Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

HIOKI LR8515 – 2-kanalli harorat va o‘zgarmas tok kuchlanishini 
qaydlagich - 
Xona harorati va akkumulyatorning chiqish kuchlanishini 
qaydlaydi va Bluetooth® simsiz aloqa tizimi orqali ma’lmotlarni to‘plash 
imkonini beradi. Ishlab chiqaruvchi kompaniya: Tekknou, ZAO 
 
 
 
 
10.7-rasm. HIOKI LR8515 – 2-kanalli harorat va o‘zgarmas tok 
kuchlanishini qaydlagich. 
 
 

---

163 
JUMO firmasining o‘ziyozar moslamalari 
LOGOLINE 500 (PDF*934Kb) rusumli matnni bosmaga uzluksiz 
chiqaruvchi va matritsali yorug‘lik diodiga ega displeyli o‘ziyozar moslamasi: 

Chiziqli yozuvga ega o‘ziyozar moslama uchtagacha o‘lchanayotgan kattalikni
qaydlash imkonini beradi. 

Uchta kanal bir-biriga nisbatan optojuftliklar bilan galvanik bog‘lanmagan. 

1-kanal orqali egri chiziqlarni yozishdan tashqari matnni ham chiqarish 
mumkin. 

Barcha kanallar bo‘yicha nolni korreksiyalash datchiklari yordamida amalga 
oshiriladi. 

O‘lchanayotgan kattaliklar moslamaning soat mili yoki shkala bo‘yicha 
sanaladi. 
 
10.5 Hisoblash mexanizmlari ko‘rsatishlarini distantsion 
masofaga uzatish. Signal berish va rostlash qurilmalari 
 
Elektrli ERSU-2 rusumli sathning signalizatori(xabar bergichi) 2...3 
sathlarning signalizatsiyasi(xabar berilishi) uchun mo‘ljallangan. Asbobning 
tamoyilli elektr sxemasi (10.8-rasm) rasmda tasvirlangan. Mazkur sxemada har bir 
alohida datchik sxemasiga bir(alohida, yagona) sathning nazorati uchun xizmat
qiladigan o‘zgarmas tok relesi ulangan: rele R1—quyi sath, R2 – yuqori sath va 
R3 
- 
avariyali 
sath 
uchun. 
Avariyali 
sath 
nazorat 
qilinuvchi 
poyonning(oraliqning) yuqorisida yoki pastida bo‘lishi mumkin. Agarda avariyali 
sath nazorat qilinuvchidan pastda deb qabul qilinsa, u holda qayta ulab-
o‘chirgich V o‘ngdagi holatda, agarda yuqorida deb qabul qilinsa —chapdagi 
holatda o‘rnatiladi. 
Nazorat qilinayotgan sathlarda L1, L2 va L3 nurli(yorug‘lik chiqaradigan) 
signalizatsiya(xabar berish) ajratilgan va R1 ajratuvchi kontakt orqali, L1 qizil 
lampasi ulangan. Qachonki gorizont(yotiq chiziq) nazorat qilinayotgan 
sathlarning oralig‘ida joylashsa, R1 qisqa tutashtiruvchi kontakt orqali R1 
relening zanjiri berkiladi, va ajratuvchi kontakt R ulangan yashil lampa yuqori 

---

164 
sath bo‘yicha eng yuqorigi nazorat qilinadigan belgida U1 sariq lampa L3 
ulanadi. 
Qachonki idishning devorlaridan zaminlovchi elektrod sifatida foydalanib 
bo‘lmasa, u holda E releyli blokning qismalariga ulangan qo‘shimcha elektrod
o‘rnatiladi. 
Elektrodli ESU-1M va ESU-2M sathning signalizatorlari(xabar bergichlari) 
ishlab chiqilgan, shuningdek, suv sathning o‘zgarishiga bog‘liq ravishda elektrod
sig‘imining o‘zgarishini o‘lchashga asoslangan. 
Mazkur laboratoriya ishida amalda eng ko‘p tarqalgan RU – 3E sathning 
relesi va sathning ESU – 2M elektronli signalizatori jihozining qo‘llanishi, ishlash 
tamoyili o‘rganiladi. 
Sathning ESU - 1M elektronli signalizatori turli materiallarning bir yoki 
ikkita sathini nazorat qilish uchun mo‘ljallangan. ESU-1M rusumli elektronli 
signalizator(xabar bergich)ning asosiy qismi bo‘lib sathning ikkitalik(qo‘shsha) 
triodda L1 (6N6P) yig‘ilgan lampali yuqori chastotali tebranishlar generatori 
hisoblanadi. Triodning anodli zanjiriga R relening chulg‘ami ulangan. Triod Tr 
rele chulg‘ami va o‘zgaruvchan induktivlik g‘altagi L2 kuch transformatori orqali 
ta’minlanadi. To‘rli oraliqda va lampa L1 katodiga L2 o‘zgaruvchan induktivlik 
g‘altagi va C1 va C3 kondensatorlaridan iborat tebranish konturi bilan ulangan. 
C1 kondensatori bilan parallel tarzda ulangan C2 kondensatordan va D elektrodi 
va yer orasida hosil bo‘lgan kondensatordan zanjir tashkil topgan. LS konturi 
shunday rostlanadiki, C2 kondensatorning qandaydir boshlang‘ich sig‘imi va D 
elektrod - yer kondensatori konturining parametrlari ko‘pincha generatorning 
rezonansli tebranishlariga mos kelsin. 

---

165 
10.8-rasm. Elektrodli ESU-1M sath signalizatorining tamoyilli 
sxemasi. 
Konturni rezonansga rostlaganda konturning rezonansli to‘la qarshiligi ancha 
kichik va unda amalda hech qanday kuchlanish tushishi bo‘lmaydi. Kontur 
triodning L1 katodi va to‘r oralig‘ida ulangani uchun ham, to‘rning potentsiali 
tahminan L1 yopiq lampa katodi potentsialiga teng va R relesi o‘chirilgan. 
Qachonki D elektrodi va idish devori oralig‘ida material paydo bo‘lsa, u holda D 
elektrod - yer orasidagi kondensator sig‘imi o‘zgaradi, C2 kondensatori va D 
elektrod - yer kondensatori C1 kondensatorga parallel ulangani uchun ham, 
mazkur holat LC konturning parametrlarini o‘zgarishiga olib keladi. Idishdagi 
materialning (jismning) sathi cheklanganida rezonansning buzilishi kuzatiladi. 
Oqibatda, LS konturning to‘la qarshiligi ortadi. Lampa L1 ning to‘ri va katodi 
oralig‘ida kuchlanish paydo bo‘ladi, uning musbati to‘rga uzatiladi. L1 lampasi 
ochiladi, rele R ishga tushadi va materialning chegaralangan sathga yerishganida 
uning kontaktlarini berkitishga signal(habar) uzatiladi. Tr transformator 
ikkilamchi chulg‘amining qo‘shimcha qismasi orqali R rele kontaktiga ulangan 
L2 signalli(xabar beruvchi) lampa bunkerda materialning borligi haqida 
signal(xabar) beradi. 

---

166