Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi

Ozarbayjon tilida
Мән кәләнда сәнәдлари кәтирәрәм, сен кәләнда сәнәдлари кәтирмишдин, о кәләндә сәнәдләри кетирәчәкдир.
**** ****
Фаридун шананы hәlә dөйулмәмиш тахыл дәрзләринә сөйкәйиб, суфрәйә яхын кәлди. Ҝулназ да кәлиб, анасынын янында әйләшди. Онлар чөрәйи тикә-тикә кәсәрәк, мис касадакы пендирдән онун арасына гоюр ва иштаhа илә ейирдиләр.
**** ****
Hамынын үрәйи дәрддән, гәзәбдән партламаг дәрәчәсинә кәлирди. Мүбашир Мәммәд мәhсулун бөлунмәси hаггында әрбабын ени шәртини кәндә кәтирдийи саатдан көзләриндәки үмид сөнмуш, үзләриндәки шадлығы бир гүссә вә әзеблы бир фикир әвәз эмишди... Бүтүн күнү hәр тәрәфә од әләйән күнәш тәзәчә батмышды... Ики ай бундан габаг кәндә еничә кәлдийи заман о гәдәр дә аhәмиййәт вермәдийи, лакин hарада исе дахилиндә кизләниб галан бир hадисә хеялында чанланды... Бөйүйүб екә киши олуб... Бу сөзлари эшидән ушаг даhа чиддиййәтлә ишләйир вә атасынын ону бөйүк еринә гоймасындан севинирди...Муса киши hейрәтлә чамаата бахды...Фиридуну тәәччүблә бахдығыны корәрәк, о анлатмаға башлады...Йочсуллуг, эhтияч вә зулм онун нәсиби олмушдур. Шәhәрдә биринчи козунә дәйән эhтияч вә касыблыг ла зәнкинлик вә зинәт сәhнәларинин hәр аддымда гарщылашмасы, үз-үзә дурмасы иди...Лакин бу үрәйә чүрүк тәсәввурләр, әгидәләр ве янлыш тәрбийә элә дамга басмышдиыр ки, онлары силмәк үчүн бир әср лазымдыр...Сәhв этмирәмсә, мән сизинлә бу барәдә бир дә сөhбәт этмишдим...Азәрбайчана кәлән вә чолләрдән, чохлу кәндләрдән кечән даш йолун гырағындакы чайханада гейри-ади бир чанлылыг вардыр. (М.Ибраhимов)
Turk tilida
Bay Pürenün oğlu Bamsı Beyrek hikәyesinde yeralan bir diğer tutsaklık ise Beyrekhen üztutsak dışmeden önce yaşanır. Bu tutsaklıkkı sas ürelidir; burada tutsak alınan kışı bezirgәnlardan birinin kardeşidir. On altı yıldır dışar daolan bezirgânlar, Oğuz yurduna dönerken kâfirlerin saldırısına uğramış, izlerinden biri tutsak dışmıştir. Bıtın mallarını kaybeden bezirgânlar, yardım istey ecekleri birini ararken Beyrekle karşılaşmış ve ondan yardım istemişlerdir. Beyrek, kәfirlerle savaşmış ve bezirgânların malını kurtarmıştır. Metinde tutsak olan kişinin kurtarıldığına dair bir bilgi olmasa da olaylarına kışından tutsağın Beyr ek tarafından kurtarılmış olduğunu dışınmemiz mümkündür.Gerзi bura daki tutsaklık, hikâyenin ana örgüsünü oluşturmaz; ancak burada Beyrek’in kahramanlığının çoğaltıldığı bir durum söz konusu olduğu izindikka tedeğerdir. Yukarı dael aldığımız metinlerde “tutsaklıktan kurtarmamotifi” bey oğullarının kahramanlıklarının anlatımıiçin birara zolarak kullanılmıştır. Anlatılarda oğulun babasını, kardeşiniya da kendisini tutsaklıktan kurtarmasının metinlerinan açatısını oluşturması, bukana atimizi destekler.
Salur Kazan’ın Evinin yağmalandığı ve Kazan Beyoğlu Uruzbeyin tutsak olduğu boylardai sebabanın oğul ututsaklıktan kurtardığı görülür. Ancak, bu hikәyeler dedik katizek enönemli bir husus, oğulların tutsaklık hallerinde bile yiğitlik göstermeleridir. (“Dede Korkut” hikәyeleri)