U хudoyberdiev, B. Aliev

1.3. Statistika fanining bozor iqtisodiyoti sharoitidagi asosiy 
vazifalari. 

O‘zbekiston Respublikasining bozor iqtisodiyoti sharoitiga utishi va shu

munosabat bilan milliy iqtisodiyotda yuz bergan tub o‘zgarishlarning sodir bo‘lishi
statistika zimmasidagi ma’suliyatni yanada oshiradi. Statistika oldida turgan vazifalar
mamlakat iqtisodiyoti oldida turgan vazifalar bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, bu vazifalar
jumlasiga quyidagilar kiradi.
- ko‘rsatkichlar tuzilishini bozor munosabatlari talabiga javob beradigan tarzda
takomillashtirish;
- milliy iqtisodiyot tarmoqlaridagi barcha hisobotlarni bozor munosabatlariga
moslash, tartibga solish va ularning aniqligini ta’minlash;
- statistikaning analitik funksiyasini oshirish;
- xo‘jalik yuritishning turli shakllarini, mulkchilikning ko‘p qirraligini ifodalovchi
ko‘rsatkichlar tizimini ishlab chiqarish;
- iste’mol bozoridagi ishlab chiqarish vositalari va qimmatbaho qog‘ozlar
bozoridagi mutanosiblikni, hamda inflyatsiya jarayonini tavsiflovchi ko‘rsatkichlarni
ishlab chiqarish;
- davlat byudjetini holatining va banklar faoliyatini, korxona, firmalar va axoli
daromadi va ko‘rsatkichlarini tavsiflovchi ko‘rsatkichlarni ishlab chiqarish;
- mamlakatning xorijiy davlatlar bilan bo‘ladigan munosabatlarini, ular faoliyatida
korxonalarning qatnashish darajasini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni ishlab chiqarish;
- mamlakat axolisining soni va tarkibini, axolining takror ishlab chiqarilishini aks
ettiruvchi asosiy ko‘rsatkichlarni, sog‘lomlik darajasi, umr uzunligi, sog‘lom avlodning
yuzaga kelishi va shu singari demografik ko‘rsatkichlarni aniqlash;
- iqtisodiy resurslar, ularning tarkibi va dinamikasi, tarmoqlar va soxalar bo‘yicha
taqsimlanishi, ulardan samarali foydalanish natijalarini aniqlash;
- iqtisodiy jarayonlarning asosiy yakunlari, mahsulot jami va tarkibi, iqtisodiy
o‘sish darajasi, iste’mol va jamg‘arish, iqtisodiyot tarmoqlari va sektorlari orasidagi
nisbatni o‘rganish;

---

9
- daromadlarning hosil qilinishi, taqsimlanishi

va
qayta
taqsimlanishi,
ulardan foydalanish;
-ijtimoiy soxaning rivojlanishi,xalq maorifi va sog‘liqni saqlash, iqtisodiy o‘sish
bilan ijtimoiy rivojlanish oralig‘idagi bog‘lanishni o‘rganish;
- uy - joy kommunal xo‘jaligi va xizmatlar, turar joy fondlari, axolining uy - joy
bilan ta’minlanganlik darajasi, kommunal xizmatlar va yaratilgan qulayliklarni
o‘rganish;
- investitsiya jarayoni, uning hajmi va tarkibi, moliyalashtirish manbai va uning
samaradorligini o‘rganish;
- moliyaviy operatsiyalar, muomaladagi naqd pul miqdori, ajratilgan ssuddalar
hajmi, sug‘urta faoliyati, fond bozori, qimmatbaxo qog‘ozlar bilan bo‘ladigan
muomalalar va shu singarilarni o‘rganish;
- tashqi iqtisodiy faoliyat natijalarini o‘rganish va xokazo shu singarilardan iborat.
Xulosa qilib aytganda, statistikaning vazifasi ommaviy ijtimoiy-iqtisodiy xodisa
va jarayonlarning hajmini, tarkibini, dinamikasini va unga ta’sir etuvchi asosiy omillarni
o‘rganish, shuningdek mamlakatning ham iqtisodiy, ham ijtimoiy taraqiyot istiqbollarini
belgilab berishdan hamda mamlakatni, uning regionlari va tarmoqlarini, alohida
korxona, firmalar va tashkilotlarni boshqarish uchun zarur bo‘ladigan ilmiy asoslangan
ma’lumotlar bilan boshqaruv organlarini va raxbar xodimlarni ta’minlab berishdan
iboratdir.