U хudoyberdiev, B. Aliev

9.2. Agregat shaklidagi indekslar umumiy
indekslarning asosiy shaklidir 

Agregat indekslar turli xildagi elementlardan tuzilgan murakkab

hodisalarning o‘rganilayotgan davrlar ichida o‘rtacha o‘zgarishini
ta’riflaydi. Bu indekslar har qanday umumiy indekslarning asosiy
shaklidir. Chunki har qanday indekslarda bir xil o‘lchov birligiga
keltirish maqsadida indekslanayotgan ko‘rsatkich vaznga ko‘paytiriladi.
Bu esa har qanday holda indekslarni agregat ko‘rinishiga olib keladi.
Statistika amaliyotida asosan quyidagi ko‘rinishdagi agregat
indekslar qo‘llaniladi:

Narx umumiy indeksi:

∑
∑
=
1
0
1
1
q
P
q
P
J
p

---

104
Fizik hajm (miqdor) umumiy indeksi:

∑
∑
=
0
0
0
1
P
q
P
q
J
q

Tannarx umumiy indeksi:

∑
∑
=
1
0
1
1
q
z
q
z
J
z

Vaqt sarfi umumiy indeksi:

∑
∑
=
1
1
1
0
q
t
q
t
J
t

Mehnat unumdorligi umumiy indeksi:

;
:
0
0
0
1
1
1
∑
∑
∑
∑
=
t
P
q
t
P
q
J
v

Harajat umumiy indeksi:

∑
∑
=
0
0
1
1
c
q
c
q
J
qc

Tovar oborot (qiymat) umumiy indeksi:

∑
∑
=
0
0
1
1
P
q
P
q
J
qp

Bu yerda: Jp - narx umumiy indeksi; 
Jq - fizik xajm (miqdor) umumiy indeksi; 
Jt - vaqt sarfi umumiy indeksi; 
Jv - mehnat unumdorligi indeksi; 
Jqc - harajat umumiy indeksi; 
Jpq - tovar oborot (qiymat) umumiy indeksi;
Σq
1
P
1
- Hisobot davridagi mahsulot qiymati; 
Σq
1
P
0
- o‘tgan davr narxlaridagi mahsulot qiymati indeksi; 
Σq
0
P
0
- o‘tgan davrdagi mahsulot qiymati; 
ΣS
1
q
1
- joriy (hisobot) davridagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun qilingan 
harajati; 
ΣS
0
q
1
- - bazis davrining tannarxidagi joriy davr mahsulotini ishlab 
chiqarish uchun qilingan harajati; 
ΣS
0
q
0
- bazis davridagi harajat; 
Σt
0
q
1
- bazis davridagi sarf bilan hisoblanilgan joriy davr mahsulotini 
ishlab chiqarish uchun ketgan vaqti; 
Σt
1
q
1
- joriy davr mahsulotini ishlab chiqarish uchun ketgan vaqti. 

Oddiy (individual) va agregati shaklidagi umumiy indekslarning

hisoblanish tartibi bilan quyidagi misol (sharti) da tanishib chiqaylik.
Shahar bozorlaridan birida sotilgan mahsulotlarning ayrimlari
to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar ma’lum:
9.2.1-jadval