U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

Tarif-malaka ma’lumotnomalari
ayrim kasblar va mehnat turlarining batafsil 
ta’rifi, u yoki bu aniq ishni bajaruvchining bilim va ko‘nikmalariga qo‘yiladigan 
talablardan iborat bo‘ladi, shuningdek, unda bu ishni tariflash uchun qo‘yiladigan 
razryadlar ham ko‘rsatiladi. 
Tarif setkasida
razryadlardan tashqari tarif 
koeffitsientlari ham bo‘lib, ular birinchi razryadli ishchiga haq to‘lash bilan keyingi 
razryadli ishchilar mehnatiga haq to‘lashning o‘zaro nisbatini ko‘rsatadi (birinchi 
razryadning tarif koeffitsienti hamma vaqt birga teng bo‘ladi). 
Tarif stavkalari
tegishli razryadga ega bo‘lgan ishchining mehnatiga 
to‘lanadigan haq miqdorini belgilab beradi. 
Mehnat qilish sharoiti og‘ir va zararli bo‘lgan ishchilarga tarif stavkasiga 
qo‘shimcha haqlar
belgilanadi. Tarif stavkalariga ustamalar shaklidagi haq 
(razryadlar bo‘yicha farqlantirilgan) professional mahorat uchun belgilanadi. 

---

99 
Alohida tarmoqning iqtisodiyotdagi ahamiyatiga qarab amalda ish haqini va 
mansab maoshlarini farqlantirish ishlari amalga oshiriladi. Bunda mamlakat uchun 
muhim ahamiyatga ega bo‘lgan etakchi tarmoqlarga tajribali, malakali kadrlarni 
jalb etish, bu tarmoqlarda ishchi va xizmatchilar tarkibi barqaror bo‘lishini 
ta’minlaydigan sharoitlarni vujudga keltirish maqsadi ko‘zlanadi. 
Respublikamizda ham tarif tizimi orqali ish haqi tabaqalashtirilib, turli kasblar 
va ish turlari uchun ish haqi to‘lashning yagona razryadlari aniqlangan. Narxlar 
o‘sishi bilan minimal ish haqi darajasi (1-razryad) hamda barcha razryadlar ular 
o‘rtasidagi nisbat saqlangan holda oshirib boriladi.
 
3. Foydaning mohiyati, tarkib topish xususiyatlari va tarkibiy qismlari 
Korxonalarning faoliyatiga baho berishda sotilgan mahsulotlarning hajmi, 
ularga qilingan sarf-xarajatlar va foyda tushunchalaridan keng foydalaniladi.