Türkcə Etimoloji Sözlük



Yüklə 24,78 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/124
tarix29.12.2016
ölçüsü24,78 Mb.
#3862
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   124

)

pambıq



.  

maqtacıq

 

 



maxdacıq

. paxdacıq. pəmbəçub köpələk. yeli

k.  

maqtalmaq 

maxtalmaq

övülmək. bağtalmaq. məth edilmək. 

 

-

 

qaraçaynı maqtalqan ciqitləri bu yaşladılar

:

 

qaraçay‟ın 



övülən yiğitləri bu gənclərdir. 

 

maqtançaq



 

maxtançaq

övünmeyi sevən. övüncəy. bağtanqay. 

 

maqtançıq

 

maxtançıq

. 

övüngən. 

 

maqtanırqa



 

 

maxt

anırçaq

özsevərlik



. maqtancaq

:

 



şişən

.  



maqtanqıc

 

 

özsevər. kəndini artıq övən.

 


HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

maqtanmaq 

 

maxtanmaq

övünmək



bənçilənmək

şişmək


bağtanmaq. 

 

-

 

sən tuxumung bilə maxtanma

, 

tuxumung səni bilə 

maxtansın: sən soyuvunan, sülalənlə övünmə, soyun, sülalən 

səninlə övünsün



maqtar 

 

övər. 


 

maqtav 

 

bağtav. baytav. övgü. 

 

maqtavlu 

 

bağtavlu. baytavlu. şanlı. şöhrətli. 

 

maqtavluq 

 

bağtavluq. baytavluq. övgüylük. 

 

maqtol 

 

ovü. tə'rif.



 

 

mal 



 

mal. zənginlik. varlıq. sərvət

varlıq


varqı


varım


qalın


-

 

mal 



yiyəsi: dağarçı

.

 

ağçalı



.

 

zəngin



.

 

 

-

 

kəndinə

 mal 

edmək: qımmaq

.

 

aşırmaq



.

 atlanmaq



.

 

çalmaq



.

 

-

 

mal 

edmək: qımsınmaq



.

 qapsamaq



.

 almaq


.

 

yağmalamaq



.

 

sahiplənmək



.

 

mal 

 

sığır. qarabacaq. öküz. qaramal. qapsalaq. kavsalaq. 

çavsalaq. qapsa. qanmaz. qıtqafa. qıt başlı. qıt ağıllı. 

qıtanlaq. qıtan. qanqıra. qandıra. qaqlaq. kal. anlamaz. 

 

- 

anamal

: başmal. başmaya. anapara. sərmaya. kapital. 

 

- 

başmal: başmaya. anamal. anapara. sərmaya. kapital. 

 


ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

34 

-

 

qaçax mal

: 

çapanaq. 

 

-

 

kötü malı

 

irinə başmaq

, satmaq, 



sırıqlamaq

: qaqalamaq.  



-

 m



al qara bəsləyib satan: çovdar. çodar. bəsici. 

 

-

 

mal qara bəsləyib satıçılıq: çodarlıq. çovdarlıq. bəsicilik. 

 

- 



ara mal

: ortam mal. ana maldan ayrı olan mal. 

 

-

 

çox mal

, qanmaz

: qara baş. qara yapıldaq. qara qanmaz: 

vurdumduymaz. 

 

-

 qara mal1

. sığır. 

1

. yekə baş malqara. 



 

-

 qara malqara var

: tapılı, sənədli var, dövlət. 

 

-

 

saman təpilmiş mal

, 

heyvan dərisi

: 

qara tökü. 

 

-

 kasat mal

: qaralı. qaratı. bol olubda, satışı, istiyəni az olan 

mal. rivacsız mal. 

 



içsiz

, 



dəğərsiz

, 



düşük

, 



keyfiyyətsiz mal

: 

çapa

lat. 



kəmələt. 

qamalat. yavalat. 

 



pozuq, 

dəğəri düşük mal

: 

çanat. çanaq. 

 

- 



mal qaranı otlatıb sürmək

: 

güdmək. 

 

- 



mal qaranın bağlı olduğu ipə dolanaraq boğulması

qabadüşmək.



 

qapadüşmək.

 - 

qoyunu qıssa bağla, 



qabadüşər.

 

- 



para verib mal alın

, 



oğul verib qız alın



(oğul: bəsili, 



HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

ərdəmli oğlan



)

-

 

para verdik mal aldıq

, 



oğul verdik qız 

aldıq

 



-

 paya, 



mala qarşı verilən pay

, mal

: cins qarşıtı cins vermə. 

cinsi dadi sitəd. payapay



 (paya pay)

. pulsuz alışveriş.

 

- 

pozuq, pis mal satmaq, soxmaq, utdurmaq, basmaq, 

itmək

, 



təpmək

: 

qaqalamaq. qaqıclamaq. qaqılamaq. 

qaqırlamaq. qaqışlamaq. qaqıtlamaq. aldatmaq. qazıqlamaq. 

 

- 

yasa dışı bir yerə mal soxub, çıxaran

qaçaqçı.



 

mala 

 

yamala



yamal

. palçıq kimi yumşaq, suyuq nərsəni 

yamalama, yastalama, yayma aracı. qaşıq.

  

- 

palçıq

, suvaq qatmaqda, 



sürməkdə işlənən

, 



əl yekəlikdə 

mala

: qaqınc. qaqış. qaqıc. çapa. 



 

malaq 

 

balaq. camış buzağısı. 

 

malaq 

 

camış balası. qataq. qadaq. qota. qotaq. 



 

malaqlıq

 

 

camış balası axırı. qotalıq. qotaqlıq. qatalıq. 



 

malat 

 

aşaq. açaq. 

 

mal

çı

 

 

heyvan yetişdiricisi. çoban. 

 

-

 

malçı qırcın: bir tür əkmək



.

 

çörək



.

  

-

 

malçı dayağ: çöban sopası

.

  



ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

36 

malqara 

 - 



alnında axması olan malqara

çaşqa. qaşqa. 



 

- 

bir sürüyə

, 



topluma qarışmayan kimsə

, malqara. 

yançı. 

yangəzən. qanatçı. firqəçi. 



 

- 

cılız

, 



zayı

f malqara: 

kavtuq. kavtaq. qaltaq. çaltaq. qaltuq

.  

- 

iri buynuzlu malqara.

 

-

 

qıçları (

 

bacaqları) yoğun olan malqara



: qarabacaq. 

 



uzun qollu, 

başı

 

qurşaqlı

 

(kəməndli)

 malqara 



tutmağa

 

yarar arac

: avqalıq. ovqalıq. avqalıq. oxlıq. 

 

- 



yekə baş malqara

: qam


baş. qanbaş. qaqbaş. qapbaş. 

çapbaş.


 



yekəbaş malqaranın

 

böyük, iri aşığı

: qalpasan. qalpanaz. 



(qal

böyük


)

 

-

 

kəpək

, 



küspə qarışımı olan malqara yemi

: qarmac. 

 

- 

mal qaranın

 

budü, qarınla diz 

(

dizlə qasıq



araşındaki 

bölüm

: 

qaçaq. 

- 

qaçqlı biri

budları



 

ətli olan



- 

mal qarıya

 

yük yükləməkdə işlənən iki yanına ip keçirilən 

aylaq, həlqə

qoçacıq. qoşacıq.



 

-

 

malqara çulun iki yanında olub

, 

qarnının altında 

bağlalanan bağlar

: 

qarınaltı. 

 

-

 

malqara dırnağında çürümə gedmə kəsəli: qarınca. 

 

-

 

malqara kəsib

, y



axud kəsilmiş malqaranın ətin satan

: 



HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

kəssat. qəssab. ətçi. 

 

- 

malqara qırxmada işlənən qeyçi

: 

qırptır. qapdır. 

 



malqaranın onurqa, belgəmiyindəki əti

külbastı. rasta. 



 

- 

malqaranın sidikdən boşalması, işəməsi

kağşanmaq. 



 

- 

malqara vergisi: 

qapçor. çapç

or.

 

- 



malqara yeməyi: kavra. kavar. kəvrə. yem. 

 

-

 

malqara yemi üçün əkilən dənə

: 

küşnə. kürüşnə. 

qaraburçaq. 



 

-

 

malqara yemliyi üçün əkilən buğdasıl bitgi

: 

qaraca darısı. 



 

-

 

malqaraya yük çatıb çəkmə (bağlama) işləmi

: 

qara qoşu. 

 

-

 malqara, 



yük heyvanlarının dırnağnın içi karvalıb

, 



kovalmaq, oyulmaq: 

çürümək. qarıncalanmaq. 

 

-

 

malqarada görülən qan tutma kəsəli

: qaratikil. 

 

- 



malqaranı sürməkdə işlənir

:

 

qaçna. qaçnaq. qaçına. uzun 

sırıq, sopa. üvəndirə. üvəndirik. 

 

-

 

malqaranın çivi tutmayan çürümüş dırnağı

qarıncalıdırnağ. 



 

-

 

malqaranın dırnağının dəlik deşik olması

: 

qarıncalı dırnağ. 



 

- 

malqaranın quyruq

, 



qulaq sallaması: qayışlanmaq 

> 

kağışlanmaq. 



 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

38 

- 

yekəbaş malqaranın qatı, irisi

: qatna. qatana. qatdana.



 

-

 

malqaranın göbək bölümünə verilən ad: qarıntası. 



 

malqöz

 

malgöz

. 

tamahkar. acgöz. 

 

malquc 



 

balquc

.

 (bal

: bölük

.

 

kəsik



)

 

baltaçı. qaramanlar, oğrular 



başçısı. 

-

 malquc 

oğlu: kopoğlu

.

  



malquna 

 

bulquna

. ılqın ağacına bənzər bir ağac. 

 

malla

 

 



-

 

odunçuyla kömürçü, xocayla 



malla 

birbirin götürməz. 



 

mallabaş

 

 

ağ, yuvarlaq qabaq. 

 

mallaboqan 

 

mallaboğan.

 

bərk halva çeşiti. 



 

mallaqçı

 

 

taqlamçı. taqlaqçı. taqalaq vuran

.  

mallı

 

 pullu. qarun. qavurn. 



(<

 

qavmaq: qavarmaq: qaburmaq <



 

qab)

kanlı. barlı. varlı. qalın. bay. bay. baysar. bəy. 



bəyik. bəygil. bayqıl. əlitox. əlidolu. əlibol. dincəş. dolqun. 

dolu. doyuq. dolmuş. gərəksiz. günlü. günü bacada. 

keçimli. qanıq. qanıc. qanış. qanıt. usa. qanlağ. 

kanlağ.kankan. qarnaq. qarınğ. zəngin. 

tox. tamay. 

yaşamlı. yaşmal. şanslı. nəgələli. devlətli. dövlətli. 

imkanlı



m



ürəffəh. 

 

mallı



 

 

zəngin. varlı. 

 


HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

maltavar 

 

maldavar

mal o məta'. cins. kala. 



- 

maldavarın gizli

 

olaraq yüksək dəğərlə satılması

, 



satılan yer: qara bazarı. 

(

maldavar: mal o məta'. cins. kala



)

.  


-

 

maldavarın boyunluğu

: kavsal. qarsal.

 

-

 

toyuğun

, 

maldavar dırnağının

, 



başayağın ufacıq tüklərin 

yandırmaq

: 

qorsalamaq. qarslamaq. qoğsalamaq. 

 

maltın



 

 

baltın. topal. 

 

mama 

 

1

.cocuq dilində yeyəcək. püfi. püfü. 

1

. qarazçı. qarazan. 

düşüncə yiyəsi. sahib fikir. mütəxəssis. usda. 

 

mama 



 

əci. nənə. böyük nənə. göbək an

a. 

pazaç


. 

1

. xərməndə 

ortada bulunub ötəki öküzlərin ətrafında döndükləri öküz. 

 

mamaqan 



 

<

 

yamaqan

.  

mamanlıq

 

 



sənət

təxəssüs



ustalıq


.  

mambul 

 

məməcik. 



 

mamıq

 

 

pambıq. 


-

 

mamıq

 

döşək: pambıq döşək



.  

mamıran

 

 

qırlanqıç otu. 

 

mamış

 

 

1

. sayqılı. söz dinlər. 



1

. sayqı. 

 

mamız

 

 

məhmiz 


<

 

momuz. taqay. dağcıların buzullara 



tırmanırkən ayağqabı atına taqtıqları sivri dəmir. 

 

mamo 



 

yengə. qərdək gecəsi gəlinlə bərabər göndərilən qadın. 

 


ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

40 

mamuq 

 pamuq.  

man 

 

(

 

<

 

manğ

)

.

 

müyn



1

. utanc. 

ayıb



yazıq



. xacalat. 

1

. yasa. 


yasaq. 

qısıq


əngəl


qadağa




1

. acıqlıq. ağrı. dərd. kəsəl. 



1

. dolmuş. batmış



1

. məngəlli. pis. iradlı. ayıblı. 



1

ağı. 



eyb. 

1

.

ək

-

 deman: dem



əzin

.

 



-

 

manlı

 

: iradlı iş

.

  

-

 man 

yaşlıq

 qoy

: dört yaşını keçən qoyun 

(

yalnız qoyun için



)

.

 



 

man 

 

eyb. çəntik. çantıq. çaltıq. kəntik. kərtik. kantıq. qantıq. 



iyi, eyi olmayan. bəğənilməz. bəid. ayıb. 

 

manaqol 

 

saat bəndi.



  

manas 

 

1

. xuy. məzac. 



1

. heybət. heybətli. 

 

manay 

 

saha, bölge, məntəqə. 

 

manço

 

 

mançu

.

 mengu



.

 

mengü

. sonsuz.  

mançu

 

 

1

.bax 


>

 

manço



1

.

sənətçiyə verilən yarlıq. 



 

mançuq

 

 

mindirilmiş, taxılmış nərsələr. 



(

yəhərə taxılan heybə, 

torba kimi nərsələr

)

.

 

-

 

mançuqlanmaq

.

  



mandu 

mandu

. 

bir çeşit sirkə. 

 

mani 



 

1

.bayati. 

dörd sap

dördlük



. 

1

.mahnı. bağnı. bağlama. 

 

manıq

 

 

1

.

 (?)



. 

cük


. dimdik. 

(

 

>

 

minqar

 

(

fars

)

)

-

 

quş manıq



 soxdu: 

quş dimdiklədi, cüklədi



. 

1

dən



bən


dənə


.  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

Yüklə 24,78 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   124




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin