Turli sohadagi masalalarni chiziqli tenglamalar sitemasi yordamida yechish. Komiljonov Bobur

Turli sohadagi masalalarni chiziqli tenglamalar sitemasi yordamida yechish.


Komiljonov Bobur
Andijon mashinasozlik instituti assistenti
Tel:[phone], [e-mail]


Yusufov Usmon Ulug‘bek o‘g‘li
Andijon mashinasozlik instituti biotibbiyot yo’nalishi talabasi


Annatatsiya: Ushbu maqola bo’lajak muhandis va texnologlarni turli sohadagi masalalarni tenglamalar sistemasi yordamida yechish orqali mantiqiy fikrlashlarni rivojlantirishga bag’ishlangan .
Аннотация: Данная статья посвящена развитию у будущих инженеров и технологов логического мышления путем решения задач в различных областях с помощью системы уравнений .
Kalit so’zlar: Sistema, virus, suv, azot, oltingugurt, kislata.
Ключевые слова: система, вирус, вода, азот, сера, кислота.
Avvalo talabalarga maktab matematika kurslarida ma’lum bo’lgan matnli masalalarning ixtisosligiga mos ravishda keltirilib, masalalar qanday usulda soda algebraik tenglamalar bilan ifodalanishini eslatib o’tish maqsadga muvofiq bo’lardi. Biz quyidagi maqolada Kimyo, biologiya va texnika sohasidagi masalalarni chiziqli tenglamalar sistemasi yordamida yechishni ko’rib o’tamiz.
Chiziqli tenglamalar sistemasini kimyo masalalariga aniq misol orqali tadbiqi.
Chiziqli tenglamalar sistemasini kimyo masalalariga qo'llashda, bir nechta o'zgaruvchilarni aniqlash kerak bo'ladi, masalan, kimyo reaksiyalar davomida ko'rsatiladigan molekulyar konsentratsiyalar, temperatur va boshqa fizikaviy xususiyatlar. Keyingi bosqichda, har bir o'zgaruvchi uchun tengsizliklar yoziladi. Bu tengsizliklar, kimyo reaksiyalarning kinetikasini va termodinamikasini hisoblashda juda muhimdir. So'nggi bosqichda, chiziqli tenglamalar sistemasining yechimlari topiladi va tekshiriladi. Bu natijalar kimyo reaksiyalarning to'g'ri bajarilishi yoki bajarilmaganligi haqida ma'lumot beradi. Masalan, bir kimyo reaksiyaning kinetikasini va termodinamikasini hisoblash uchun chiziqli tenglamalar sistemasidan foydalanish mumkin. Bu, kimyo sohasida muhim va amaliyotga mos keladigan bir misol hisoblanadi.Kimyogarlar turli moddalardan hosil qilingan aralashmalarning tarkibini aniqlashga oid masalalarga ko‘p duch keladilar. Agar qandaydir aralashmani tayyorlash uchun ta moddalardan har xil miqdorlarda olish talab qilinsa, u holda bunday masalalar chiziqli tenglamalar sistemasiga keltirib yechiladi. Ma’lumki, chiziqli tenglamalar sistemasining yechimlari uchun quyidagi 3 xil holat bo‘lishi mumkin:
a) Chiziqli tenglamalar sistemasi yagona yechimga ega,
b) Chiziqli tenglamalar sistemasining yechimlari cheksiz ko‘p,
c) Chiziqli tenglamalar sistemasi yechimga ega emas.
Lekin berilgan kimyoviy masalani qanoatlantiruvchi yechim doimo yagona bo‘ladi ya’ni topilgan yechimlar orasidan faqatgina bittasi kimyoviy mazmunga ega bo‘ladi.
Misol tariqasida quyidagi masalani keltiramiz