Linux vazifasi UNIX operatsion tizimi har doim bir vaqtning o‘zida bir nechta
jarayonlarni va bir nechta foydalanuvchilarni qo‘llab-quvvatlashga
mo‘ljallangan interfaol tizim bo‘lib kelgan. U dasturchilar uchun,
dasturchilar tomonidan - foydalanuvchilarning aksariyati juda tajribali
va dasturiy ta’minotni ishlab chiqish loyihalarida ishtirok etadigan
(ko‘pincha juda murakkab) sharoitlarda foydalanish uchun ishlab
chiqilgan. Ko‘p holatlarda, ko‘p sonli dasturchilar umumiy tizimni
yaratish uchun faol ishlamoqda, shuning uchun UNIX operatsion
tizimida insonlar birgalikda ishlashi va ma’lumot almashishni
boshqarishga imkon beradigan ko‘plab vositalar mavjud. Yaxshi
dasturchilar operatsion tizimdan nimani xohlashadi? Birinchidan,
ko‘pchilik ularning tizimining sodda va mos kelishini xohlaydi.
Masalan, eng past darajada fayl faqat baytlar to‘plamidan iborat
bo‘lishi kerak. Tajribali dasturchilar odatda operatsion tizimda
ko‘rishni
istagan
boshqa
xususiyatlar
bu
kuchlilik
va
moslashuvchanlikdir. Bu shuni anglatadiki, tizimda ularni ma’lum bir
dasturga moslashtirish uchun birlashtirilishi mumkin bo‘lgan oz
miqdordagi asosiy elementlar bo‘lishi kerak. Linux tizimining asosiy
qoidalaridan biri shundaki, har bir dastur bitta vazifani bajarishi kerak
- va uni yaxshi bajarish. Ya’ni, kompilyatorlar ro‘yxatlarni tuzishda
ishtirok etmaydilar, chunki boshqa dasturlar bu vazifani yaxshiroq
bajara oladilar. Va nihoyat, ko‘pchilik dasturchilarda foydasiz
ortiqchalikga nisbatan kuchli dushmanlik mavjud. Istalgan narsani
olish uchun cp ni o‘zi yetarli bo‘lsa, nima uchun copy deb yozish
kerak? Bu qimmatbaho xakerlik vaqtining behuda sarflanishidir. F
faylidan "ard" satrini o‘z ichiga olgan barcha satrlar ro‘yxatini olish
uchun Linux operatsion tizimidagi dasturchi quyidagi buyruqni
kiritadi.
grep ard f
Qarama-qarshi yondoshuv shundaki, dasturchi avval grep
dasturini ishga tushuradi (argumentlarsiz), shundan so‘ng grep dasturi
dasturchiga: “Salom, men grepman. Men fayllardan namuna
izlayapman. Iltimos, namunangizni kiriting”. Namunani olgandan
so‘ng, grep fayl nomini so‘raydi. Keyin boshqa fayllar bor-yo‘qligini
so‘raydi. Nihoyat, u nima qilmoqchi ekanligi to‘g‘risida ma’lumotni
ko‘rsatib, hamma narsa to‘g‘ri yoki yo‘qligini so‘raydi. Bunday
337
foydalanuvchi interfeysi yangi boshlanuvchilar uchun qulay bo‘lishi
mumkin bo‘lsa ham, u tajribali dasturchilarni asabiylashtiradi.