Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların
Yüklə 7,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
115 ğırırlar. O da g ə lib düyünü açır . Çobanlar bir ağızdan de- yirl ə r: - “ Savad öz işini gördü.” *** Ə li müə llimin övladlarının birinin toy m ə rasiminin üçün - cü günü m ə clisd ə dava düşür. Ara qızışdıranlardan biri hay- küy salmağa başlayır . X ə b ə r toy yiy ə sin ə çatır. Soru- şur ki, bu kimdir. Deyirl ə r: -Murtuzquludur, - göstəriş verir ki, aparın salın tövlə y ə . *** 1990- cı ild ə xalq h ə r əkatı zamanı bir qrup k ə nardan g ə l miş şə xsl ə r Tarovlu k ə ndinin bir neçə sakini il ə birlikd ə kolxozun r ə hb ə r işçilə rini d əyişmə k ist ə yirl ə r. Onlar kolxoz s ə drinin yerin ə uzun müddə t Erm ə nistanda işlə y ə n v ə ya- şa yan M ə cid kişini t ə yin edirl ə r. T əsadüfə n Ə li müə llim or- dan keçə rk ə n soruşur: -Rafiq bu n ə toplantıdır? Rafiq cavab verir: -M ə cid kişini kolxoz s ə dri seçdilə r. Ə li m üə llim başını bulayır v ə yenid ə n Rafiq ə sual verir: -Bu k ə ndd ə M ə cid adında adam var? Camaat gülür v ə s ə hvini başa düşür. *** Tarovlu k ə nd m ə kt ə binin müə lliml ə ri t ə n ə f füs zamanı öz aralarında söhbə tl əşə rk ə n H ə k ə ri çayı üzə rind ə ki k ə ndl ə rd ə n birind ə uzun müddə t işlə y ə n müə lliml ə rd ə n bi- ri, orada göstə ril ə n q ə hr əmanlıqlarından danışır. Söh b ə ti eşidə n Ə li müə llim müə lliml ə rd ə n birin ə deyir: -S ə n hamımızdan yüngülsə n. Tez atı l min get ora, gör bunlar doğrudurmu?» *** M ə d ə t müə llim Muradxanlı k ə ndind ə uzun müddə t müə llim işləmişdi. Öz igidliyi il ə f ə xr ed ə n bir n ə f ə r M ə d ə t müə llim ə deyir: El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 116 -H eç kim m ə nim evim ə , yatdığım yer ə cürə t edib gir ə bilm ə z. Çünki m ə nim p ə l ə ng boyda itim içə ri gir ə ni parça - parça ed ə r. M ə d ə t müə llim onunla razılaşmayaraq m ə rcl əşi r. Gün - l ə rin bir günü M ə d ə t müə llim bazardan qoyun ə ti alır , ə ti s ə b ə t ə qoyur v ə h ə min şə xsin evinin bacasından sallayır. Bu zaman ə ti görə n it c ə ld s ə b ə t ə tullanır. Bunu görə n M ə d ə t müə llim ipi çə kir. S ə b ə t ə gir ə n it yuxarı qalxır. Son- ra M ə d ə t müə llim rahatlıqla onun yatdığı otağa daxil olur v ə yuxudan oyadır v ə m ə rci udduğunu bildirir. *** Qış aylarından birind ə H ə rbi Komiss arlıqdan Yuxarı Ci- biklid ə n olan çağırışçının evin ə z ə ng edilir. Çağırışçının atası deyir: -Qar yağıb , qış çıxsın sonra g ə l ə rik... *** Nümayiş Mehdiyev söhbə t edir: -S ə ks ə ninci ill ə r idi. Çardaxlıda sovxoz direktoru işlə yir- dim. Rayonda partiya t ə s ərrüfat f əallarının yığıncağı ge- dirdi. Bu yığıcaqda bizim f ə hl ə Surxay kişiyə qabaqcıl işçi kimi köynə k bağışladılar. K ə nd ə qayıtdıq. Surxay kişi köy - n ə yi üstümə ataraq dedi: - Ə , zibilin ə yiy ə dur, bir d ə m ə ni el ə yerl ə r ə aparma. Ça pan çalmaqdan qollarım qırılıb . *** Anastac Mikoyan t əqaüddə olan vaxtı Sisiyana g ə lir. Mehri, Qafan, Gorus, Ə zizb ə yov ra yonlarının nümayə nd ə - l ə ri il ə görüş keçirir. Ona t ə klif edirl ə r ki, qal Z ə ng ə zurda. Mikoyan cavabında deyir: -M ə n Moskvada yaşayı ram, orada da ölmə liy ə n. Ölə n- d ə n sonra Kremld ə d ə d ə fn olunmalıyam. Bu erm ə ni xal- qına şə r ə f g ə tir ə r. Deyirl ə r, s ə n saydığını say, gör f ə l ə k n ə say ır ... Miko- yan öldü, amma onun n əşini Kreml ə yaxın qoymadılar. Ona görə d ə onun ölümündə n şə r ə f umanlar sarsıldılar . ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 117 Amma Kremld ə d ə fn olunmuş N ə riman N ə rimanov dün ya şöhrə ti qazandı . Bu gün onun nüfuzu Rusiyada da qalır. *** Ş u ş a v ə Laçın ə razil ə ri erm ə nil ə r t ə r ə find ə n z ə bt edi- l ə nd ə n sonra Qarabağ erm ə nil ə ri gizli şə kild ə Laçın yolu il ə Erm ə nistana keçirdilə r. 1992-ci ilin yayında Zabuğdan Erm ə nistana keçə n xeyli ail ə l ə ri Qubadlı h ərbiçilə ri tutub saxlamışdılar. Onlardan Mardaketli Suren demişdi ki, gir ə - v ə düşdükcə erm ə nil ə r Qarabağdan qaçmaq ist ə yirl ə r. *** Bir g ü n Yaşar F ə tiyev öz şə xsi maşını il ə Qubadlı rayon Xalq N ə zar ə ti Komit ə sinin s ə dri, ə sl ə n Tarovlu k ə nd sakini olan Nüsrə t H ə s ə novla Tatar kolxozundan g əlirmiş. Başqa rayondan olan bir sürücü Xocahanda taxta satark ə n, Nüs - r ə t H ə s ə nov onun s ə n ə dl ə rini alaraq maşını rayon milis şö b ə sin ə sürmə k göstərişini verir. Yaşar F ə tiyev ona öz eti razını bildir ə r ə k deyir ki, onlar camaata xidm ə t edir v ə taxta nı iki d ə f ə ucuz qiym ə t ə satırlar. N üsrə t H ə s ə nov soruşur : -N ə deyirs ə n, buraxım getsin? O bildirir ki, burax getsin. Sürücü buraxılaraq s ə n ə dl ə ri qayt arılır. *** Ad ə t ə n Qafan bazarında satılanların hamısı Az ə rbay- candan g ə lirdi. Qarabağ münaqişə si başlayandan sonra Erm ənistanın bazarları boşalmışdı. 1989-cu ild ə Qafanda bir erm ə ni bir kis ə torpaq g ə tirib bazarda satış r ə finin üstünə qoyaraq alıcı s ə sl ə yir: -Ay Qarabağ torpağı alan! Yaxşı Q arabağ torpağı var! Ay erm ə nil ə r, ta bundan sonra meyv ə -t ə r ə v ə z üzünə h ə s- r ə t qalacaq sınız. Heç olmasa doyunca Qarabağ torpağı yeyin, gözünüz doysun. *** Tarovlunun ətrafında yerl əşə n k ə ndl ə rin sakinl ə rind ə n biri Zeyv ə t ə r ə fd ə n keçə n iribuynuzlu heyvanı öz töv l ə sin ə g ə tirir. Onun buynuzuna t ə pitm ə qoyur. N ə tic ə d ə heyva- El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 118 nın buynuzunun istiqam ə tl ə ri d ə yi şir. Sabah tezd ə n erm ə - nil ə r k ə nd ə g ə lir v ə heyvanı axtarmağa başlayır lar. Hey- van yiy ə si milisl ə rl ə b ə rab ə r bütün tövlə l ə ri g ə zir, bu hey- vanı görüb deyir: -Heyvan m ə nim heyvanıma oxşayır , amma buynuzları başqadır. Bütün camaat v ə milisl ə r ona deyir: -Heyvan heyvana oxşayar , ə sas buynuzdur. Heyvan yiy ə si kor peşman dala qayıdır. *** Müsahibə göturə rk ə n sakinl ə rinin birind ə n iki n ə f ə r ba- r ə d ə m ə lumat ə ld ə etm ə k ist ə dim. O müqayisə li şə kild ə bildirdi ki, onlar çox f ə rqli adamlardır. H ə tta aralarında at- eşşə k q ə d ə r f ə rq var. *** Bakı şə h ə rind ə y aşayan tarovlulardan biri dostları il ə k ə nd ə g ə l ə nd ə g ə zintiy ə çıxırlar v ə kolxoz fermasınn ya- nın dan keçə rk ə n sağıçıdan bir parç ayran ist ə yirl ə r. Sa ğı - çı onlara bir s ə rnic ayran verir. Qonaq bunun müqabilində ona pul verm ə k ist ə y ə nd ə k ə nd sakini deyir: -Bizim k ə ndd ə ayran satılmır. Qonaq is ə buna ə m ə l etm ə d ə n sağıçıya pul t ə klif edir. Sağıcı deyir: -Qurban olum, onsuz da bunu it ə tökə c ə ydim, verdim siz içə siniz. *** Bir gün M ə cid kişinın h ə y ə tind ə m ə clis qurulub muş . O görür ki, qonşusu K ə r ə m kişinin oğlanlarından biri ulaqla meşə y ə odun yığmağa gedir. M ə cid kişi qonşusunun oğlunu m ə clis ə d ə v ə t edir. Lakin g ə nc oğlan ona atasının tapşırığını yerin ə yetirm ə yi bildirir. M ə cid kişi deyir: -Bizim h ə y ə td ə çoxlu odun var. Axşam ev ə ged ə nd ə h ə y ə timizd ə n ulağı yukl ə y ə rik apararsan. O ğlan razılaşır . Onlar bel ə d ə edirl ə r. *** ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 119 K ə nd camaatı in ə kl ə rinin südünün az verm ə sind ə n öz aralarında söhbə tl əşə n zaman Salman kişi g ə lir v ə and içir ki, bizim h ə r in ə yimiz bir vedr ə süd verir. Camaat buna inan mır v ə onunla m ə rcl əşirlə r. Gedib onun heyvanını sa- ğan da m ə lum olur ki, o südü yarım litrlik uşaq vedr ə si il ə he sablayır. Bel ə likl ə , Salman kişi sübut edir ki, biz bir ved- r ə dem işdik , amma onun h ə cmini danışmamışdıq . Ona g örə d ə m ə rci udur. *** Bakı şə h ə rind ə n g ə l ə n mühə ndisl ə r Tarovlu k ə ndinin sah ə sind ə k əşfiyyat işlə ri aparırmış. Bu zaman onlar acır - lar. K ə nd camaatı onlara, g ə lin bir st ə kan çay için -dey ə müraciə t edirdil ə r. Mühə ndisl ə r is ə bulaq suyunu çaya d əyişmə k ist ə mirdil ə r. Amma yaman acmışdılar. Mühə ndi- sin biri deyir ki, ged ə k, heç olmasa, bir st ə kan qaynar çay içə k. Onlar bir ev ə qonaq gedirl ə r. Ev yiy ə si çay g ə tirir, çay süfrə si qur tarmamış ardınca l ə ziz yem ə kl ə r g ə lir. Mü - h ə ndisl ə r bir-birl ə rin ə baxıb gülə r ə k deyirl ə r: -Arzu edirik ki, Az ə rbaycan torpaqlarının h ə r yerind ə bu cür qonaqp ə rv ə rlik olsun. *** K ə nd sakinl ə rind ə n biri heyvanlarını qonşu Çardaxlı k ə ndi- nin ə razisind ə otarark ə n, sürüsünə özgə bir quzu qarışır. Ev yi- y ə si axşam h ə min quzunu k ə sir. Çard ax lı k ə ndind ə n olan So- vet s ə dri işlə y ə n İsa kişini d ə quzunun ə tin ə qonaq edir v ə ev yiy ə si ondan xahiş edir ki, utanma sın , quzunun ə tini öz malı ki- mi yesin. İsa kişi axşam ev ə ged ə nd ə yoldaşı deyir ki, quzunun biri g ə lm ə yib, Tarovlu heyvanlarına qarış araq o k ə nd ə gedib. O yol daşına deyir: -Art ı q o quzunu axtarma. Ə tini m ə n öz malım kimi yemişə m. *** T ə hsil ə meyli olmayan k ə nd cavanla rı Behbud kişinin evinin altında yığılıb söhbə tl əşirlə r. Ə li müə llim ordan ke- çə nd ə ondan soruş urlar: -Biz ə niy ə salam vermirsiniz? Ə li müə llim cavab verir: El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 120 -M ə g ə r siz adamsınız . Adam olsaydınız gedib elmn ə n m əşğul olardınız. *** Bir tarovlulu Beyl ə qan rayonunda m ə clisd ə olark ə n masanın üstü nd ə b ə r-b ə z ə kli qa bların h ə r n ə f ə rin qar şı - sın da iç - içə düzüldüyünü görür. O bir neçə çeşiddə l ə ziz yem ə kl ə r olacağını düşünür . M ə clis sahibi is ə bir adda xö - r ə k verir. M ə clisin sonuna yaxın tarovluluya söz veril ə nd ə deyir: -Arzu edir ə m ki, g ə l ə c ə kd ə Beyl ə qanda stolun üstünə düzülmüş qabların hamısı yem ə kl ə dolu olsun. » *** Bir tarovlulu Bakı şə h ə rin ə g ə lir yem ə k üçün restorana girir. Masaya xidm ə t ed ə nd ə n soruşur yem ə y ə n ə var. Xid- m ətçi ona adı m ə lum olmayan yem ə kl ə ri sayır v ə n ə hay ə t, plovu deyir. O düşünür ki, şə h ə rlil ə r aşa plov deyirl ə r. O plov sifariş verir. Masa xidm ətçisi aşı boşqabda g ə tirib onun qarşısında olan iri boşqabın içə risin ə qoyur. O masa xidm ətçisini çağırıb deyir: - Oğlum bu boşqabda aş g ə tirdin bunu bildim. B ə s aşın altındakı böyük boşqab n ə üçündür ? Masa xidm ətçisi bunun m ə d ə niyy ə t olduğunu söy l ə yir. Tarovlulu deyir: - “ M ə n ə boş m ə d ə niyy ə t lazım deyil. Apar, o boşqabı aş il ə doldur g ə tir. ” *** Tarovluda çoxlu bam ə z ə adamlar olub. Bir gün qışın oğ lan çağında, ə trafda ə lli-alt mış santimetr qar olanda Hu- may kişinin uşaqları tez-tez çölə çıxıb girirl ə r içə ri. Ev isin- mir ki, isinmir. Humay kişi bir-iki d ə f ə x ə b ərdarlıq edir ki, ay uşaqlar bayıra çıxmayın ev isti qalsın. Uşaqlar is ə sözə baxmırlar. Bunu görə n Humay kişi qapını c ə ft ə d ə n çıxarıb söykə yir divara v ə deyir, indi n ə q ə d ə r ist ə yirsiniz girib çıxın. *** |