Улыума пед лекция

Tapsirma  beriw  arqali  shiniqtiriw.  Mektepte  tapsirmalar  sistemasi  og`ada  u`lken  orindi 

iyeleydi.  Balalar  baslawisha`  klass  oqiwshisi  boliwi  menen-aq,  gu`lshi,  fizikaliq  ta`rbiya 

sho`lkemlestiriwshisi, xojaliq baslig`i degen tapsirmalar  aladi. Ja`miyetlik tapsirmalar sistemasi 

balani  kollektiv  nizamlari  menen  jasaw  xa`m  islewge,  ja`miyettin`  konkret  islerine  o`zlerinin` 

baylanisli ekenligin duris seziwge u`yretedi.  

Qoshametlew xa`m jazalaw metodi. Geyde mug`allim ta`rbiya protsesinde xoshametlew, 

jazalaw  siyaqli  metodlardi  qollanadi.  Oqiwshilar  o`zlerindegi  minez-quliqtin`    u`lken  adamlar 

ta`repinen  baxalaniwina  biyparwaliq    penen  qaray  almaydi.  Olar  turmistin`  birinshi  mektebin 

bastan o`tkeredi, olar ushin o`zlerinin` anaw  yamasa minaw jag`daylarda  duris  yamasa naduris 

ekenliklerin biliw ku`ta` a`xmiyetli. Xoshametlew xa`m jazalaw oqiwshi minez-qulqina berilgen 

baxalar, olar ta`repinen islengen qiliqlardin` maqullaniwi  yamasa qaralaniwi menen aniqlanadi. 

Mug`allim  qoshemetleu  xem  jazalaudin  jerdemi  menen  okiushilardin  minez-kulkin  jolga  saladi 

xem jaksilaydi.  

Qoshametlew.  Qoshametlew  oqiwshilardin`  xarakteri  xa`m  minez-qulqindag`i  unamli 

kelbetlerdin`  rawajlaniwi  ja`ne  bekkemleniwine  ja`rdem  beredi.  Maqullawdan  qoshametlengen 

oqiwshilar g`ana emes, al toliq klass bolipta za`rurli sabaqlar aladi. Oqiwshilar kollektivide jaqsi 

boliw  xa`m  taza  ju`rwuge  umtiliwshiliq  payda  boladi.  Xa`zir  mektep  ta`jiriybesinde 

qoshametlewdin`  maqullaw,  maqtaw,  alg`is  ja`riyalaw,  siyliqlaw,  nagradalaw,  xu`rmetli 

xizmetlerdi tapsiriw siyaqli formalari qollaniladi. 

Maqullaw-«duris»,  «jaqsi»,  «ju`da` jaqsi»  degen so`zler ja`rdeminde qollaniladi. Sonday-

aq  oqiwshinin`  duris  xa`reketlerin  bas  iyzew,  miyiq  tartiw,  ku`lki  menende  maqullaydi. 

Baslawish  klass  oqiwshilari  o`zlerinin`  unamli  xa`reketlerinin`  maqullaniwina  ju`de  za`ru`r 

boladi.  Oqiwshinin`  ele  aniq  shegine  jetpegen    jan`a  baslanip  kiyatirg`an  unamli  qilig`in 

baxalaw, qoshametlew og`ada paydali. Bunday qoshametlew-avans esabinda delinedi. Oqiwshini 

joldaslari aldinda maqtaw, onin` minez-qulqina ta`sir etedi. Ol tek maqtag`an oqiwu`shig`a emes, 

al  pu`tkil  klassqa  da  ta`sir  etedi.  Na`tiyjede  oqiwshilar  barqulla  jaqsi  bolip  ko`zge  tu`siwge 

xa`reket etedi. 

Maqtaw- bul oqiwshinin` minez-qulqinin` unamli ta`repin ko`rsetetug`in qoshametlewdin` 

joqari  formasi.  Ma`selen,  mug`allim  oqiwishinin`  o`z  joldasina  ja`rdemleskenin  ko`rip  «juda` 

jaqsi,  a`ne,  a`ne  oqiwshi  degen  usinday  boliw  kerek»,  dep  qoysa  oqiwshi  minez-qulqina  ta`sir 

etiledi.  Egerde  maqtaw  klass  yamasa  mektep  jiynalisi  waqtinda  bolsa  bunday  maqtawdin` 

ta`rbiyaliq  a`xmiyeti  artadi.  Biraq  tek  maqtawg`a  su`yene  beriwge  de  bolmaydi.  Ta`rtipsiz 

oqiwshini  qayta  ta`rbiyalaw  maqsetinde  maqtaw  qollanilg`anda  onin`  unamli  ta`repin 

ko`rsetiwge  mu`mkinshilik  beretug`in  isti  orinlatiw  kerek  xa`m  keyninen  pu`tkil  klass  aldinda 

maqtaw kerek.