Umumiy fizika


//Formulani hisoblash dasturi//



Yüklə 1,6 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/3
tarix02.01.2022
ölçüsü1,6 Mb.
#43999
növüReferat
1   2   3
suyuq kristallar va ularning qullanilishi-2

 

//Formulani hisoblash dasturi//  

procedure Tfmmain.BitBtn5Click(Sender: TObject); 

var B1, B2, v1, v2, v3, a1, a2, a3, t : real; 

begin 


11 

 

  if (w1.Text = '') or (w2.Text = '') or (w3.Text = '') 



  or (af1.Text = '') or (af2.Text = '') or (af3.Text = '') then 

    begin 

      ShowMessage('Barcha berilgan parametrlarni kiriting...'); 

      pO2.Visible := false; 

      abort;    end    else    begin 

      pO2.Visible := true; 

      v1 := StrToFloat(w1.Text); v2 := StrToFloat(w2.Text); v3 := StrToFloat(w3.Text); 

      a1 := StrToFloat(af1.Text); a2 := StrToFloat(af2.Text); a3 := StrToFloat(af3.Text); 

      B1 := sqr(StrToFloat(w1.Text)) * (sqr(StrToFloat(w3.Text)) - sqr(StrToFloat(w2.Text))); 

      B2 := //C 

     (sqr(v3) + sqr(v2)); 

      t := (-B2 + sqrt(sqr(B2) - 4 * B1)) / 2 * B1; 

      lblT2_T.Caption := FloatToStr(t); 

      lblT2_C.Caption := FloatToStr( ( (1 + (sqr(v1) * sqr(t))) * (1 + (sqr(v2) * sqr(t))) ) / ( (1 + 

(sqr(v1) * sqr(t))) * (1 + (sqr(v2) * sqr(t))) )); 

      lblT2_A.Caption := FloatToStr(((a1 - a2) / (sqr(v2) - sqr(v1))) *((((1 + (sqr(v1) * sqr(t))) * 

(1 + (sqr(v2) * sqr(t))))   / sqr(t))) ); 

end;end;end. 

 

Tovush chastotasi 3.2 MGr 



Tovush chastotasi 9.8 MGr 

T,

O



,m/c 



,cm


-



2

*1



0

14

,  cm



-

1

c





 



,m/c 


,cm


-



2

*1



0

14

,  cm



-

1

c





 



100,

1291 



0,28 

2,73 


0,011

1298 



2,77 

2,88 


0,036

98,1  1294 



0,30 

2,93 


0,012

1300 



3,38 

3,52 


0,044

96,7  1299 



0,54 

5,27 


0,021

1309 



3,31 

3,45 


0,044

95,6  1309 



0,35 

3,42 


0,014

1310 



3,00 

3,12 


0,040

94,9  1306 



0,45 

4,39 


0,018

1315 



2,95 

3,07 


0,039

92,6  1308 



0,42 

4,10 


0,017

1320 


3,20 

3,33 


0,043


12 

 



91,1  1325 

0,70 

6,84 


0,029

1340 



2,90 

3,02 


0,039

90,1  1329 



0,50 

4,88 


0,020

1338 



3,00 

3,12 


0,041

89,0  1328 



0,55 

5,37 


0,022

1341 



3,52 

3,67 


0,048

87,7  1321 



0,67 

6,54 


0,027

1340 



3,40 

3,54 


0,046

86,6  1322 



0,65 

6,35 


0,026

1344 



3,60 

3,75 


0,049

86,1  1339 



0,80 

7,81 


0,033

1354 



3,50 

3,64 


0,048

84,8  1334 



1,05 

10,25 


0,043

1360 



3,20 

3,33 


0,044

84,5  1341 



1,10 

10,47 


0,046

1345 



3,25 

3,38 


0,044

84,3  1341 



1,15 

11,23 


0,048

1357 



3,30 

3,44 


0,045

 



 


13 

 

 



T,

O



A*10

14

, cm



-1

 c

2



 

B*10


14

, cm


-1

 c

2



 

*10



8

,c 


100 

7.1 


0.4 

1.8 


98 

7.6 


0.6 

2.0 


96 

8.3 


0.8 

2.2 


94 

9.2 


0.9 

2.5 


92 

10.6 


1.0 

2.8 


90 

12.6 


1.1 

3.2 


88 

15.9 


1.3 

3.8 


86 

21.9 


1.4 

4.6 


84 

35.7 


1.5 

6.2 


 

 

Laboratoriya  ishi  taqdim  etilgan  talabalarda  kompyuer  yordamida 



eksperimental  natijalarni  tez  va  aniq  hisoblashni  shakllantirish  metodikasi, 

ularning  bilim  sifatini  oshirish,  mustaqil  ishlash  faoliyatlarini  tashkil  qilish 

nuqtai  nazaridan  maqsadga  muvofiq  deb  topildi.Demak,  taklif  qilinayotgan 

laboratoriya  topshiriqlari  tizimini  avtomatlashtirish  va  uni  o’tkazish 




14 

 

metodikasi  an’anaviy  laboratoriya  ishlari  va  ularni  o’tkazish  metodikaga 



nisbatan samarador ekan. 

Suyuq kritallarning qullanilishi 

Suyuq kristallar hayotimizda ko’pgina samonaviy uskuna va qurilmalar 

bu  moddalar  yordamida  ishlaydi.  Masalan  soatlar,  termometrlar  displeylar, 

monetorlar va boshqa qurilmalar. Xo’sh nima ekan bu suyuq kristallar hamda 

nega  ularning  ahamiyati  qiziqish  hosil  qilyapdi?    Hozirgi  kunda  ilm  ishlab 

chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga 

bo’lgan  yuqori  ilmiy  qiziqishimiz  va  ob’yekt  yoki  hodisa  xomashyo  ishlab 

chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham 

mustasno  emas  Ularga  bo’lgan  qiziqishimiz  shundan  iboratki,  ularni  ishlab 

chiqarish  ishlari  sohasida  samarali  qo’llash  imkoniyatiga  egamiz.  Suyuq 

kristallarni  qo’llanilishi  iqtisodiy  samara,  oddiylikv  qulaylikni  anglatadi. 

Buning  eng  keng  qullanilga  yunalishi  –termografiya  bo’lib,  suyuq  kristall 

moddaning  tarkibini  yig’ib,  har  xil  temperatura  va  har  xil  ko’rinishda 

indikatorlar yaratiladi. 




15 

 

   



Masalan,  suyuq  kristall  plyonka  ko’rinishida  tranzistorlarga,  integral 

sxemalarga va bosma platalarga elektron sxemada o’rnatiladi.  

 



16 

 

 

Suyuq  kristallardan  medesinada  inson  organizmi  uchun  o’ta  xafli  bo’lgan, 

gamma  va  ul’trabinafcha  nurlarni  aniqlash  mumkin,  hattoki  suyuq  kristal 

indikator yordamida ko’rinmaydigan kasallik(

опухоль


)  tashhizlarini  amalga 

oshirish  mumkin.  Suyuq  kristallar  asosida  ul’tratovush  detektorlari  va 

bosimni o’lchovchi asboblar yaratilgan. Bu moddaning eng keng qullanilgan 

tarmog’i  bu  –informatsion  texnika  bo’lib,  masalan  soatlar,  termometrlar 

displeylar, monetorlar , rangli televizor ekranlari.  

 

)  




17 

 

(YIYBJAX) 



Suyuq kristalli ko‘zoynakning ishlash prinsipi. 

(

YIYBJAX)  Ishning maqsadi : 



Yuqori intensivligdagi nurlanishdan ximoyalanish masalasi ko’rib chiqilgan. 

Ishning qisqacha tavsifi va texnalogiyasi:yorug‘lik intensivligini yuqori bo‘lgan 

jismlardan  aloxida  ximoyalovchi  suyuq  kristalli  ko‘zoynak  asosan  3  qisimdan 

tashkil  topgan  bo‘lib:1.Kichik  obektivli  mikrokamera,  ushbu  kamеraning 

ko‘zoynakdagi  vazifasi  nur  parametrlari  inson  ko‘zi  uchun    normadan  yuqori 

bo‘lgan  jismlardan  kelayotgan  nurning  obektivga  qanday  burchak  ostida 

tushib,kamera fotorezistorlarining qaysi koordinatlariga tushushiga qarab, kamera 

bilan  bog‘langan.  2.Ko‘zoynakning  yon  tomoniga  joylashgan,  mikroprossessor, 

kameradan  kelayotgan  elektr  signallarni  mikroprossessorga  o‘rnatilgan  dastur 

orqali  mantiqiy  analiz  qilib  va  elektr  signallarni  kuchaytirib,kamera 

fotorizistorlarining soni va strukturalari bilan bir xil piksillarga bo‘lingan,  

3.Suyuq  kristalli  displeyga  yuboradi.  Shu  tariqa  suyuq  kristalli  displey 

piksillarining  yorug‘lik  oqimiga 

necha  foiz    qarshilik  ko‘rsatishi  mikroprossessordan  kelayotgan  kuchlanish 

parametrlariga  bog‘liq  bo‘lib,  mikroprossessordan  kelayotgan  kuchlanish 

parametrlari  esa  o‘z  navbatida  kameraga  tushayotgan  yorug‘lik  oqimining 

parametrlariga bog‘liq bo’ladi. 

Ayni shu tariqa Ko‘zoynakning nurga qarshilik ko‘rsatishi uning mikrokamerasiga 

tushayotgan  nur  parametrlariga,  uning  nur  parametrlari  inson  ko‘zi  uchun  kuchli 

bo‘lgan  jismlarga  alohida  qarshilik  ko‘rsatishi  nurning  ko‘zoynakning  kichik 

obektiviga qanday burchakda kilib tushishiga to‘g‘ri proporsional. 



Ishning  yangiligi:  Ko‘zoynakning  ilmiy  yangiligi  uning  displeyda.  Displeyning 

ishlash prinsipi: nurning 1-qutblagichdan (polyarizatordan)  qutblanib o‘tib suyuq 




18 

 

kristalga  kontakt  bo‘lishi  uchun  piksillarga  bo‘lingan  xolda  vakuumda  4.8 



SiO



purkalgan  ikki  shisha  orasiga  kontaktlangan  va  kuchlanish  berilgan    suyuq 

kristaldan  o‘tayotib  o‘zininng    optik  tebranish  tekisligini  suyuq  kristalga 

kuchlanish berilgani sabab malum α burchakga buradi.



 

 

Ikkinchi  gorizontal  tebranishda  qutblovchi  qutblagichdan  (polyarizatordan)  



o‘tayotgan vaqt o‘zining intensivligini Malyus  qonuniga asosan  malum qiymatga 

kamayadi. 



I=I₀•cos²α

. 

Shu yerda muammo yuzaga keladi. Demak suyuq kristalli ko‘zoynak  displeyning 

1-tashkil  etuvchi  qatlami  gorizontal  qutblovchi  qutblagich  (polyarizator)    bo‘lsa 

unda  ko‘zoynakda  qutblangan  yorug‘lik  oqimi  bilan  bog‘liq  muammo  yuzaga 

kelmaydimi? 

 

 



 

 

 



 

 

 



 Albatta  shunday  bo‘ladi,  chunki  birinchi  qatlam  qutblagichdan  (polyarizatordan) 

tashkil  topganlini  sabab,  siz  ushbu  ko‘zoynakdan  foydalanayotganingizda  sizga 

nisbatan  qutblanib  kelayotgan  yorug‘lik  oqimidan  iborat  informatsiya  sizning 

ko‘zingizga tushish-tushmasligi uning qutblanish tekisligiga bog‘liq bo‘lib qoladi. 

Yani  ular  orasidagi  burchak  α  =0

0

    bo‘lganda  ko‘rinadi,  α  =90

0

bo‘lganda esa 

ko‘rinmaydi.  Qutblangan  yorug‘lik  oqimiga  nimalarni  misol  qilib  ko‘rsatish 

mumkin? Ular:sun

’iy qutblangan yorug‘lik oqimiga LCD va LED monitorlaridan 

va  qutblagichdan  (polyarizatordan)  chiqayotgan  yorug‘likni  misol  qilib  ko‘rsatish 

mumkin.  Tabiiy  qutblangan  yorug‘lik  oqimiga  esa  quyoshli  kunda  polyarizator 



19 

 

orqali moviy osmonga qaralsa, u xolda polyarizatorni aylantirib osmonda qorong‘u 



yo‘llar  (polosalar)  paydo  bo‘lishini  sezish  mumkin.  Bu  tajriba  quyosh 

yorug‘ligining atmosferadan o‘tayotgan vaqt qutblanishidan dalolat beradi.



 

 

Tabiatning  o‘zida 



shu 

kabi 


va 

boshqa 


tabiy 

yorug‘lik 

qutblanishlari 

uchraydi.Shunday 

ekan 

ushbu 


ko‘zoynaklarda 

yorug‘lik 

bilan 

bog‘liq  muammo mavjud degan xulosaga kelish mumkin. Biz ushbu muammoni 



bartaraf  etish  maqsadida  yuqorida  aytib  o‘tilgan  suyuq  kiristalli  ko‘zoynak 

displeyining  modeliga  qushimcha  sifatida  ko‘zoynakga  qutblangan  yorug‘lik 

oqimini  qutbsiz  qilib  berishi  uchun,  suyuq  kiristalli  ko‘zoynak    displeyning  old 

qismiga  yordamchi  vakuumda  shishaga  4.8 

m  SiO


2

  purkalgan  ikki  shisha 

orasiga kontaktlangan suyuq kiristalli panel qo‘shish loyihasini ishlab chiqdik. 

Bu  panel  o‘zidan  chiqgan  kontaktlar  orqali  suyuq  kiristalli  ko‘zoynakning  yon 

tomoniga  joylashgan  mikroprossessor  bilan  bog‘langan  bo‘lsin.  Prossessorga 

shunday  dastur  qushimcha  sifatida  kiritilgan,    u  panelga  500  Hz  chastotada 

kuchlanish berib turadi. Siz suyuq kiristalli ko‘zoynak  bilan qutblangan yorug‘lik 

oqimi  chiqayotgan  jismga  qaraganingizda  siz  u  jismni  500  Hz  chastota  bilan 

ko‘rasiz. Agar ko‘zning informatsiyani saqlab qolish vaqtini 1/8  sekund deb olsak 

ushbu  jarayon  umuman  sezilmaydi.  Aslini  olganda  bizning  suyuq  kiristalli 

ko‘zoynakga  kiritgan  ilmiy  texnalogik  yangilikka  ega  taklifli  loyihamiz  ayni  shu 

yordamchi  suyuq  kristalli  paneldir.  Inson  o‘zi  qabul  qiladigan  informatsiyaning 

90% ko‘zlari orqali qabul  qiladi. Garchi bu bizga sezilmasada yorug‘lik borasida 



20 

 

ozmi  ko‘pmi  har  bir  insonda  muammo  mavjud.Shunday  ekan  bunday  suyuq 



kristalli ko‘zoynaklarga aksaryat insonlarning ehtiyoj mavjud. 

 

Xulosa 



Xulosa  o’rnida  shuni  aytish  mumkinki,  hozirgi  kunda  ilm  ishlab 

chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga 

bo’lgan  yuqori  ilmiy  qiziqishimiz  va  ob’yekt  yoki  hodisa  xomashyo  ishlab 

chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham 

mustasno  emas.  Ularga  bo’lgan  qiziqishimiz  shundan  iboratki,  ularni  ishlab 

chiqarish  ishlari  sohasida  samarali  qo’llash  imkoniyatiga  egamiz.  Suyuq 

kristallarni  qo’llanilishi  iqtisodiy  samara,  oddiylikv  qulaylikni  anglatadi. 

Buning  eng  keng  qullanilga  yunalishi  –termografiya  bo’lib,  suyuq  kristall 

moddaning  tarkibini  yig’ib,  har  xil  temperatura  va  har  xil  ko’rinishda 

indikatorlar  yaratiladi.  suyuq  kristall  plyonka  ko’rinishida  tranzistorlarga, 

integral sxemalarga va bosma platalarga elektron sxemada o’rnatiladi. Suyuq 

kristallardan  medesinada  inson  organizmi  uchun  o’ta  xafli  bo’lgan,  gamma 

va  ul’trabinafcha  nurlarni  aniqlash  mumkin,  hattoki  suyuq  kristal  indikator 

yordamida  ko’rinmaydigan  kasallik(

опухоль

)  tashhizlarini  amalga  oshirish 

mumkin.  Suyuq  kristallar  asosida  ul’tratovush  detektorlari  va  bosimni 

o’lchovchi asboblar yaratilgan. Bu moddaning eng keng qullanilgan tarmog’i 

bu  –informatsion  texnika  bo’lib,  masalan  soatlar,  termometrlar  displeylar, 

monetorlar  ,  rangli  televizor  ekranlari  shular  jumlasisdandir.  Bu  ishning 

davomini bitiruv malakaviy ishda batafsil yoritamiz.  

 

 



 


21 

 

 



 

Foydalanilgan adabiyotlar: 

 

1.  



Блинов  Л.М.,  Пикин  С.А.      Жидкокристаллическое  состояние 

вещества.  -        М.:  Знание,  1986.  -  64  с.  -  (Новое  в  жизни,  науке, 

технике. Сер. “Физика”; №6).   

2.  


Блинов  Л.М.,  Береснев  Л.А.    Сегнетоэлектрические  жидкие 

кристаллы. - Успехи физических наук, 1984, т.143, вып.3, стр.391. 

3.  

Веденов А.А.  Физика растворов. М.: Наука, 1984. 



4.  

Де  Жен  П.  Физика  жидких  кристаллов.  -  Пер.  с  англ.  под  ред. 

А.Ф.Сонина. - М.: Мир, 1977. 

5.  


Сонин А.Ф.  Кентавры природы. - М.: Атомиздат, 1980. 

6.  


Пикин С.А., Блинов Л.М.  Жидкие кристаллы. - М.: Наука, 1982. 

7.  


Пиндак  Р., Монктон Д.  Двумерные системы,   В кн.:  Физика за 

рубежом. /Пер. с англ. М.: Мир, 1983, с.104. 



 

Yüklə 1,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin