Ümumdünya hörümçək torunun yaranma tarixi

Page 37

37

WEB-ə baxış) və ya «İNTERNET Explorer»(İNTERNET bələdçisi) adlanan

proqramların köməyilə oxunurlar. Həmin proqramlardan ən geniş yayılanları

İNTERNET EXPLORER, NETSCAPE NAVIGATOR, MOZİLLA FİREFOX,

OPERA proqramlarıdır. Bu proqramlar WEB-səhifələrlə HTTP(Hyper Text

Transfer Protocol-Hipermətnlərin ötürülməsi Protokolu) adlanan xüsusi protokol

vasitəsilə əlaqə yaradırlar. HTML dilinin köməyilə yaradılan səhifələr və onlann

tərkib hissələri olan «keçidlər» (liriklər) İNTERNET-dəki bütöv informasiya

toplusunu təşkil edir. «Keçidlər» səhifədə adətən başqa rənqlə (məsələn, göy rənglə)

seçilir və altından xətt çəkilir. Keçid əməliyyatı « keçidin» üzərində mausun

düyməsini bir dəfə basmaqla yerinə yetirilir.

İNTERNET-də hər bir saytın (səhifənin) unikal ünvanı olur. Bu ünvan

ingiliscə URL- Uniform Resourse Locator( Resursun Vahid (unikal) Göstəricisi)

adlanır. Başqa sözlə, bu ünvan WEB-saytın (səhifənin) yerləşdiyi komputerin

İNTERNET-dəki koordinatıdır. Məsələn, http://www.adau.az burada «http»-

informasiyanm ötürülməsi protokolunu, «www.»- İNTERNET xidmətinin adını,

«adau.az»- WEB-saytın(səhifənin) yerləşdiyi host(əsas) kompüterin İNTERNET

adını göstərir. Host kompüterin adı səbəkədə qeydə alınmış domenlərin adlarından

ibarət olur. Domenlərin adları iyerarxik ardıcıllıqla yazılır: soldan başlayaraq

əvvəlcə ən aşağı səviyyənin domeni, sonra isə yuxarı səviyyələrin domenləri. Ən

yuxarı səviyyədəki (sağdan 1-ci) domendən solda yazılan domenlərə altd-menlər

deyilir. Beləliklə, host kompüterin adınm yazılış forması belə olur:

< altdomenl>. [ < altdomen2>. < altdomen3>...] burada <,> -

işarələrindən adın tərkib hissələrini ayırmaq üçün, [,] -mötərizələrindən isə onların

içərisindəkilərinin vacib olmamasını göstərmək üçün istifadə edilmişdir.

İNTERNET-də ünvanlaşdırma inzibati və ya ərazi prinsipləri ilə aparılır. Hər

iki halda yuxarı səviyyənin domeni standart qəbul olunmuş adla göstərilir. Məsələn,

inzibati prinsiplə ünvanlaşdırılmada yuxarı səviyyənin domen adları belə ola bilər:

«com»-kommersiya təşkilatı, « edu»-təhsil və ya elmi müəssisə, «gov»-dövlət

müəssisəsi, «int»-beynəlxalq təşkilat, « net»-İNTERNET-in şəbəkə qovşaqları və s.