Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların
Yüklə 7,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Respublikamızın tanınmış elm xadimi, görkə mli alim, yorulmaq bilm ə d ə n
- Heyvanmıdır ya insan
|
S ə tirl ə rd ə n hiss olunur ki, bu k ə d ə rli, eyni zamanda inam dolu misralar t ə kc ə Edil müəllimin yox, Əli müəllimin bütün doğmalarıyla bə rab ər yetişdi rdiyi t ə l ə bl ə rinin d ə ürə yind ə n g ə lir. El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 170 Tanınmış ixtiraçı Maqsud Ə li oğlu Eyvazov 10 sentyabr 1937-ci ild ə Qu- bad lı rayonu Tarovlu k ə ndind ə , müə llim ail ə sind ə anadan ol- muş dur. 1945-ci ild ə Qu badlı rayon Dondar lı k ə nd orta m ə k- t ə bin birinci sinifin ə daxil olub, 1949-cu ild ə h ə min m ə kt ə bin dördüncü sinifini bitirib. 1950-ci ild ə Qu badlı rayonunun Xoca- han orta m ə kt ə bin be şin ci sini- fin ə daxil olub, 1953- cü ild ə h ə - min m ə kt ə bin yeddinci sinifini ə la qiym ə tl ə rl ə bitirdikd ə n sonra, müsa biq ə d ə n k ə nar Bakı Neft Texnologiya texnikumuna daxil olmuş v ə 1957-ci ild ə institutu bitir mişdir. H ə min ili T ə hsil Nazirliyinin gön d ərişi il ə Sumqayıt şə h ə rind ə ki qap alı Kimya zavodunda növbə us tası kimi ə m ə k f ə aliyy ə tin ə başlayıb. Eyni zaman o 1958-1965-ci ill ə rd ə , istehsalatdan ayrılmamaq la Az ə r- baycan Dövlə t Neft-Kimya Akademi yasının kimya-texnolo- giya fakültə sini bitirmişdir. Maqsud müə llim sonralar Kim- ya İstehsalat Birliyind ə baş mühə ndis v ə zif ə sin ə q ə d ə r yük s ə lib. Fasil ə siz olaraq düz qırx beş h ə min müə ssis ə d ə çalışan Maqsud Eyvazov Sovetl ə r birliyi dö n ə mind ə dün - ya nın müxtə lif öl k ə l ə rind ə ezamiyy ə t v ə elmi konfranslar- da olmuşdur. O, kimya s ə nayesi sah ə sind ə müə ssi- s ə l ə r arası m ə hsulun t ə chizat sah ə sinin tanınmış mühə n- disl ə rind ə n biridir. O kimya-texnologiya sah ə sind ə ə lliy ə q ə d ə r elmi ixtira nın müə llifidir. Maqsud Eyvazov 1970-ci ild ə Az ə rbaycan Respublika- sının «Ə m ə kdar S ə m ə r ə l əşdirici» f ə xri adı na v ə 1974- cü ild ə Qubadlı rayonundan, ilk d ə f ə olaraq, «SSRİ -nin S ə - ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 171 m ə r ə l əşdirici ixtiraçısı» adına layiq görülmüşdür. O res- publi kanın dağlıq ə rzail ə rind ə torpaqlardan faydalı kimy ə vi elementl ə rin ayrılması texnologiyasını i şlə yib hazırlamışdı . Bu texnologiya nın istehsalatda t ə tbiq edilm ə si respublika- ya külli miqdarda g ə lir g ətirmişdir. Maqsud müə llim 2002-ci ild ə n t əqaüdçüdür , iki övladı, dörd n ə v ə si var. Oğlanları Nazim v ə Faiq ali t ə hsilli mü - h ə ndisdirl ə r. Respublikamızın tanınmış elm xadimi, görkə mli alim, yorulmaq bilm ə d ə n xalqına xidm ə t ed ə n, Qubadlı rayonundan olan aliml ə r arasın da fizika sah ə sind ə ilk fizika-riyaziyyat elml ə r doktoru, professor Edil Ə li oğlu Eyvazov 9 avqust 1940- cı ildə Qu- bad lı rayonunun Tarovlu kən - din də, müəl lim ailəsində ana- dan olmuş dur. 1957-ci ildə Qu badlı orta məktə bini, 1963- cü il də isə «Aşağı temperatur- lar fizi kası» ixtisası üzrə Xar- kov Dövlət Universitetinin Fizi- ka fa kültəsini bitirmişdir. Edil Eyvazov 1963-67-ci il- lərdə həmin universitetin kris- tallar fizika sı kafedrasının as- pi rantı olmuş, 1967-ci ildə « Dielek triklər və yarımkeçi rici lər fizikası» üzrə namizədlik, 1985-ci ildə isə Xarkov Dövlət Universitetinin ixtisas laşdı - rılmış müdafiə şurasında « B ərk cisimlər fizika sı» sahə sin- də doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1968-ci ildən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində çalışır. El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 172 Professor Edil Eyvazovun elmi araşdırmaları əsasən bərk cisimlərdə makroskopik və quruluş deffektlərinin, maqnit yarımkeçiricilərdə kinetik və maqnito-rezonans ha- disələrin tədqiqinə həsr olu nmuşdur. O, xarici qüvvə sa hə - lərinin təsiri ilə ion kristallarında dislokasiya zonalarının yaranma effektini aşkar edən alimlərdən biridir. Edil müəl - lim, ilk dəfə olaraq, maqnit keçid temperaturu otaq tempe- raturuna yaxın olan maqnitnizamlı materialları n alınması - nın kristallofiziki prinsipini müəyyən etmiş, onun rəhbərliyi altında bir sıra yeni maqnit materialları alınmış , bu mad- dələrdə maqnito-rezonans və kinetik hadisələr müfəssəl təd qiq edilmişdir. Bu qəbildən, onun ferromaqnit xrom hal- koş pinell ərin maqnit faza keçidi zamanı kinetik parametr- lərin dəyişməsi, maddələrdə maqnit nizamının formalaş - ma sında altqəfəslərarası və altqəfəslərdaxili mübadilə qar şılıqlı təsirlərinin rolu, maqnit nizamlığının energetik spekt rə təsirinə həsr olu nmuş tədqiqatları bütün funda- mental fizika elmi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Yüksək omlu maqnit yarımkeçiricilərdə yükdaşıyıcıların enerji spektrinin tədqiqi , bu maddələrdə kinetik hadisələrin və maqnit nizamlılığının yaranma mexanizmlərinin aşkar lan- ması professor Eyvazovun bərk cisimlər fizikası sahə - sində əldə etdiyi ən vacib elmi nəticələrdən biridir. Edil Eyvazov SSRİ EA- nın məruzə və xəbərlərində, Al- maniyada nəşr olunan » Phys Stat Solidi » , « Ukrayna EA- nın xəbərləri» , «Bərk cisimlər fizikası» v ə s. elmi jurnallar- da çap olunmuş yüz əllidən artıq elmi məqalənin , fizikanın təbliği və tədrisi ilə bağlı on altı kitabın müəllifidir. Bu kitablar ı n ən böyük dəyərlərindən biri onların mü vafiq sahələrdə azərbaycan dilində yazılan ilk kitab olma larıdır. Onlardan, misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: Yarımkeçi ri cilər fizikasından xüsusi kurs.I və II hissə (1980; 1981) ; Bərk cisimlər fizikası və elektronikasının əsasları .I və II hissə (1991;1993); ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 173 Bərk cisimlər fizikası (2003); Statistik paylanmalar və onların bəzi tətbiqləri (2005); Yarımkeçi ri cilər fizikasına giriş (2007); Molekulyar fizika və termodinamikaya giriş (2010); Molekulyar köçürmə hadisələri (2013) və s. Professor Edil Eyvazovun rəhbə rliyi ilə ona namizədlik dissertasiyası yerinə yet irilmişdir. O, uzun illər namizədlik və doktorluq müdafiə şuralarına rəhbərlik etmiş, çoxsaylı elmi, elmi-pedaqoji və pedaqoji kadrl arın hazırlanmasında yaxından iştirak etmişdir. Görkəmli alim onlarla Beynəl - xalq elmi toplantının iştirakçısı olmuş , məruzələrlə çıxış et mişdir. O, müxtəlif dövrlərdə Pedaqoji Universitetin elmi- təd qiqat sektorunun rəhbəri, Fizika fak ültəsinin dekanı və Universitetin Elmi İşlər üzrə prorektoru vəzifəsində çalış - mışdır. Hal- hazırda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universi- tetinin Mexanika və Molekulyar fizika kafedrasının müdi - ridir. Professor Edil Eyvazov 2012-ci ildə «Əməkdar müəl - lim » fəxri adına layiq görülmüşdür. Edil müəllim 1969–cu ildə Eyvazova Zəkiyyə Əli qızı ilə ailə həyatı qurmuşdur. Zəkiyyə xanım ali təhsilli riyaziyyat müəlliməsidir. Onların 4 oğlu, 6 nəvəsi var. Oğlanları ali təhsillidir, öz ixtisasları üzrə işləyirlər. Kiçik oğlu Eyvazov Mahir İspaniya dövlətində təhsilinin ikinci pilləsini davam etdirir. Nəvəsi Eyvazov Toğrul 2014–cü tədris ilində yüksək bal toplayaraq, Hollandiya dövlətində, digər nəvəsi Eyva - zo va Səbinə isə babasının yolunu davam etdirərək Azər - bay can Pedaqoji Universitetində təhsil alır. Edil müəllim poeziya nı çox sevir. Onun şeirlərində ana- ya, vətənə , torpağa məhəbbət tərənnüm edilir, el həsrəti duyulur, gənclərimizə ağıllı nəsi h ətlər verilir. Edil müəl li- min şeirlərindən bir neçəsini oxuculara t əqdim edirik. El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 174 ANA Ə ziz Ana, g ə l s ə n m ə ni bağışl a Uşaqikə n verdiyim ə ziyy ə tl ə r. Sakit qoymur, parçalayır q ə lbimi, Gec ə - gündüz düşünürə m s ə ra-s ə r: Ana, s ə nd ə n ə ziz nem ə t vardımı? M ə n ə h ə yat ver ə n, m ə n ə dil ver ə n Dilsizk ə n beşikdə m ə ni dindir ə n, P ə mb ə bulud oldun, çə n oldun, ana, Yolumda h ə r zaman rahat sız oldun. Deyirl ə r m ə h ə bb ə t dağ çeşmə si t ə k T ə mizdir Günəşdə n, Aydan da bel ə , Deyirl ə r h ə yatda sevm ə k – sevilm ə k, Ruha qida verir, h ə yata b ə z ə k Ana m ə h ə bb ə ti, ana sevgisi Başqadır, oxşamır h ə r m ə h ə bb ə t ə . Yaradan, böyüdə n, yaşadan bizi, Söylə yin:b ə nz ə rmi heç m ə h ə bb ə t ə ? Ana, ə ziz ana, r ə hmin varsa g ə l, M ə ni t ə nha qoyub köçmə dünyadan. Qoy m ə n vidalaşım dünyayla ə vv ə l, Ana, ə ziz ana, r ə hmin varsa g ə l. Heyvanmıdır ya insan Ata – ana qayğısına qalmayan, Zaman-zaman x ə yallara dalmayan, Bar yetirib b ə hr ə sini almayan Söylə yin siz: heyvanmıdır ya insan? ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 175 Sevgisini var –dövlə tl ə bağlayan, Eşq dey ə r ə k daşan, coşan çağlayan Çə tinlikd ə n zarın–zarın ağlayan, Söylə yin siz: heyvanmıdır ya insan? Özgə sinin ə m ə yil ə dolanan Söz düşə nd ə nitq söylə y ə n vicdandan Q ə lb ə n is ə seçilmə y ə n oğrudan Söylə yin siz: heyvanmıdır ya insan? S ə daq ə td ə n, insanlıqdan d ə m vuran, Pul namin ə quduz laşıb qan soran, Dost –tanışın arasını vurduran, Söylə yin siz: heyvanmıdır ya insan? 14.05.1969 Nec ə unudum Gözə ldir bu h ə yat, bu dövran dostum, Özgə bir h ə yata qibt ə etm ə g ə l. M ə n nec ə ayrılım, nec ə unudum Bu gözə l dövranı , insaf et ə c ə l. S ə h ə rl ə r çağlayan, coşan X ə z ə ri M ə sum gülüşlə ri, xoş gülüşlə ri. M ə n ə sevgi ver ə n keçə n ill ə ri, İnsaf et ey ə c ə l, nec ə unudum? M ə n ki, yaranmışam yaşamaq üçün S ə ns ə hakimini göndə rib bu gün, Vida n əğmə sini oxutma, ə c ə l, Açılmayan gülü m ə hv eyl ə m ə g ə l... Ölüm qorxutmayır inan ın , m ə ni, Ölüm qorxudarmı ruh ə n ölə ni? Ancaq düşünə nd ə olub – ged ə ni: El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 176 X ə yal t ə k sevdiyim o t ə r lal ə ni, Ə tirl ə qoxuyan güllü, çə m ə ni, H ə r şey bir t ə r ə f ə , Ana V ə t ə ni İn saf et, ey ə c ə l, nec ə unudum? Bakı 03.07.1969 N ə s ə n dill ə n, n ə d ə m ə n Ağlamasan yaş tökülmə z gil ə d ə n. De, n ə olar, n ə s ə n dill ə n, n ə d ə m ə n. Xoş günümü zimistana çevirə n, De, n ə olar, n ə s ə n dill ə n, n ə d ə m ə n. Sakitliyin günəş nurun yox edir, Ötə n günlə r indi x ə yal kimidir. Söylə gülüm niy ə susur, dinmirs ə n, De, n ə olar, n ə s ə n dill ə n, n ə d ə m ə n? S ə nsiz keçə n h ə r günümü bir il ə Bu dünyanı o, dünyaya m ə n bel ə , B ə nz ə dir ə m, söylə niy ə dinmirs ə n? De, n ə olar, n ə s ə n dins ə n n ə d ə m ə n? X əyalındır x əyalımın zirv ə si, Xoş baxışın g ə ncliyinin töv f ə si. S öylə , gülüm , niy ə susur, dinmirs ə n? De, n ə olar, n ə s ə n dill ə n, n ə d ə m ə n. Gül açmamış çə m ə n n ə y ə g ə r ə kdir, Azadlıqsız zaman n ə y ə g ə r ə kdir, Söylə , tarsız kaman n ə y ə g ə r ə kdir, Bilm ə yir ə m niy ə susur, dinmirs ə n, De, n ə olar, n ə s ə n dill ə n, n ə d ə m ə n. |