121
Sabir
kişi
mal otarark
ə
n
görür
ki,
qonşu
Çardaxlı
k
ə
n-
dind
ə
n olan
Ə
mir d
ə
mal
otarır.
Çağırır
ki, ay adam kim-
s
ə
n?
Ə
mir cavab verir ki,
Ə
mir
ə
m. Sabir bir
neçə
d
ə
qiq
ə
-
d
ə
n sonra yen
ə
soruşur
ki, ay
ə
, m
ə
n s
ə
nin
adını
soru
şu
-
ram. O da el
ə
deyir ki,
Ə
mir
ə
m. Sabir deyir, ay
kişi
bilir
ə
m
ki,
ə
mirs
ə
n, amma m
ə
n s
ə
nin
adını
soruşuram.
***
H
əsanalı
kişi
h
ə
r ild
ə
bir d
ə
f
ə
Bakıya
-D
ə
rn
əgüldə
yerl
ə
-
şə
n zavoda motor almaq
üçün
g
ə
l
ə
rdi. O ad
ə
t
ə
n
vağzalda
düşüb
taksiy
ə
min
ə
r v
ə
ora
çatanda
bir manat pul ver
ə
rdi.
Bir
gün
d
ə
taksiy
ə
oturur.
Sürücü
onu
firlayır
ki,
sayğac
manatı
keçsin
v
ə
iki manat
alsın.
Kişi
başa
düşür
v
ə
sürücüyə
deyir:
-A bala, n
ə
q
ə
d
ə
r ist
ə
yirs
ə
n
fırla
,
özün
bil
ə
rs
ə
n, m
ə
n
s
ə
n
ə
bir manat ver
ə
c
ə
y
ə
m.
***
K
ə
r
ə
m
kişi
oğlunun
toyuna
hazırlaşır.Toydan
bir
gün
qabaq
müə
lliml
ə
r K
ə
r
ə
m
kişiyə
sataşmaq
ist
ə
yirl
ə
r. H
ə
K
ə
r
ə
m
kişi
yem
ə
y
ə
bir
şey
olejey?-dey
ə
,
soruşurlar.
K
ə
-
r
ə
m ki
şi
is
ə
cavabında
deyir ki,
qorxmayın
, doyunca ye-
yib-
içə
c
ə
ksiniz, yerd
ə
qalanını
da
şlyapalarınıza
yığıb
evi-
niz
ə
apa
rarsınız.
***
K
ə
r
ə
m
kişi
k
ə
ndd
ə
arvadı
il
ə
qalırdı.
Uşaqların
h
ə
r
ə
si
is
ə
bir t
ə
r
ə
fd
ə
. Toyuqlar
yumurtlayır
, amma yey
ə
n yox idi.
K
ə
r
ə
m
kişi
qonşu
X
ə
lili
çağırır
ki, b
ə
s
uşaqlarından
birini
gön
d
ə
r g
ə
lib
yumurtaları
aparsın.
Qapılarından
bunu
eşi
-
d
ə
n
Möhüb
b
ə
t
müə
llim tez
uşaqlarından
birini
göndə
rir ki,
get yu
murtaları
al g
ə
tir.
Uşaq
gedib K
ə
r
ə
m
kişidə
n yumur-
taları
ist
ə
yir. K
ə
r
ə
m
kişi
is
ə
uşağı
boş
qaytarmır.
Bir
neçə
gündə
n sonra yumurtalar yeyilib
qurtarır.
Möhübbə
t
müə
l-
lim
çağırır
ki, K
ə
r
ə
m
dayı
, o
günkülə
rd
ə
n varsa,
uşağı
gön
d
ə
rim g
ə
tirsin. K
ə
r
ə
m
kişi
çavabında
deyir:
-Vallah, evd
ə
bir axsaq
arvaddır
, bir d
ə
m
ə
n. H
eç
biri-
miz d
ə
yumurtl
amırıq.
El
şad Eyvazov_____________________
______________________
122
***
D
ə
riy
ə
t
ə
l
ə
bat olan
vaxtı
Tarovlu
camaatı
qışda
İmiş
li-
y
ə
-
qışlağa
köçərmişlə
r. Orada c
amış
görə
n kimi
qışqırıb
qa
çarmışlar.
Ay allah, bu n
ə
ə
caib
şeyd
i, n
ə
dis
ə
bizi yey
ə
-
c
ə
k. Yerli
camaatın
camışları
bir-bir yoxa
çı
xa
rmış.
Onla-
rın
ağlına
bel
ə
g
ə
lmir ki, bunu g
ə
l
ə
nl
ə
r edir,
axı
onlar ca-
mış
dan qorxurlar. Sonra gec
ə
yatmayıb
, pusub
oğruları
tuturlar.
Baxıb
görürlə
r,
oğrular
gündüz
camışdan
qorxan-
lar
dır
.
Tarovluları
oradan qovurlar ki, b
ə
s siz
gündüz
ca-
mış
dan qorxub gec
ə
is
ə
onu
gönlə
yirsiniz.
***
Tarovlu k
ə
nd sakini Tofiq Eyvazovun mal-
qarası
itir. O
mal-
qaranı
Şüş
dağın ə
t
ə
yind
ə
fit
çala
-
ç
ala axtarma
ğa
başlayır.
Bunu
görə
n
İsmayıl
deyir:
-Tofiq s
ə
nin in
ə
yin itib,
özün
d
ə
burda fit
çala
-
çala
g
ə
-
zirs
ə
n.
Tofiq
cavabında
bildirir ki, m
ə
nim
üm
idim
Şüş
dağı
n ar-
xasınadır.
Orda da olmasa vay m
ə
nim halima.
***
Tar
oğluya
erm
ə
ni m
ə
rmil
ə
ri
tökülə
n vaxt,
yaşlıları
v
ə
qa
dınları
C
ə
mal
ə
ddinin Qaz
ə
lli
üçünə
mindirib-Qubad
lıya
daha t
əhlükə
siz yer
ə
gö
d
ə
rirdil
ə
r. Yolda
Baloğlan
kişi
tez-
tez deyir ki,
xörə
k
qaldı
qazın
üstündə
yandı.
Axırda
K
ə
-
r
ə
m
kişi
dözmə
yib cavab verir:
-Ay
ə
, C
ə
mal
ə
ddin
maşını
saxla.
Baloğlan
gedib
xörə
yi
bir-iki d
ə
f
ə
qarışdırıb
g
ə
lsin.
***
K
ə
ndd
ə
kolxoza anbardar
seçmə
k ist
ə
yirl
ə
r. Bir
neçə
n
ə
f
ə
r t
ə
klif verir ki, M
ə
cid olsun, b
ə
zil
ə
ri etiraz edir ki, b
ə
s
M
ə
cidin
savadı
yoxdur. Bu zaman
Baloğlan
işə
qarış
araq
ucadan deyir:
-Ay camaat, savad n
ə
y
ə
lazım
? B
uğdanı
kis
ə
y
ə
dol-
durub ev
ə
d
ə
g
ə
tir
ə
bilm
ə
z ?
___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum
123
***
Urman h
ə
yat
yoldaşı
il
ə
Bakıya
g
ə
lir. Qatardan
düşdük
-
d
ə
n sonra bir taksi
saxladır,
yoldaşı
ə
yl
əşir.
Özü
is
ə
sum-
kaları
yavaş
-
yavaş
baqaja
yığır.
Taksi
sürə
n tez-tez deyir
ki, al
ə
, tez el
ə
, m
ə
n t
ə
l
ə
sir
ə
m. Urman da
ə
yl
əşir
ma
şı
na
v
ə
maşın
t
ə
rp
ə
nir. Ancaq taksi
sürə
n tez-tez deyir ki, al
ə
,
m
ə
n gecikir
ə
m, al
ə
m
ə
n t
ə
l
ə
sir
ə
m. Urman taksini sax
ladıb
düşür,
sumkaları
taksid
ə
n
düşürür
v
ə
deyir:
-T
ə
l
ə
sirs
ə
n, s
ə
n get, biz
ayrı
taksi il
ə
ged
ə
rik.
***
Birinci sinifd
ə
oxuyan Cahid
çanta
çiynində
ev
ə
gedir.
Yolda
atası
v
ə
ə
misi Urmanla
rastlaşır.
Ə
misi Cahidd
ə
n
so
ruşur
ki, oxuyub kim
olacaqsan?Atası
Cahidd
ə
n qabaq
deyir:
-
Ə
misi oxuyub h
ə
kim olacaq ki,
böyrə
kl
ə
rim x
ə
st
ə
dir,
on
ları
müalicə
etsin.
Cahid deyir:
-Yox ata, s
ə
n o vaxta q
ə
d
ə
r qalmarsan.
***
Tarovlu k
ə
ndind
ə
çox
danışmağı
il
ə
tanınan
Balaoğlan
kişiyə
kolxoz briqadiri
Saybalı
kişi
ot
biçə
n zaman onun
çox
danışmağından
bezir v
ə
deyir:
-
Balaoğlan
, bu
gün
s
ə
n
danışma,
kolxozda
işlə
m
ə
. Ax-
şam
s
ə
n
ə
bir penc
ə
, (on
bağ
lama ot), ver
ə
c
ə
m.
Balaoğlan
ağacın
kölgə
sind
ə
bir
neçə
saat
danışmır
.
Sonra o
Saybalıya
deyir:
-Otunu ist
ə
mir
ə
m. Amma
danışacam.
***
Yetmişin
ci ill
ə
rin
ə
vv
ə
li
Qürbə
t
kişi
Bakıya
g
ə
lir. Qayda-
qanunu bilm
ə
y
ə
n
kişi
Azneft dair
ə
sind
ə
h
ə
r
ə
k
ə
t qayda
sı
-
na
düzgün
ə
m
ə
l etm
ə
y
ə
r
ə
k yolu
keçir.
Dair
ə
nin
ortasında
durub yol
göstə
r
ə
n milisioner
qışqırır
ki, a
kişi
hara, ol-
maz.
Qürbə
t
kişi
cavabında
deyir:
-N
ə
anqırırsan
,
özün
durmusan yolun or
tasında
, m
ə
n
ə
is
ə
deyirs
ə
n olmaz.
El
şad Eyvazov_____________________
______________________
124
***
K
ə
nd sakini H
əşim
kişi
eşidir
ki,
qonşu
erm
ə
ni k
ə
ndi
Zeyv
ə
d
ə
onun
tanıdığı
birisi
ölüb.
O,
başsağlığı
üçün
ora-
ya gedir v
ə
hamıyla
b
ə
rab
ə
r yem
ə
k yeyir. K
ə
nd
ə
qayı
dan-
da Tarovlu k
ə
nd sakinl
ə
ri
soruşur:
«
H
əşim
kişi
s
ə
n donuz
ə
ti yemirdin. Nec
ə
ac
qaldın?»
H
əşi
m
kişi
deyir:
«
Vallah,
ə
tini yem
ə
dim suyuna
çörə
k
doğradım.»
***
Tarovlu k
ə
nd sakini Yedigar
kişi
Bakıya
g
ə
lir v
ə
taksiy
ə
min
ə
r
ə
k ist
ə
diyi
ünvana
gedir. Taksinin
sayğacı
3 manat
yaz
dığı
halda o
sürücüyə
5 manat verir.
Yanındakılar
so-
ruşur:
«
n
ə
üçün
5 manat verdin?
»
Yedigar
kişi
deyir:
«
Qoy desinl
ə
r ki, m
ə
rd
oğlandır.»
***
Yedigar
kişi
Tarovlu k
ə
ndind
ə
n
Bakıya
qonaq g
ə
l
ə
rk
ə
n,
özüylə
b
ə
rab
ə
r balaca
ə
l radiosunu t
ə
mir
ə
g
ə
tirir v
ə
usta-
ya t
ə
mir
üçün
verir. Usta
çox
çalışır
bunu t
ə
mir ed
ə
bil-
mir... Yedigar
kişidə
n
soruşur:–«
Q
ardaş
,
hansı
rayondan
g
ə
lmis
ə
n ?
»
O deyir:
–«Qubadlı
rayonundan
»
.
Usta c
ə
ld deyir:
–«
H
əəə
.
Oranın
gözə
l m
ə
nz
ə
r
ə
si v
ə
t
ə
-
miz
havası
var. Radionu t
ə
mir etdim, apar orda oxuya-
caq.
»
***
Tarovlu sakini Yedigar
kişi
Bakı
şə
h
ə
rin
ə
yaxın
qohum-
la
rının
birinin evin
ə
qonaq g
ə
lir. Ev yiy
ə
si v
ə
onun
xanımı
sübh
tezd
ə
n
işə
gedirl
ə
r v
ə
axşam
yem
ə
yi
üçün
evin xa
nı
-
mı
şə
h
ə
rlil
ə
r
ə
m
ə
xsus olan yarpaq
dolması
bişi
rib, soyu-
ducuya qoyur. Yedigar
kişinin
nahar yem
ə
yi
vaxtı
g
ə
l
ə
nd
ə
soyuducunu
açır
,
ordakı
dolmanı
görü
b yeyir. Ax
şam
ev
sahibl
ə
ri
işdə
n ev
ə
qayıdanda
şam
yem
ə
yi
üçün
süf
r
ə
ha-
zırlayır
v
ə
dol
manı
masaya g
ə
tirm
ə
k ist
ə
y
ə
nd
ə
dol
manın
yoxluğunu
görürlə
r.Bunu hiss ed
ə
n Yedigar
kişi
bildirir ki,
b
ə
s o m
ə
nim nahar yem
ə
yim idi. M
ə
n onu yedim.
___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum
125
***
Tarovlu k
əndinin heyvanları növbə
il
ə
örüşə
(nobata)
apa
rılırdı. Bir gün növbə
Oqtay müə
llim
ə
çatır. Onun oğlu
Rauf qoyun nobatına gedir. Axşam sürü kə
nd
ə
qayıdanda
Saybalı kişinin heyvanlarından biri itir. Sabahı gün mə
lum
olur ki, Ala
quş dağında canavar bir heyvanı yeyib.
K
ə
ndin m
ə
rk
ə
zin
ə
g
ə
l
ən Saybalı kişi camaatın qarşı
-
sında bil
dirir ki, b
əs deyirdiniz Oqtay müəllimin uşaqları
sa
vadlı, tə
rbiy
ə
lidir. Nec
ə
olub ki, otardıqları heyvanı ca
-
navara yedizdiribl
ə
r. Bu zaman nobata ged
ə
n Oqtay
müə
l
limin oğlu Rauf onun cavabını verə
r
ə
k deyir ki,
Saybalı dayı vallah qoyunu mə
n yem
əmişə
m, canavar
yeyib.
***
Yusif müə
llim Tarovlu k
ə
nd m
ə
kt
əbinin direktoru işlə
-
y
ə
rk
ə
n z
əif oxuyan uşaqların validey
inl
ə
rini
çağırıb öz
iradlarını bildirir. Valide
yinl
ə
rd
ən biri söylə
y
ə
ir ki, vallah
oğlum bütün günü isti odun peçinin qırağında oturub, bir
vedr
ə
c
əvizi sındırıb yeyə
r
ə
k
ə
lind
ə
kitab “Mesopatomiya,
Mesopatomi
ya” deyə
r
ə
k oxuyur.
***
Sovetl
ər dönəmi zamanı
Tarovlu
kolxozçularını mə
cbu-
ri qay
dada “Kommunist” qə
zetin
ə
abun
ə
yazdıraraq, on
-
lardan bu q
əzeti oxumağı tə
l
ə
b edirdil
ər. İsti yay gün
l
ə
-
rind
ə
n birind
ə
taxıl biçini vaxtı, fasilə
zamanı hay düşür ki,
rayon m
ə
rk
ə
zind
ə
n yoxlama g
ə
lib. M
ə
s
ə
l
əni başa düşə
n
B
əşir kişi ye
m
əyini bükdüyü qə
zeti
tez açıb üzünə
tutaraq,
başına gə
l
ə
n bir
əhvalatı danışmağa başayır. Bunu görə
n
nümayə
nd
ə
üzvü mə
qs
ə
din
ə
nail olduğunu sanaraq ona
bir q
ə
d
ə
r d
ə
yaxın
la
şır. Ancaq nümayə
nd
ə
üzvünə
m
ə
lum
olur ki, B
əşir kişi qə
zeti t
ə
rsin
ə
tutub başqa söhbə
t edir.
P
ə
rt
olaraq geri qayıdan nümayə
nd
ə
üzvü bu mə
s
ə
l
ə
ni ra-
yon r
ə
hb
ə
rliyinin diqq
ə
tin
ə
çatdırır.
Bu hadis
ə
d
ə
n sonra
Tarovlu kolxozçularını “Kom
mu
nist” qə
zetin
ə
abun
ə
ya-
zılmağa mə
cbur etmirl
ə
r.
El
şad Eyvazov_____________________
______________________
126
İ
nsan
ə
m
ə
kl
ə
ucalar
Hələ
ən
qədim
zamanlardan
əmək
bəşər
həyatının
əsasını
təşkil
etmiş,
insanın
məhz
insan kimi
formalaş
ma-
sın
da
həlledici
mahiyyət
daşımışdır.
İbtidai
insanlar
zəruri
faydalı
əməklə
məşğul
olmuş
və
öz
tələbatlarını
onunla
ödəmiş,
zəruri
yaşayış
nemətlərini,
əşyalarını
onunla
əldə
et
mişlər.
Əmək
insan
həyatının
əsasını
təşkil
edir.
Təsadüfi
deyil
ki, tarix boyu xalq
arasında
əməyə
dair
çoxlu
atalar
sözü
və
məsəllər
i yaran
mış,
bir
çox
sənətkarlarımız
əsərlərində
əməyi
tərənnüm
etmiş,
əməkçi
insan
surətləri
yaratmış,
əmə
yin
xariqələr
yaradan q
üdrətindən
bəhs
etmişlər
.
»İş
in
sanın
cövhəridir»
,
«İşləməyən
dişləməz»
,
«Əmək
xoş
-
bəxt
liyin
açarıdır»
və
s. kimi
hikmətli
kəlamlar
çox
maraqlı
xalq
deyimləridir
. Dahi
şairimiz
Nizami
Gəncəvi
əsərlə
rin-
də
əmək
adamlarını
dərin
məhəbbətlə
təsvir
etmiş
və
əməyə
yüksək
qiymət
vermişdir.
Bu
cəhətdən
şairin
«
Sir-
lər
xəzinə
si
»
poemasındakı
«Kərpickəsən
kişinin
dastanı»
heka
yə
ti
çox
maraqlıdır.
Burada
göstərilir
ki,
Şam
şəhə
-
rində
kər
pic
kəsmək
kimi
ağır
zəhmətlə
məşğul
olan bir
qoca
kişi
yaşayırmış.
Qədim
Şam
şəhərində
xeyli
ahıl
bir
kişi
vardı,
Pəri
kimi cin kimi camaatdan
qaçardı.
Toxuyardı
özünə
yaşıl
otlardan
köynək,
O, ruzi qazana
rdı
ancaq
kərpic
kəsərək.
O,
əyninə
öz
əlinin
zəhməti
ilə
otlardan
biçdiyi
köynək
geyir,
kərpic
kəsib
dolanırmış.
Bir
gün
gənc
bir
oğlan
kərpickəsən
qocanın
yanına
gələrək
bir
qarın
çörək
üçün
belə
bir
ağır
zəhmət
tələb
edən
işlə
məşğul
olmamasını
ona
məsləhət
bilir. Qoca
kişi
cavan
oğlanın
məsləhə
tin-
dən
narazı
qalaraq ona
belə
cavab verir:
...Cavansan,
belə
cahillik
etmə,
Əl
çək
acı
sözlərdən,
mənə
ağıl
öyrətmə.
Mən
bir
kəsə
deyiləm
xəz
i
nədən
ötrü
möhtac,
Əlimin
zəhmətilə
toxdur
gözüm,
deyil ac.
___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum
Dostları ilə paylaş: |