Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

KASR SONLAR.
ULARNING YASALISHI VA IMLOSI
1
2
1
4
1
8
8
10
2
5
1
2

---

171
431-mashq. 
Kasr sonli gaðlarni daftaringizga ko‘ñhiring. Kasr
sonlarning qanday ifodalanishini ayting.
1. Navro‘z juda qadimiy bayramlardan, ya’ni salkam 3000 yil-
lik tarixga ega. («Gulxan»dan) 2. Òanlariga sal qon yugurgan
bolalar qoðlarni ortib, ikki yuz qadam yurar-yurmas, uñhinñhi
keñhuvga duñh kelishdi. (O. Yoqubov) 3. U bu xabarni eshitib,
yarim keñhasi otda yo‘lga tushibdi. (O‘. Umarbekov) 4. Ularning
to‘rtdan uch qismi o‘z ahamiyatini yo‘qotdi. (U. Normatov)
5. Birinñhi kuni gazlamaning to‘rtdan bir qismi, ikkinñhi kuni
qolgan gazlamaning beshdan bir qismi sotildi. («Matematika»
darsligidan)
1. Kasr sonlar nimani ifodalaydi?
2. Kasr sonlarni ifodalovñhi so‘zlarni ayting.
432-mashq. 
Uyga vazifa. «Bozorda» mavzusida kasr sonlarni qat-
nashtirib, hikoya tuzing.
HISOB SO‘ZLARI
T o ð s h i r i q . Berilgan birikmalarda sanoq son bilan ot o‘rtasida
qo‘llanilgan so‘zlarning qanday vazifa bajarayotganini aniqlang.
Bir hovuñh suv, ikki qoð un, bir xalta turshak, uñh etak
ðaxta, o‘n chelak suv, bir savat non, besh chelak olma, o‘n
litr benzin, yuz gramm shakar, o‘n metr atlas.

---

172
BILIB OLING.
 Sanoq son bilan sanaladigan narsa-
larni ifodalovchi so‘z o‘rtasida qo‘llanilib, bu narsaning
o‘lchovini bildiradigan so‘zlar hisob so‘zlari sanaladi.
433-mashq. 
Quyidagi gaðlardagi hisob so‘zlarini aniqlang.
1. Ikki hafta davomida erta tongdan qorong‘i tushgunñha loy
tashishdi. («Òurfa rang tabiat») 2. Nokman, serhosilman, har
dona mevam 200—250 grammga boradi. (I. Òo‘xtasinov) 3. Shu
orada mezbon ikki hovuñh arða solingan tog‘orañhani keltirib
«Eshak»ning oldiga va bir bog‘ beda keltirib, «Ho‘kiz»ning oldiga
qo‘yibdi. (N. Aminov) 4. Umri xola bir qo‘li bilan uniqqan ñhit
ko‘ylagining etagini mahkam ñhangallab olgan, etak iñhida ikki
hovuñh ðishgan-ðishmagan aralash quluðnaylar ko‘rinib turar
edi. (O‘. Hoshimov) 5. Qo‘limda bir metr keladigan irg‘ay tayoq
(P. Qodirov) 6. Ko‘rsatkiñh barmog‘i bilan tirnoq yuzasi
burñhagidagi nuqtani 3—4 daqiqa mobaynida bosib turing, shunda
tish og‘rig‘i taqqa to‘xtaydi. («Dardingizni olay» kitobidan)
434-mashq. 
Tovoq, ko‘za, etak, lahza, tomñhi, hovuñh hisob
so‘zlaridan mosini nuqtalar o‘rniga qo‘yib, gaðlarni ko‘ñhiring.
1. Mehnat-u mashaqqat bilan bir ... oltin yig‘ganman
(«Ma’rifat darg‘alari» kitobidan) 2. Bir ... o‘zimni yo‘qotib
qo‘ydim (P. Qodirov) 3. Bundan kuniga burunga 3—4 ... tomizib
tursangiz bormi, darddan butkul forig‘ bo‘lasiz. («Saodat» jur-
nalidan) 4. U darrov hushini yig‘ib oldi. Qo‘lini yuvdi-da, bir
... suv iñhdi. (O. Husanov) 5. Qol, sen uñhun ikki ... ðaxta terib
beraman, — dedi (Sh. Õolmirzayev) 6. Ikki ... ðalov hash-ðash
degunñha yo‘q bo‘ldi. (Sh. Õolmirzayev)
1. Qanday so‘zlar hisob so‘zlari deyiladi?
2. Hisob so‘zlari neñha turga bo‘linadi?
3. Masofa, vaqt va sath o‘lñhovini bidiruvñhi so‘zlar qaysilar?
Ular yordamida birikmalar hosil qiling.