançı özün. - bir əkmək az ye , işin özün gör .
- göstərişi , özün görsətməyi sevən varlı : qalandur.
,
( varlı olmağın göstə rir).
HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM - kişi hammıdan irəli özün düşünür : qardaşdan qarın yaxın.
qız alsan, deyəcək ( -
) , dul alsan, deyəcək ( -
özüm bilərəm ). - öz işivi özün gör , acıqlansan , özün söğ .
- öz işivi özün gör , acıqlansan , özün söğ .
- özün tutan : özsəçir. özseçir. özuzar. qalandır. qalantur. qalnadır. qalnatur. qələndər. danqatur. donqatur. qalaylı. qalğatur. tüməkir. qurra. gurra. quraq. guraq. şişrən. pozlu. foslu. qırlı fırlı. qırıl fırıl.xudpəsənd. mütəkəbbir.
. kəsin. -
tmaq
burnu qaf dağında olmaq
burnu böyümək . 1 . qohum. qonum. -
yığıb getdi : öz adamların .
özünğ
qanlı yumruqu, yadın yağlı tikəsin yeğ .
-
: özləmək. arzulamaq.
- öz özünə: fi nəfsə.
özünə almaq : içinə almaq: içinə atmaq: qanına atmaq: qanına almaq: canına almaq: canına atmaq. - özünə bağlatmaq, ilgilətmək : könül qazanmaq. ürək almaq.
özünə gərəkli nərsələr : özgərək. şəxsi vəsayil, əsas,
ləvazim.
ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
: yol tutmaq: -
əkinçilik yolun tutan, kənddə qalır.
maşıçılıq yolun tutan yolda qalır. dağ yolun tutan dağda qalır.
ləhinə.
özünlü zati. özüntə
özündə . fi nəfsə. - gahın çaşan, ötəyə düşən, gahın bilən, özündə
üzən.
(ötəyə: suça. günaha ). özüntən
özündən .kəndiliğindən. özündən. kəndisi. istəklə. arzusuyla. nəfsən.
: özlüyündən. kəndiliyindən. quduru. xuduru.
bitən otlar. - özündən gedmək : bayılmaq. ürək keçirmək. huşdan gedmək.
özünüzə öziqizqə
. ( tükan qapılarında
yazılır
) özüzə çəkin . özünüzdən :
itələyin . itin. özünüzə özünüzdən :
itələyin :
çək it . özüözün özü özün . -
başında əl biçimli parçası olan arac : qaşağı. HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM özür
geçit. keçit. keçər. geçər. qoyu. olur. yol. yo lağ. yöntəm. bağış. yengik. yenik. qolay. buyruq. göstəriş. ərklik. onay.
təvafüq
) . mə'zuniyyət. ruxsət. izn. icazə. musidə. pərvanə.
onay
, onay çıxmaq: bir işdə sərbəs bıraxılmaq.
, onay qoparmaq : gücəniklə icazə almaq.
: onay versəz: icazənizlə.
onaysız heç nə yapılmasın.
onaysızlıq: icazəsizlik.
olur alın sonra.
olursuz bura girmək olmaz.
olur verin gedim.
oluruzu gözləyirəm.
iki kərə olurladım, üçüncü olma z. özüş 1 .
.
.
yarış. 1 . xass.
özqü . üsüş (: xusus) .
1 . özündən saymaq . bağrına basmaq . yadırqamamaq . 1 .
.
. yarışmaq. - at
özüşmək .
özüt üsarə
. ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
. hətta. zatən.
gen, başına yaşam .
-
.
içüz . içöz . açqıç. açma. içtin. içaç. təcziyə.
tükanların qapısında yazılan iki qısalmış söz :
: qapını özüzə çəkin
.
: itin: qapını bizə
sarı itələyin .
içtinləmə. içaçlama. açqıç. açma. açıqlama. aydınlama. izah. şərh.
içtinləmək
.
. izah edmək. 1 . təfsir edmək. 1 . təşrih edmək. özüzlər içtinlərə. içaçlar. açqıçlar. açmalar. açıqlamalar. aydınlamalar. izahat. məşruhat. tozihat. şərh o bəyanat.
veri 1 . fədakarlıq. 1 . qurban. özverili yol əri. fədayi. könüllü. fədakar.
öz veri
. fədakarlıq.
yetərli
. yetgin. usda. p <> f . - yapraq: yafraq.
topraq <> tofraq. - topuq<> tofuq. -
yupqa <> yuf qa: incə, nazik. - qaptan <> qaftan. pa (?): da (dayaq): ba (basaq) .
HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM paça {< paçaq < bacaq < basaq ( < basmaq):
yerə basılıb, təpilən arac . (
. 1 .
balaq. baldıraq. baldır. səğə. səğə.
börək. kətə. 1 . buçqaq. -
buçqaqımdan dartdı: pişik paçamdan çəkti .
: buçqaq
.
< haça < aça.
haça ( -
paça : açıla
) .
paça <>
.
.dizdən aşağı bölüm. - kəllə paçaçı : başçı .
- don paça :
:
paltarlı.
metatez < çapaq .
qırıq . əzik
.
paçaq paçaq : qırıq tökük . 1 . < q apaç .
qovunun qabığı . paçalamaq itrətmək. yırtmaq.
-
qırmalı qıvrımlı, buruşlu şalvar : sığba sıpqa. potur. paçavra { < > metatez
.
.
ut
( " çap" la "parça" sözünün nə ilişgisi
ola bilər ? )} .
işlənmiş əprilmiş ( yıpranmış ) bez parçası . cırıx mırıx . yıtıq mırtıq parça . əsgi üsgü . 1 .
cırım cında. 1 .
tikə parça. aşpazxana yağlığı, dəsmalı. 1 .
köyköhnə. kəkiz. kənğiz. kəniz.gəbə əsgisi. 1 . buşduq. bukduq. ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
çapıt. çaput. çıpıraq. paltar. sarqı.
pılı pırtı. alaqoca. qabur çubur. əsgi püsgü. pılı pılrtı. qırıq tökük.
cırım cındaçı. köv köhnəçi. paçe ( fars ) < paçaq < bacaq < basaq ( < basmaq):
yerə basılıb, təpilən arac .
paçraz ( paç < metatez
< metatez
>
) .
çarpaz. çapraz. paçut böyük parça. -
bir paçut: bir böyük bölüm . pahlama
sildiri. qıldızlama. arıtlama. arınlama. təmizləmə. paq pak . < > ağ .
saf. təmiz
.
öründül . - paqlamaq: ağlamaq .
paqa qısğa
. alçaq
. paqet < qapıt : bastıq . torba. düğüncək
. burama. bukca. bağça
. dolama. paqet paket . qapet. qapıt.dolağ. piçət. qapaq. bağ. örtü. örtük. qapanca. peçə. qapat. qaplac. qapıc. qapıq. qapaq. qapa. qapal. qapan. qapam. yapıq. yapaq. yapağı. yapıncaq. yapraq. ambalaj. bağ. bağlac. bağlayıc. bağlantı. bağlam. bürük. örtü. örtüc. örtmə. örtməc. örtbas. örtənək. duvaq. tutac. sarqı. köynək. gömlək.
paket qaldırımı : qaba, iri, kəpçə daşlardan yapılan, qaplanan yol.
HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM paqet paket . 1 . çulqam. topaq. boqca. tob. dəsdə. tomar. qutu. tükümçək.
. bəkit. kip. kif. gilip. gilif. qınıf. qılıf. qılab, ğilaf, qab. qapaq. qoraq. zərf.
paketləmək . torlamaq. dövrləmək. dövrələmək. dövürləmək. toplamaq. devşirmək. buxcalamaq. boğcalamaq .
paqıl
paxıl .
bağıl. qıtmır. qıymır. qısmır. qıpmır. qataq. qadaq. qotur. kenes <
qınas. qıncus. kinis <>
çinis <
qınıs. qısıs. sıxıq. qısıq. qısqıs. xəsis. qısqaq. qıstac. qıssac. qısmac. qırmac. qıtmac. qasmac. qasmaçı. qırmaçı. qaraçı. qaradadaq. qaradamaq. qaradadaqlı. qaradamaqlı. qaraçanaq. yanığ. yanğılı olan. yalvaq. yavla
q. çaylaq .
tamahkar. gözü dar. gözü doymaz. doymaz. doymayan. əli dar. əlisıxıq. əli yumuq. yumru. çimri. acgöz. verməztin . verməyən . əlverişsiz. varyeməz. sərpəməyən. xərcləməyən. momsik. mümsik.
paxıl . 1 .
qırıq. çinis. xəsis. qırt. 1 .
qız. qıs. qı t. qısıq olan. -
paxıl kişi: qız kişi .
qıtmır .
qısmır . 1 . görümsüz . içi qara
. ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
.
.bakır .
paxır
- paxır , mis pası rəngi :
çadırıq
) . yaşıl göy boya. 1 .pas - yeməyi paxır , pas çalmış: pozmuş, çalmış.
paxır . 1 . bax > bağır .
mis. - var
paxır , yox altun .
para : manğur
.
mangır . 1 . kir. ayıb .
paqırdavıq < qab .
dövük . nazik. sınan
. paqla
.
. baqla
fars ) bağılı.
(
. həlqə.
. < bağ .
zəncirin dənələri . paqlacan paxlacan . baqlacan. badımcan. patlıcan. bütükə .
.
. yer yer qaraya çalan qır at donu.
. çürük
küflü
. paqlav < qab .
içi boş . panğ
. paqlava paxlava . kalvasıq.
. yeğlik
üstünlük
. iyilik. paqmu paxmu . bacarıqlı
paxta . pambıq
: bərk boş
. paqtacıq
paxdacıq . maxdacıq. pəmbəçub köpələk. yelik. pala bala . -
.
qayıq körpi . çürük yumurta .
HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM palamaq işlətmək. istifadə edmək.
palamut otu: sarımsaq otu .
həşişeyi buqələmun .
qurtlıca .
çeşitlərindən: saçaqlı qurtlıca, ağ qurtlıca .
< yapanğ. çul. yəhər. palan
. qaput
>
hamut. qapıt. çuğul. çul. arxa. arxalıq. səmər. - palan örtüsü: çultarı.
, palanın dövər: bəyə əli çatmayan, nökərin döğər.
,
, kolan: arxalıq.
: 1 . bütün gücüylə. var gücüylə. 1 . çətinliklə. güclüklə. zorluqla.
əğri palan : 1. əğri yəhər : yəhəri, palanı əğri.
azərbaycan .
.) . uçaq. təyyarə.
, palanın arxa bölümü: götlüq.
to qulqa. toqum. basturuq. heyvan palası. yük döşəyi. səmər. bağırçaq. barqıraç.
səmər. yüklük. çul. çulaq. -
: qavut
havut
.
bir
, palan : kürtün .
heyvan
bel bağı: qolan . kolan . kovlan .
ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
yəhərin, pal anın
təpilib qalxıq qıraları: tapınqı .
tapınqu .
təpinqu . palancıq
- yarımçıq palancıq: yarım yamalaq.
səmərçi. yüklükçi. çulçu. çulaqçı.
. səmər . palas - heyvan palası : toqulqa . palan
.
toqum. çul . basturuq .
:
yastısına. nərsənin yatsısına eninə qoymaq. ( #
.
qapız. qapuz. yalan. palavaraçı
qapızçı .
qapuzçu. pezəvəng. şarlatan. qaldaban. çaldaban. yalançı. qandağ. qandağçı. qandırıtçı. qanqırıtçı. atıcı. düzənçi. düznəçi.
quru qazan. t obuçu. yalancı. yanşaq. boşboğaz.
palvara. oyalı. oylayıcı. qantınçı. qantılçı. qantıl. qantın. qantam. qantama. qandırma. qandırıcı. aldatan. aldatıcı. aldatcı. yalan.
. çapğut. çaput. döşək. şiltə .
. qaytım. qatım. büryə. xalı. qalı. fərş.
. aça. fərəc.
. parçalamaq . bölmək. açmaq. HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM palçıq
balçıq .
. qoyu, tutaqlı, qəvamlı, yapışqan çamır. çömləkçi çamırı. 1 . çamır. bataq. gömçük. 1 . yapışqan, fizul, sürtük kimsə.
.
kimsə
balçıq. çamır. yılışıq. ilişik . yılışqan. yapışqan. ilişgən. sıvışqan. suvaşqan. bulaşıq. bulan. bələşik. bələşən. çamsaqqızı.
. - sulu palçıq: çıpçıl.
çamırlı , palçıqlı yer : batağlıq. sapal. sapıl. çəpəl. çapal. çapıl.
- alpalçıq :
.
.
-
, tutumlu,
: qarakəpir.
topraq, su, saman qarışımı palçıq , çamır , çalmır : qarmac. suvax.
palçıq , suvaq qatmaqda, sürməkdə işlənən , əl yekəlikdə mala : qaqınc. qaqış. qaqıc. çapa.
: özlü çamı r. palçıq palçığ . ( < metatez
> )
.
sıvıq çamur. titik. al. ( < bal + çıq
) .
sıvıq suyuq çamır . vıcık
. batağ
. batğa
. zığ
.
balçığ. (bat cıq
: batağlıq . batacaq . bat ılacaq
bul aşacaq
suvaşacaq ) .
: qınqır
qonqır .
sıx olan . ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
: açıq aşqar nərsə örtüb basırmaq istəmək .
palçıqlamaq batırmaq
. bulamaq. sıvamaq
. qapamaq. örtmək
. palçıqlı bulanıq.
gömək. çamırlı. batağlıq.
batqa. bataq. - çox , örən , yayranq palçıqlıq: batağlıq. batqalıq.
paltaq. basılan. batılan. qoyulan yer.
- iri, palıt boyasıl göz . ( qara qəhveyi boya
qaramıq. qaramuq.
meşə ağacının çiçəği .
paletqa. basılan. batılan. qoyulan yer.
. dərəcə .
. basacaq. basqıç
. basama. baskuç
. nərdivan
. mərhələ
. pillə
. paltar 1 .geycim. gecim. geyiniş. geyniş. geysi. urba. giyəsi. geyəsi. geysi. geyəcək. geycək. geygi. geyim. qapsaq. geyit. yamaşır >
camaşır. 1 . bağça. örtü. örtük. qapanca. - ağ paltar tez kirlənir : 1 . ağ kir
götürməz. 1 . iyilərin kötülüyü çabıq gözə çrpır.
. örtü. camaq < yamaq. yamanan, HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM yapışdırılan nərsə. - paltar yuğan: yamağırçı > camaşırçı.
qaşalaq. qaçalaq. çağalaq.
geyim, palta r dolabı, dolabı , kamodu: geydolab. qərdrob.
, giltə yerinə tikilən qarmaqcıq : geçirtmə. çalkeçit. salkeçit. -
, dinc otur: soyun,savurun. -
,
: soyunmalıq. -
gənə bol iş paltarı: tulum. önlük. çəkə. çəkmə. işlik. rupuş.
atpaltar: içdon. atdon. içgeyim. atgeyim. atsar. atsarı. atyama > atcama.
boyuna, qola, paltara taxılan , asılan bağ , bəzək nəsələr : asdal. yasdal. asqal. yasqal.
gövdək. gövlək. tərlik. alttıq. alt geyim.
ölçülüq paltar : ısmarış paltar.
,
: hazir paltar). - paltar qısqacı : paltar tutturucu, girəsi. -
: rubdöşambr. boldon. içlik.
ARIN
Türkcə Etimoloji Sözlük WWW.TURUZ.NET
, geyimi: tozluq. önlük. - qonaq paltar ı: yabanlıq.
: aşı.
: camaşır ağacı. paltar çəpən.
( < çapmaq : taxmaq) . çəkmən. don. cəbə. camə. cəmə. bağıltaq. kaftan. qaptan. dənlək. çəkmən. əba. qəba. geymür. geyim. geysi. bükək >
. geyqürlük. quşam. qoşam. talqaq. dalğaq. çarpı. çırpı. örtük. uru. örtük.
basruq. keçə. çul. 1 . alat. geyim. 1 . bürtü .
qolınlık .
toy küldəği . 1 . çapıt. bısdır. basdır. opraq. geyim. yapraq. çəpqən. qaplam. qablam. geyim. sarqı. çıpıraq. paçavra. 1 . don. ötrən. örtən. 1 . geyim. qurşaq. quşaq
.
kəsi (
. geysi. biçi. bezdən biçilmiş.
paltarda bulunan çəngəl: qadalmaş
qopça . -
paltar yuvan: cırıcı . (c < > k . q) kirici .
kirçi . - paltar yumaq : çəlimlik
çalımlıq .
çəlimli .
çalımlı . paltarlar çalnınb, çırpınaraq yuğulurdular .
orta
əl geyim .
bayağı qapsam, geyim .
# qopsam: rəsmi
quşaq atmaq: soyunmaq .
dincəlmək .
.
.
HƏSƏN BƏY HADİ TƏBRİZ
WWW.TURUZ.COM -
yassı daş
: qoç buynuzu . -
: tozluq
önlük .
peşgirə . -
.
paltar
: gecim sırıq .
geyzim sırıq : paltar, geyim yumaqda işlənən sırıq .
sıqı paltar: dar paltar .
geyimçi. quşaqçı. gürşaqçı. qurşaqçı.
yamağırçı >
camaşırçı. paltarevi
geyimevi. geyizevi. geyim satılan, sərgilənən yer. paltarlı geyimli . örtlü. müləbbəs. paltataq paldataq . qartadaq. taqqıldaq. gubbuldataq. küldürək. küttürək. gurladaq. nərsənin birdən yıxılması, qırılması, qoyulması.
paldır
. çöməltayaq. yuvarlana yuvarlana.
-
- bu
qocaman kütü ( kündə
) yerə
qarlanqop atdı.
|