Türkcə Etimoloji Sözlük

)

. 

pambıq

.  

maqtacıq

 

 

maxdacıq

. paxdacıq. pəmbəçub köpələk. yeli

k.  

maqtalmaq 

maxtalmaq

. 

övülmək. bağtalmaq. məth edilmək. 

 

-

 

qaraçaynı maqtalqan ciqitləri bu yaşladılar

:

 

qaraçay‟ın 

övülən yiğitləri bu gənclərdir. 

 

maqtançaq

 

maxtançaq

. 

övünmeyi sevən. övüncəy. bağtanqay. 

 

maqtançıq

 

maxtançıq

. 

övüngən. 

 

maqtanırqa

 

 

maxt

anırçaq

. 

özsevərlik

. maqtancaq

:

 

şişən

.  

maqtanqıc

 

 

özsevər. kəndini artıq övən.

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

maqtanmaq 

 

maxtanmaq

. 

övünmək

. 

bənçilənmək

. 

şişmək

. 

bağtanmaq. 

 

-

 

sən tuxumung bilə maxtanma

, 

tuxumung səni bilə 

maxtansın: sən soyuvunan, sülalənlə övünmə, soyun, sülalən 

səninlə övünsün

. 

maqtar 

 

övər. 

 

maqtav 

 

bağtav. baytav. övgü. 

 

maqtavlu 

 

bağtavlu. baytavlu. şanlı. şöhrətli. 

 

maqtavluq 

 

bağtavluq. baytavluq. övgüylük. 

 

maqtol 

 

ovü. tə'rif.

 

 

mal 

 

mal. zənginlik. varlıq. sərvət

. 

varlıq

. 

varqı

. 

varım

. 

qalın

. -

 

mal 

yiyəsi: dağarçı

.

 

ağçalı

.

 

zəngin

.

 

 

-

 

kəndinə

 mal 

edmək: qımmaq

.

 

aşırmaq

.

 atlanmaq

.

 

çalmaq

.

 

-

 

mal 

edmək: qımsınmaq

.

 qapsamaq

.

 almaq

.

 

yağmalamaq

.

 

sahiplənmək

.

 

mal 

 

sığır. qarabacaq. öküz. qaramal. qapsalaq. kavsalaq. 

çavsalaq. qapsa. qanmaz. qıtqafa. qıt başlı. qıt ağıllı. 

qıtanlaq. qıtan. qanqıra. qandıra. qaqlaq. kal. anlamaz. 

 

- 

anamal

: başmal. başmaya. anapara. sərmaya. kapital. 

 

- 

başmal: başmaya. anamal. anapara. sərmaya. kapital. 

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

34 

-

 

qaçax mal

: 

çapanaq. 

 

-

 

kötü malı

 

irinə başmaq

, satmaq, 

sırıqlamaq

: qaqalamaq.  

-

 m

al qara bəsləyib satan: çovdar. çodar. bəsici. 

 

-

 

mal qara bəsləyib satıçılıq: çodarlıq. çovdarlıq. bəsicilik. 

 

- 

ara mal

: ortam mal. ana maldan ayrı olan mal. 

 

-

 

çox mal

, qanmaz

: qara baş. qara yapıldaq. qara qanmaz: 

vurdumduymaz. 

 

-

 qara mal: 1

. sığır. 

1

. yekə baş malqara. 

 

-

 qara mal: qara var

: tapılı, sənədli var, dövlət. 

 

-

 

saman təpilmiş mal

, 

heyvan dərisi

: 

qara tökü. 

 

-

 kasat mal

: qaralı. qaratı. bol olubda, satışı, istiyəni az olan 

mal. rivacsız mal. 

 

- 

içsiz

, 

dəğərsiz

, 

düşük

, 

keyfiyyətsiz mal

: 

çapa

lat. 

kəmələt. 

qamalat. yavalat. 

 

- 

pozuq, 

dəğəri düşük mal

: 

çanat. çanaq. 

 

- 

mal qaranı otlatıb sürmək

: 

güdmək. 

 

- 

mal qaranın bağlı olduğu ipə dolanaraq boğulması

: 

qabadüşmək.

 

qapadüşmək.

 - 

qoyunu qıssa bağla, 

qabadüşər.

 

- 

para verib mal alın

, 

oğul verib qız alın

. 

(oğul: bəsili, 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

ərdəmli oğlan

). 

-

 

para verdik mal aldıq

, 

oğul verdik qız 

aldıq

. 

 

-

 paya, 

mala qarşı verilən pay

, mal

: cins qarşıtı cins vermə. 

cinsi dadi sitəd. payapay

 (paya pay)

. pulsuz alışveriş.

 

- 

pozuq, pis mal satmaq, soxmaq, utdurmaq, basmaq, 

itmək

, 

təpmək

: 

qaqalamaq. qaqıclamaq. qaqılamaq. 

qaqırlamaq. qaqışlamaq. qaqıtlamaq. aldatmaq. qazıqlamaq. 

 

- 

yasa dışı bir yerə mal soxub, çıxaran

: 

qaçaqçı.

 

mala 

 

yamala

. 

yamal

. palçıq kimi yumşaq, suyuq nərsəni 

yamalama, yastalama, yayma aracı. qaşıq.

  

- 

palçıq

, suvaq qatmaqda, 

sürməkdə işlənən

, 

əl yekəlikdə 

mala

: qaqınc. qaqış. qaqıc. çapa. 

 

malaq 

 

balaq. camış buzağısı. 

 

malaq 

 

camış balası. qataq. qadaq. qota. qotaq. 

 

malaqlıq

 

 

camış balası axırı. qotalıq. qotaqlıq. qatalıq. 

 

malat 

 

aşaq. açaq. 

 

mal

çı

 

 

heyvan yetişdiricisi. çoban. 

 

-

 

malçı qırcın: bir tür əkmək

.

 

çörək

.

  

-

 

malçı dayağ: çöban sopası

.

  

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

36 

malqara 

 - 

alnında axması olan malqara

: 

çaşqa. qaşqa. 

 

- 

bir sürüyə

, 

topluma qarışmayan kimsə

, malqara. 

yançı. 

yangəzən. qanatçı. firqəçi. 

 

- 

cılız

, 

zayı

f malqara: 

kavtuq. kavtaq. qaltaq. çaltaq. qaltuq

.  

- 

iri buynuzlu malqara.

 

-

 

qıçları (

 

bacaqları) yoğun olan malqara

: qarabacaq. 

 

- 

uzun qollu, 

başı

 

qurşaqlı

 

(kəməndli)

 malqara 

tutmağa

 

yarar arac

: avqalıq. ovqalıq. avqalıq. oxlıq. 

 

- 

yekə baş malqara

: qam

baş. qanbaş. qaqbaş. qapbaş. 

çapbaş.

 

- 

yekəbaş malqaranın

 

böyük, iri aşığı

: qalpasan. qalpanaz. 

(qal: 

böyük

). 

 

-

 

kəpək

, 

küspə qarışımı olan malqara yemi

: qarmac. 

 

- 

mal qaranın

 

budü, qarınla diz 

(

dizlə qasıq

) 

araşındaki 

bölüm

: 

qaçaq. 

- 

qaçqlı biri

: 

budları

 

ətli olan

. 

- 

mal qarıya

 

yük yükləməkdə işlənən iki yanına ip keçirilən 

aylaq, həlqə

: 

qoçacıq. qoşacıq.

 

-

 

malqara çulun iki yanında olub

, 

qarnının altında 

bağlalanan bağlar

: 

qarınaltı. 

 

-

 

malqara dırnağında çürümə gedmə kəsəli: qarınca. 

 

-

 

malqara kəsib

, y

axud kəsilmiş malqaranın ətin satan

: 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

kəssat. qəssab. ətçi. 

 

- 

malqara qırxmada işlənən qeyçi

: 

qırptır. qapdır. 

 

- 

malqaranın onurqa, belgəmiyindəki əti

: 

külbastı. rasta. 

 

- 

malqaranın sidikdən boşalması, işəməsi

: 

kağşanmaq. 

 

- 

malqara vergisi: 

qapçor. çapç

or.

 

- 

malqara yeməyi: kavra. kavar. kəvrə. yem. 

 

-

 

malqara yemi üçün əkilən dənə

: 

küşnə. kürüşnə. 

qaraburçaq. 

 

-

 

malqara yemliyi üçün əkilən buğdasıl bitgi

: 

qaraca darısı. 

 

-

 

malqaraya yük çatıb çəkmə (bağlama) işləmi

: 

qara qoşu. 

 

-

 malqara, 

yük heyvanlarının dırnağnın içi karvalıb

, 

kovalmaq, oyulmaq: 

çürümək. qarıncalanmaq. 

 

-

 

malqarada görülən qan tutma kəsəli

: qaratikil. 

 

- 

malqaranı sürməkdə işlənir

:

 

qaçna. qaçnaq. qaçına. uzun 

sırıq, sopa. üvəndirə. üvəndirik. 

 

-

 

malqaranın çivi tutmayan çürümüş dırnağı

: 

qarıncalıdırnağ. 

 

-

 

malqaranın dırnağının dəlik deşik olması

: 

qarıncalı dırnağ. 

 

- 

malqaranın quyruq

, 

qulaq sallaması: qayışlanmaq 

> 

kağışlanmaq. 

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

38 

- 

yekəbaş malqaranın qatı, irisi

: qatna. qatana. qatdana.

 

-

 

malqaranın göbək bölümünə verilən ad: qarıntası. 

 

malqöz

 

malgöz

. 

tamahkar. acgöz. 

 

malquc 

 

balquc

.

 (bal

: bölük

.

 

kəsik

)

 

baltaçı. qaramanlar, oğrular 

başçısı. 

-

 malquc 

oğlu: kopoğlu

.

  

malquna 

 

bulquna

. ılqın ağacına bənzər bir ağac. 

 

malla

 

 

-

 

odunçuyla kömürçü, xocayla 

malla 

birbirin götürməz. 

 

mallabaş

 

 

ağ, yuvarlaq qabaq. 

 

mallaboqan 

 

mallaboğan.

 

bərk halva çeşiti. 

 

mallaqçı

 

 

taqlamçı. taqlaqçı. taqalaq vuran

.  

mallı

 

 pullu. qarun. qavurn. 

(<

 

qavmaq: qavarmaq: qaburmaq <

 

qab)

. 

kanlı. barlı. varlı. qalın. bay. bay. baysar. bəy. 

bəyik. bəygil. bayqıl. əlitox. əlidolu. əlibol. dincəş. dolqun. 

dolu. doyuq. dolmuş. gərəksiz. günlü. günü bacada. 

keçimli. qanıq. qanıc. qanış. qanıt. usa. qanlağ. 

kanlağ.kankan. qarnaq. qarınğ. zəngin. 

tox. tamay. 

yaşamlı. yaşmal. şanslı. nəgələli. devlətli. dövlətli. 

imkanlı

. 

m

ürəffəh. 

 

mallı

 

 

zəngin. varlı. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

maltavar 

 

maldavar. 

mal o məta'. cins. kala. 

- 

maldavarın gizli

 

olaraq yüksək dəğərlə satılması

, 

satılan yer: qara bazarı. 

(

maldavar: mal o məta'. cins. kala

)

.  

-

 

maldavarın boyunluğu

: kavsal. qarsal.

 

-

 

toyuğun

, 

maldavar dırnağının

, 

başayağın ufacıq tüklərin 

yandırmaq

: 

qorsalamaq. qarslamaq. qoğsalamaq. 

 

maltın

 

 

baltın. topal. 

 

mama 

 

1

.cocuq dilində yeyəcək. püfi. püfü. 

1

. qarazçı. qarazan. 

düşüncə yiyəsi. sahib fikir. mütəxəssis. usda. 

 

mama 

 

əci. nənə. böyük nənə. göbək an

a. 

pazaç

. 

1

. xərməndə 

ortada bulunub ötəki öküzlərin ətrafında döndükləri öküz. 

 

mamaqan 

 ? 

<

 

yamaqan

.  

mamanlıq

 

 

iş

. 

sənət

. 

təxəssüs

. 

ustalıq

.  

mambul 

 

məməcik. 

 

mamıq

 

 

pambıq. 

-

 

mamıq

 

döşək: pambıq döşək

.  

mamıran

 

 

qırlanqıç otu. 

 

mamış

 

 

1

. sayqılı. söz dinlər. 

1

. sayqı. 

 

mamız

 

 

məhmiz 

<

 

momuz. taqay. dağcıların buzullara 

tırmanırkən ayağqabı atına taqtıqları sivri dəmir. 

 

mamo 

 

yengə. qərdək gecəsi gəlinlə bərabər göndərilən qadın. 

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

40 

mamuq 

 pamuq.  

man 

 

(

 

<

 

manğ

)

.

 

müyn

. 

1

. utanc. 

ayıb

. 

yazıq

. xacalat. 

1

. yasa. 

yasaq. 

qısıq

. 

əngəl

. 

qadağa

. 

1

. acıqlıq. ağrı. dərd. kəsəl. 

1

. dolmuş. batmış

. 

1

. məngəlli. pis. iradlı. ayıblı. 

1

. 

ağı. 

eyb. 

1

.

ək

. -

 deman: dem

əzin

.

 

-

 

manlı

 

iş: iradlı iş

.

  

-

 man 

yaşlıq

 qoy

: dört yaşını keçən qoyun 

(

yalnız qoyun için

)

.

 

 

man 

 

eyb. çəntik. çantıq. çaltıq. kəntik. kərtik. kantıq. qantıq. 

iyi, eyi olmayan. bəğənilməz. bəid. ayıb. 

 

manaqol 

 

saat bəndi.

  

manas 

 

1

. xuy. məzac. 

1

. heybət. heybətli. 

 

manay 

 

saha, bölge, məntəqə. 

 

manço

 

 

mançu

.

 mengu

.

 

mengü

. sonsuz.  

mançu

 

 

1

.bax 

>

 

manço

. 

1

.

sənətçiyə verilən yarlıq. 

 

mançuq

 

 

mindirilmiş, taxılmış nərsələr. 

(

yəhərə taxılan heybə, 

torba kimi nərsələr

)

.

 

-

 

mançuqlanmaq

.

  

mandu 

mandu

. 

bir çeşit sirkə. 

 

mani 

 

1

.bayati. 

dörd sap

. 

dördlük

. 

1

.mahnı. bağnı. bağlama. 

 

manıq

 

 

1

.

 (?)

. 

cük

. dimdik. 

(

 

>

 

minqar

 

(

fars

)

)

. -

 

quş manıq

 soxdu: 

quş dimdiklədi, cüklədi

. 

1

. 

dən

. 

bən

. 

dənə

.  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ