Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların
Yüklə 7,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
15. Xanlıq k ə nd şurası. M ə rk ə zi Xanlıq k ə ndi. Şuranın ə hat ə etdiyi k ə ndl ə r: (Xanlıq, Alaqurşaq, Mahruzlu, Mu ğanlı.) 16. X ə l ə c k ə nd şurası. M ə rk ə zi X ə l ə c k ə ndi. Şuranın ə ha- t ə etdiyi k ə ndl ə r: (X ə l ə c, Çardaxlı, Ə yin, Qaraçanlı, Hac ılı, Qarağac, Tarovlu) 17. Xocahan k ə nd şurası. M ə rk ə zi Xocahan k ə ndi. Şu - ranın ə hat ə etdiyi k ə ndl ə r: (Xocahan, Ə bilc ə , Altıncə , Hü - seyn uşağı, Qaralar, Qazliq, Iılıclı, Tinli, Ulaşlı.) 18. Xocik k ə nd şurası.Mə rk ə zi Xocik k əndi.Şuranın ə hat ə etdiyi k ə ndl ə r: (Xocik, Balasoltanlı, Bin ə d ə r ə si, M ə rdan lı, Pa- dar, Qaraimanlı, İşıxlı.) Geniş xalq kütlə l ə rinin savadsızlığının l əğv edilm ə si sa- h ə sind ə bir sıra işlə r görülmüşdür. Xalq Maarif Komissar- lığının hazırladığı ümumi t ə hsil ə keçilmə si planı 1928-ci ilin fevralında Az ə rbaycan MİK - İN IІI sessiyasında t ə sdiq edildi. Planda 1927-28-ci t ə dris ilind ə n başlayaraq on il müd d ə tind ə ümumi icbari ibtidai t ə hsilin h ə yata keçirilmə si n ə z ə rd ə tutulmuşdu. El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 80 Qubadlı rayonunun bir sıra k ə ndl ə rind ə ibtidai m ə kt ə b- l ə r açılmışdı. 1938-39-cu d ə rs ilind ə Qubadlıda iki orta m ə kt ə b olduğu halda, 1940- cı ild ə onların sayı beşə çatdı - rılmışdı . Bu m ə kt ə bl ə rd ə min iki yüz s ə ks ə n n ə f ə r şagird oxuyurdu ki, bunların da beş yüz yetmiş i qız idi. Bundan ə lav ə ,rayonda 1940- cı ild ə on s ə kkiz natamam, otuz dörd ibtidai m ə kt ə b f ə aliyy ə t göstə rirdi. Bu dövrdə Əliquluuşağı, Muradxanlı, Zor, Çardaxlı, Qubadlı m ə kt ə bl ə ri öz f ə aliy- y ə tl ə ri il ə f ə rql ə nirdil ə r. Respublikada m ə d ə ni h əyatın yenil əşmə si prosesind ə m ə d ə ni-maarif müə ssis ə l ə ri, ə l ə lx üsus , klublar mühüm rol oy namışdır. Şə h ə r v ə k ə ndl ə rd ə f ə hl ə , k ə ndli v ə qadın klub larının şə b ə k ə si ild ə n il ə genişlə nirdi. Qubadlı rayo- nunda d ö rd klub,on üç kiçik qira ə txana, iki avtos ə sli kino qur ğ usu olmuş, kolxoza is ə radio çəkilmişdi. Az ə rbaycan M İK v ə Az ə rbaysan SSR XKS 1928-ci iyu- lun 21-d ə « Az ə rbaycanda yeni türk əlifbasının icbari v ə q ə ti olaraq t ə tbiq olunması» haqqında q ə rar q ə bul etdi. 1929-cu il yanvarın 1-d ə n Az ə rbaycan SSR-in yeni ə lifba- ya keçmə si r ə sm ə n elan olundu. Amma c ə mi on il sonra Az ə rbaycan SSR ALİ Sovetinin 1939 – cu ilin iyulunda ke- çi ril ə n sessiyasında latın əlifbasının kirill ə ə v ə z edilm ə si haq qında qanun q ə bul edildi v ə 1940 –cı ilin yanvarın 1- d ə n bu qanun qüvvə y ə mindi. Bel ə likl ə , tarix ə n qısa bir zamanda Az ə rbaycanda iki d ə f ə ə lifba d əyişdirildi ki, bu da xal qın öz kökü nd ə n ayrı salınması üçün atılmış yanlış addımlardan biri idi. Otuzuncu ill ə rin ikinci yarısında , Respublikanın bütün bölgə l ə rind ə olduğu kimi, Qub adlı rayonunda da repressiya- lar s ə rtl əşmiş v ə kütlə vi hal almışdı . K ə ndl ə rd ə gü nah sız in- san ların ad ına « xalq düşmə ni » damğası vurulur, onlara qar- şı c ə za t ə dbirl ə ri h ə yata keçirilirdi. Qubadlı rayonunda da az- çox dünyagörüşü olanlar-b ə yl ə r, qol ço maqlar, ziyalılar, oxu- muş lar, yazı -pozu bil ə nl ə r mü xt ə lif adlarla dam ğalanaraq repressiyaya m ə ruz qoyulurdu. M ə s ə l ə n, Aşağı Mollu k ə n- ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 81 dind ə İsmayılov adına kolxozun üzvü, 1931-ci ild ə n partiya üzvülüyünə namiz ə d olan S ə f ə rov İs ma yıl H ə mid oğlu üç ay partiya üzvlük haqqını ödə y ə bilm ə diyin ə , da yıları Əbdül yüzbaşının v ə Hüseynin ə ksinqi labçı kimi güllə l ə nm ə sin ə , el ə c ə d ə sürgündə olan qardaşı oğ lu Balı S ə f ə rovla m ə ktub- laşdığına , ona maddi yar dım göstə rdiyin ə görə partiyaya na- miz ə dlikd ə n uzaq laşdırılmış, kolxozdan xaric olunmuş , t ə qi- b ə m ə ruz qal mışdı . Baş qa bir misal: Qubadlı rayon prokuror- lu ğunda katib işləmiş S ə f ə rov Allahverdi V ə li oğlu 1935-ci il- d ə keçmiş prista vın qızı il ə evl ə ndiyin ə görə partiya sıraların - dan xaric olun muş v ə t ə qib ə m ə ruz qalmışdır. Bel ə misallar y ü zl ə rl ə dir. Z ə ng ə zur q əzasının q ə rb hiss ə sinin Erm ə nistan SSR- ə birl əşdirilmə si v ə sonralar onun t ə rkibind ə Mehri rayo- nunun yaradılması Naxçıvan bölgə sinin Az ə rbaycan SSR- İ -nin dig ə r hiss ə l ə rind ə n quru il ə ə laq ə sini tamamil ə k ə sdi. N ə tic ə d ə Na xçıvanı Az ə rbaycanla birl əşdirə n d ə mir yolu Erm ə nistanin n ə zar ə ti altına düşdü. Bu proses Erm ə - nis tanın İranla birbaşa ə laq ə sini d ə t ə min etmiş oldu. Q ə rbi Z ə ng ə zurun Erm ə nistan t ə r ə find ə n işğ al edilm ə si Tü rkiy ə nin Az ə rbaycan vasit ə sil ə türk dünyası il ə ə laq ə si- ni k əsmiş oldu. Bu siyas ə t Avrasiya regionu miqyasında vahid türk zolağının dağıdılmasına yönəldilmişdi. Z ə ng ə - zurun bir hiss ə sinin Az ə rbaycandan qoparılması erm ə ni- l ə rin yeni-yeni Az ə rbaycan torpaqlarını parçalayıb m ə nim- s ə nilm ə si üçün onill ə r ə rzind ə planlaşdırılan layih ə nin h ə - yata keçirilmə sinin başlanğıcı oldu v ə sonrakı ill ə rd ə gör - düyümüz kimi, Rusiyanın kömə yi il ə indi d ə h ə yata keçiril - m ə kd ə dir. Erm ənistanın Az ə rbaycana qarşı h ə rbi t əcavü - zünü n yeni m ə rh ə l ə sind ə 1988-1994- cü ill ə rd ə Dağlıq Qa- rabağ v ə dig ə r bölgə l ə rl ə yanaşı, Z ə ng ə zurun bütünlüklə (La çın, Z ə ngilan, Qub adlı, ) işğalı başa çatdı. Z ə ng ə zur Az ə rbayca nın içə ril ə rin ə vurulmuş bir sağalmaz yara kimi t ə kc ə coğ rafi x ə rit ə l ə rd ə deyil, h ə m d ə insanların q ə lbind ə sonu görünmə y ə n ağrı ya döndü. El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 82 Köçürülmüş k ə ndl ə rimiz Qubadlıda XIX ə srd ə iki yüz iyirmid ə n artıq k ə ndl ə rimiz olub. Bu k ə ndl ə rd ə n bir çoxlarının ə halisi XX ə srin ə vv ə l- l ə rind ə dig ə r k ə ndl ə r ə köçürülü b, bir neçə sinin ə halisi is ə Qarabağa köç edibl ə r. Ə halinin yurd yerl ə rind ə n köçü - rülmə si k ə ndl ə rin iril əşmə si mövcud şə raitin yaxşılaş ma sı - na, sosial-iqtisadi probleml ə rin müsbə t h ə llin ə kömə k et- mişdir. Son ill ə rd ə apardığım axtarışlar n ə tic ə sind ə aşağı - da qeyd etdiyim k ə ndl ə rin adlarını v ə vaxtil ə yerl əşdiyi yerl ə ri müə yy ə n etmişə m. Dem ə k olar ki, iştirakçısı oldu- ğum bütün hüzn m ə rasiml ə rd ə söhbə t açıb qocaman h ə myerlil ə rimizd ə n o k ə ndl ə rin adlarını öyrə nib g ə l ə c ə k n ə sill ə r ə çatdırıram: 1. Sadıqlı . (Sarıyataq ətrafı) . 2. Gölcük . (Taymur Müskanlı ətrafı) . 3. Mehdi Qışlağı . (Əliyanlı) . 4. Qışlaq . (Əliyanlı) . 5. Xoşgə dik. (Əliyanlı) . 6. M ə cnunlar. (Əliyanlı) . 7. İskə nd ə rli. (Əliyanlı) . 8. Qalalılar . (Əliyanlı) . 9. Bin ə d ə r ə si. (Əliyanlı) . 10. D ə v ə d ə r ə si. (Əliyanlı) . 11. Gabı . (Əliyanlı) . 12. Kiçik Hat. (Əliyanlı) . 13. Damlamac. (Əliyanlı) . 14. Arpa G ə dik. (Əliyanlı) . 15. Tezxarab. (Əliyanlı) . 16. Xudaverdiuşağı . (Əliyanlı) . 17. D ə yirmand ə r ə si. (Əliyanlı) . 18. Allahverdil ə r. (Əliyanlı) . 19. Hürnə id. (Əliyanlı) . 20. Abbasqışlağı . (Əliyanlı) . ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 83 21. Potanlı . (Mollu ətrafı) . 22. Kürd Çə pik. (Xanlıq ətrafı ). 23. R əşidli . (Mollu ətrafı) . 24. Altıncı . (Qiyaslı ətrafı) . 25. Korcalanlı -1. (Qubadlı ətrafı) . 26. Korcalanlı -2. (Qubadlı ətrafı) . 27. Qaraağaclı -1. (Qubadlı ətrafı) . 28. Qaraağaclı -2. (Çardaqlı ətrafı) . 29. Mistan. (Əyin ətarfı) . 30. M ə mm ə dli. (Xallava). 31. Sofulu. (Dovudlu). 32. Qarabaşlı . (Əliquluuşağı ətrafı) . 33. Qalaboynu. ( Əliquluuşağı ətrafı) . 34. Çömçə li. (Əliquluuşağı ətrafı) . 35. Ucuz. (Əliquluuşağı ətrafı) . 36. Göy Qala. (Əliquluuşağı ətrafı) . 37. Muradhasil. (Əliquluuşağı ətrafı) . 38. Qaraçıyurdu . (Əliquluuşağı ətrafı) . 39. Qabaqlı . (Əliquluuşağı ətrafı) . 40. D ə v ədamı . (Əliquluuşağı ətrafı) . 41. Şotlanlı . (Zilanlı ətrafı ). 42. Kavdadıq -2. (B ərgüşadın sağ sahili). 43. Ulaşlı -2. 44. Xocahan-2. 45. Xocahan-3. 46. Kaftarlı . (M ə m ə r Ətrafı) . 47. Şərifağalı . (Dardan yuxarı) . 48. Çinarlı . (Cibikli ətrafı) . 49. Köhnə Qışlaq . (Cibikli ətrafı) . 50. Qara Kaha. (Qayalı ətrafı) . 51. Gavurlu. (Qayalı ə tr afı) . 52. Daşaltı . (Əliquluuşağı ətrafı) . 53. Atqız . (F ə rcan ətrafı) . 54. Qala. (Xocamsaxlı ətrafı) . 55. Ulu Qışlaq . El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 84 56. Qapanlı . (Q əzyanın qarşısında) . 57. Kortuzan. (Mollu ətrafı) . 58. Dağbaşı . (Dondarlı ətrafı) . 59. Tapan d ə r ə si. (Mollu ətrafı) . 60. Ə y ə di. (Mehirli ətrafı) . 61. Kalba İsmayıllı . (Mollaburan ətrafı ). 62. B ə ylik. (F ə rcan ətrafı ). 63. İsmayıllı . (Q ə zyan ətarfı ). Tarovluya g ə l ə nl ə r. 64. F ə r ə cb ə yli. (Qaraqoyunlu ətarfı) . 65. Şamollu . (Qaraqoyunlu ətarfı) . 66. Qayabaşı . (Mollu ətrafı) . 67. Yel piri. (Mollu ətrafı) . 68. M ə zr ə -2. (M ə zr ə ətrafı) . 69. Kosa K ə r ə m. (Cibikli ətrafı) . 70. C ə f ə rxandan. (Çardaqlı ətrafı) . 71. Dil ə li Müskanlı -2. 72. Usublu. (Hacılı ətrafı) . 73. D ə ll ə kl ə r. (Usubb ə yli ətrafı ). 74. Şammə dli. (Mollaburan ətrafı ). 75. Anabat. (Seytas ətrafı) . 76. Ə pr ə m. ( Göyarabas ətrafı ). 77. Alpaşa. ( Göyarabas ətrafı) . 78. Çanaqçı . (Novlu ətrafı) . 79. Kiçik H ə k ə ri. (Padar ətrafı) . 80. Mazutlu. (Xocamsaxlı ətrafı) . 81. Şirzadlı . (Mahmudlu ətarfı) . 82. Xocamsaxlı . (Qayalı ətarfı) . 83. Ballı Qaya-2. 84. Taxın . (Zor ətrafı) . 85. Zerz ə k. (D əmirçilə r ətarfı) . 86. X ə sil. (M ə m ə r ətrafı) . 87. Hacı Qurbanlı . (Saldaş ətrafı ). 88. Qışlaq . (Abdalanlı ətrafı) . 89. Firudinb ə yli. (Abdalanlı ətrafı) . 90. Xanqulu Qışlağı . (Poladlı ətrafı) . ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 85 91. Hinduverd. (Qaralar ətrafı) . 92. Sarıcallar . (Alaqurşaq ətrafı) . 93. Ciyciyi. (X ə nd ə k ətrafı) . 94. Sultank ə nd-1. (Seytaz ətrafı) . 95. Sultank ə nd-2. (Seytaz ətrafı) . 96. Quşu . (Qaraqışlaq ətrafı) . 97. Mac. (Əliyanlı ətrafı) . - Ağbulaq k ə ndi. 98. Alaqaya. (Poladlı ətrafı) . 99. Qarayazı . (Dovudlu ətrafı) . 100. P ə yhan. (Çardaxlı ətrafı) . 101. Qarakişilə r. (Yuxarı H ə mz ə li ətarfı) . 102. Korlar. (Yuxarı H ə mz ə li ətarfı) . 103. Hüseynuşağı . (Hacılı ətrafı) . 104. Köhnə dam. (Hacılı ətrafı) . 105. Küllü t ə p ə . (Padar ətrafı) . 106. Şıxava . (Yuxarı H ə mz ə li ətarfı) . 107. Kirs. (F ə rcan ətrafı) . 108. K ə hrizli Çə r ə li. (Çə r ə li ətrafı) . 109. Qaraqışlaq . (Xallava ətrafı) . 110. Çinarlı Çə r ə li. (Çə r ə li ətrafı) . 111. Qala. (D əmirçilə r ətrafı) . 112. Ə hm ə db ə yli. (B ə ylik ətrafı) . 113. Firudinb ə yli -2. (F ə rcan ətrafı) . 114. Atanar. (Çə r ə li ətrafı) . 115. İsmayıllı . (F ə rcan ətrafı) . 116. Sulatanlı . (B ə ylik ətrafı) . 117. Xan ə hm ə dli. (Boyn ə k ə r ətarfı) . 118. Novruzlar. (F ə rcan ətrafı) . 119. Əliyanlı . (Başarat ətrafı) . 120. Osmanlı . (Aşağı Mollu ətarfı) . 121. H ə s ə nb ə yli. (Qiyaslı ətrafı) . 122. Q ə m ə rli. (Mollalı ətrafı) . 123. Qorxunc. (Qaracallı ətrafı) . 124. Daştə p ə . (T.Müskanlı ətrafı) . 125. Bağırbə yli. (Əliyanlı ətrafı) . |