U o ‘K 16. 62 Квк 88. II 41 Tuzuvchilar

626
65

---

bo ladi. B u h o la td a i m o - is h o r a d a n baxtsiz x o iin in i kulg| 
qilishda l'oydalanadi (
50-msrn
). S h u n g a m o s r a v i s h d a
bosh b a rm o q bila n k o 'rsa tish ko p la b a y o lla m in g g'aj 
shiga tegadi, ay niq sa, b u n i erk ak qilsa. B a ’zida u la r o ‘ 
lariga y o q m a y d ig a n o d a m la rg a n isb atan u n d a n foyaalanj 
saiar h a m , b u inio-Lshora ayollar u c h u n xarakterli ent2
V BOB.
YUZNING HAR XIL QISM LA RIGA Q O 'L
TEK K IZISH BIIAN BO G‘LIQ 
IM O -ISH O R A LA R
ALDOV, YOLG'ON, SHUBHA
O d a m n in g y o l g 'o n gap irayo tg anligin i q a n d a y bilisM 
m u m k in ? Aldov h a q id a signal beruvchi n ov e rba l im a l
ish o ra la rn i ( la rq la y olish m u lo q o t u c h u n e n g mullin' 
m a la k a la rd a n h iso b la n a d i) o d a m x u lq -a tv o rin i k u z a ti s j
ja r a y o n id a o 'r g a n is h m u m k in .
S h u n d a y qilib. a g a r o d a m y o lg 'o n gapirsa q a n d a j
i m o - i s h o r a l a r b ild irib qo* 
yadi?
B u q o ' l l a r n i y u z l a r g i j
lekkizish bilan bo g'liq imc 
i s h o r a la r d ir . Biz b o s h q a la j
y o l g ' o n g a p i r a y o l g a n l a r i i
k u z a tg a n im iz d a yoki eshita, 
y o t g a n i m i z d a , yoki o ' z i m l
y o l g 'o n is h la ta y o tg a n im iz q j 
o g 'z im iz , k o 'z im iz yoki qi 
l o q l a r i m i z n i q o ' l i m i z b ila | 
be rkitishga h a ra k a t q ila m i 
Biz b o l a l a r y o l g 'o n haqid l 
d a l o l a t
b e r a d i g a n
i n to !
i s h o r a l a r d a n o c h i q f o y d a | 
lan ish h a q id a a y tib o 't d i l
50-rasm «Bu ayollar...».
66

---

Kichkina bola aldasa, u q o ‘li b ilan o g 'z id a n c h iq a y o lg a n
y olg'on s o 'z la rn i lo 'x ta tis h g a harak at q ilg a n d a y o g 'z in i 
y o p a d i. A g a r b o la o t a - o n a s i n i n g p a n d - n a s i h a t l a r i n i
cshitishni x o h la m a s a , u b a rm o q la ri yoki q o 'lla ri bilan 
q u loqlarin i bcrkitib o lad i. A g a r bola k o 'r is h n i x o h la - 
m a g a n n a rs a n i k o 'r i b q o lsa . k o 'z la r in i q o 'l la r i bilan 
hcrkitadi. In so n b a lo g 'a tg a yctgand a un in g yuz.ga q o 'l
Ickkizish bila n b o g 'liq i m o - is h o r a la r i n o z ik r o q , k am
b ilin ad ig a n b o 'l i b b o r a d i - y u , a m m o u l a r m av ju d va 
s a q la n i b q o l g a n b o 'l a d i . A g a r bu i m o - i s h o r a i n s o n
t o m o n i d a n n u tq s o 'z la y o t g a n v a q td a ishlatilsa, bu u 
y o lg 'o n g a p ira y o lg a n id a n guvohlik beradi. A m m o u siz 
g a p ir a d ig a n v a q td a o g 'z i n i q o 'l la r i b ila n y o p ib o lsa , 
uning o 'z i e sh ita y o tg a n b o 'ls a , bu siz a ld a y o tg an in g izn i 
his qilay o tg anini bildiradi.
N u tq so 'zlov ch i u c h u n n o q u lay m a n z a ra la rd a n biri — 
m a ’ruza vaqtida barcha o d a m qo'llarini og'zi oldida ushlab 
turgan a u d ito riy a n in g k o 'rin ish id ir. Kichik a u d ito riy a d a
yoki k o 'z - k o 'z g a tu shib m u lo q o t q ilayotgan vaqtda o ' z
n u lqin gizni to 'x ta tib au ditoriyaga: « M e n a y tg a n n a rs a - 
la r n i h c c h k im i z o h l a s h n i x o h l a m a y d i m i ? » — d e b
m u r o j a a t q i lis h a q l d a n b o ' l a d i . Bu o ' z n a v b a t i d a
a u d ito r iy a g a o ' z e ’tir o z la rin i b ild irish, s i / g a esa o ' z
g a p in g iz g a a n iq lik kiritish va savollarga ja v o b bcrish 
im k o n iy atin i yaratadi.
In so n a ld a y o tg a n d a . y o lg 'o n n i y a sh iray o tganda yoki 
y o lg 'o n guvohlik b e ra y o lg an d a bu im o - is h o r a la r, s h u -
n in g d e k , s h u b h a , i s h o n c h s i z l ik , y o l g 'o n real d a liln i 
b o'rttirish kabilarni h a m bildiradi. In so n im o - is h o r a la r
q i l g a n d a bu d o i m o h a m y o l g ' o n g a p i r i s h b e lg is i 
b o 'l a v c r m a y d i . A m m o bu a l d o v n i n g b i r i n c h i belgisi 
b o ' l i s h i m u m k i n va i n s o n x u l q - a t v o r i n i , i n i o -
ish o ra la rin i k u z a tis h , sizn in g s h u b h a n g iz n i tasdiqlashi 
m u m k i n . Bu i m o - i s h o r a n i b o s h q a i m o - i s h o r a l a r
m a jm u id a k o 'rib c h iqish m aq sa d g a m uvofiq b o 'lad i.
67

---

D o k t o r D e s t m o n d M orris rolli o 'y i n v aqtida h a m -
s h ira la r bilan e k s p e r im e n t o 't k a z d i va ularga b c m o rlatg a
h o l a t la r i h a q id a y o l g 'o n gapirLshga k o 'r s a t m a berdi. 
A ld a s h g a t o ' g ' r i k e lg a n h a m s h i r a l a r o ' z d a v o l a n u v -
chilariga t o 'g 'r i gapirg an h am sh iralarg a nisbatan q o 'l - y u z
imo-Lshoralarini k o 'p r o q ishlatishgan. Hu b o b d a h a r xil 
q o 'l - y u z im o - is h o r a la ri va u larn i vujudga keltiradigan 
s h a ro itla r h a qid a s o 'z yuritiladi.