119
2-t o ð s h i r i q . Berilgan so‘zlarni atoqli va turdosh otlarga ajrating.
Har ikki guruhdagi otlar bildirgan shaxs va o‘rin-joy ma’nosining bir-
biridan farqini ayting.
Jo‘ravoy, tog‘a, xola, Salim, tikanzor, ko‘mirxona, Ter-
miz, Nukus, Zomin.
ESDA TUTING.
Bir turdagi shaxs, narsa, o‘rin-joy,
faoliyat-jarayon nomlarini bildiruvchi otlar turdosh otlar
sanaladi.
300-mashq.
Matnni ko‘ñhiring. Òurdosh otlarni aniqlab,
ularga
tavsif bering.
Nurali baxshi bu tomonlarda juda mashhur edi. Òog‘liklarning
biron to‘yi, ma’rakasi, gað-gashtagi usiz o‘tmaydi. Nurali bax-
shi biron sabab bilan qatnasha olmagan to‘ydan odamlar: «Bu
to‘y to‘y bo‘lmadi», deb qaytishar edi.
Nurali baxshi etagi tizzadan yuqori olañha to‘n kiygan,
boshida ko‘k salla, og‘zi to‘la tilla tish. Chað qo‘lida ushlab
kelayotgan do‘mbirasining
qoshiga har xil tumorlar, munñhoq-
lar, iðak ðoðuklar taqilgan. (
Said Ahmad)
301-mashq.
Gaðlarni o‘qing. Òurdosh otlarni toðib, ularni ma’no
guruhlariga ajrating.
1. Shamol qorni yuz-ko‘zlarga keltirib uradi. Sovuq suyak-
suyaklargañha o‘tib ketayotgandek bo‘ladi. (
P. Qodirov).
2. Chumñhuqlar, ñhittaklar, to‘rg‘aylar, sa’valar o‘z to‘ðlari
bilan vijir-vijir, ñhug‘ur-ñhug‘ur sayrab-kuladilar. (
Abdulla Qodi-
riy) 3. Òong
endi-endi oqara boshladi, shekilli, bitta-yarimta
odam ko‘rindi. (
Oybek) 4. Bu qo‘shiqda
na nolish bor, na azob,
unda yashash ishtiyoqi, ðok muhabbat,
bitmas-tuganmas orzu
va qudrat bor edi. (
O‘. Umarbekov) 5. Sekin-sekin yurib, ichkari
hovliga kiradigan eshikni ochdi. (
Yo‘ldosh Sulaymon)
Faoliyat-jarayon
otlari
Shaxs otlari
Narsa otlari
O‘rin-joy
otlari
120
302-mashq.
Uch guruhga bo‘lining. Birinñhi guruh shaxs, ikkinñhi
guruh narsa, uñhinñhi guruh o‘rin-joy nomlariga o‘ntadan misol yozsin.
Qaysi guruh toðshiriqni birinñhi bo‘lib bajarsa, o‘sha guruh g‘olib
bo‘ladi.
1. Shaxs otlari deb nimaga aytiladi?
2. Narsa otlariga misollar keltiring.
3. O‘rin-joy otlariga misol ayting.
Dostları ilə paylaş: 
