Улыума пед лекция
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
kompensatsiyalaw, ornin
bosiw mu’mkin. Ko‘riw qa’bileti a’zzi balalar sezgi organlarina tayang’an halda barmaqlari menen Brayl shriftinen paydalanadi. Bunda ha’rip alti nuqta kombinatsiyasi menen belgilenedi. Esitiw qa’bileti a’zzi balalar bolsa ima-ishara, yag’niy daktil so’ylewdan, barmaqlar ha’reketi menen an’latilatug’un so’ylewdan paydalaniwlari mu’mkin. Pedagogikaliq korreksiya jan’a pa’n. Ol tiykarinan 19 a’sirdin’ ortalarinda rawajlana basladi. 1925 jilda Moskva qalasinda Eksperimental defektologiya instituti du’zilip bul institutti ulli psixolog professor Vigotskiy L. S. basqardi. L.S. Vigotskiy anomal balalar rawajlaniwindagi o’zgesheliklerdi u‘yrenip, nuqsannin’ quramali du’zilisi haqqindag’i ta’liymatti islep shiqti. Ol “Pedagogikaliq korreksiyanin’ tiykarg’i kemshilikleri” kitapinda anomal balalar menen rawajlantiriwshi ta’limdi alip bariw kerekligini, korreksiya, kompensatsiya usullari ha’m bulardi a’melge asiriw jollarin ko‘rsetip berdi.L.S.Vigotskiy anomal balada tek g’ana "unamsiz" emes, al "unamli" ta’replerin de u‘yrenip, aniqlap, usilarg’a tayang’an halda ha’m potensial qa’biletti inabatqa ala otirip, ta’lim- ta’rbiya islerini sho’lkemlestiriw za’ru’rligine dikkatti qaratadi. Ol defektologiya tarawinda u’lken teoriyaliq miyras qaldirdi ha’m haqli tu’rde defektologiya pa’ninin’ tiykarin saliwshi bolip sanaladi.
Ataqli psixolog L. V. Zankov 1935 jildan L. S. Vigotskiy menen birgelikte isley basladi. Bul alimlardin’ buring’i sovet psixologiyasi ha’m defektologiyanin’ teoriyaliq ta’repten qaliplesiwinde u’lken a’hmiyetke iye bo‘ldi. Olar aqliy ta’repten qalaq balalar psixikasi rawajlaniwi nizamliqlarin u‘yrenip, "rawajlaniwdin’ toqtaw teoriyasi", "shegara" degeneratsiya teoriyasi", "ruwhiy defektli" siyaqli g‘ayri ilmiy ha’m reaksion teoriyalardi ashti. Eksperimental psixologiya laboratoriyasida anomal balalardin’ rawajlaniwi arnawli ta’lim ta’siri astinda qanday o‘zgerip bariwini u’yreniw, olardag’i bar bolg’an nuqsanlardi da, unamli ham unamsiz ta’replerdi aniqlaw ushin qiyosiy eksperimental izertlewler o‘tkerildi. Sag’lam ha’m anomal balalarda biliw iskerliginin’ rawajlaniwin I. M. Solovyev te ha’r ta’repleme u’yrendi. “Normal ha’m anomal balalarda biliw iskerliginin’ psixologiyasi" atli kitap usi istin’ na’tiyjesi bo‘ldi. I. M. Solovyev bir topar xizmetkerleri menen qiyoslashnin’ quramali formalarin eksperimental izertlewler ja’rdeminde u’yreniwde haqiyqiy novatorlik ko‘rsetti. Eksperimental defektologiya instituti 1943 jilda Russiya Pedagogika pa’nleri akademiysinin’ Defektologiya iilmiy-izertlew institutina aylantirildi. Ha’zirgi zaman Pedagogikaliq korreksiya pa’ninin’ rawajlaniwinda usi institut xizmetkerlerinin’ roli u’lken boldi.
1920 jilda Rusiyada anomal balalardi ta’rbiyalaw instituti ashilip, 1925 jilda bul institut 2- Moskva ma’mleket universiteti pedagogika fakultetinin’ defektologiya bo‘limine aylantirildi, 1930 jili Moskva ma’mleket pedagogika instituti qasinda o’z aldina defektologiya fakulteti ashildi. Ha’zir Russiya ma’mleketinin’ derlik barliq jerlerinde Pedagogikaliq korreksiya akultetleri yamasa bo‘limlarinda joqari mag’liwmatli defektologlar tayarlaw jolg’a qo‘yilg’an. O‘zbekstanda Pedagogikaliq korreksiya pa’ninin’ rawajlaniw 1967 jildan baslab tezlesti, sebebi usi jili Nizomiy atindag’i Toshkent ma’mleket pedagogika institutinin’ Pedagogika ha’m psixologiya fakulteti qasinda oligofrenopedagogika bo‘limi sho’lkemlestirildi. Bul bo‘limge 1976 jili surdopedagogika bo‘limi qosildi. 1984 jili bolsa mustaqil defektologiya fakultetinin’ bir neshe bo’liminde ta’lim berile baslandi. Ha’zirgi ku’nde TDPU BTU ha’m defektologiya fakultetinde Defektologiya kafedrasi jumis alip barmaqta, defektolog bakalavr ha’m magistrlar bilim almaqta. Ta’lim ku’ndizgi ha’m sirtqi bo‘limde o’zbek ha’m rus tilinde sho’lkemlestirilgen. Defektologiya pa’ninin’ rawajlaniwi na’tiyjesinde onnan to’mendegi tarmaqlar o’z aldina pa’n sipatinda ajralib shiqti: Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|