Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

So‘zlar: katta, notanish, bahaybat, yað-yangi, zabardast,
uzun.
392-mashq. 
O‘qing. Sifatlarni aniqlang, ularni xususiyat, hajm-
o‘lchov, makon-zamon sifatlariga ajrating.
1. Oftob o‘ñhyaðti. Ko‘m-ko‘k osmonda suzib yurgan ðax-
tadek yumshoq bulutlar yonayotgandek lovullardi. (Said Ah-
mad) 2. Hovli tor, devorlari baland, xuddi kattakon hovuzga
o‘xshar, buning ham to‘rtdan birini ayvon egallagan edi. (Ab-
dulla Qahhor) 3. Yozgi harakat — kuzgi barakat. (Maqol)
4. Hoji bobo har gaðga bir maqol o‘qiydigan ezmaroq tabiatli
kishi bo‘lsa ham, qo‘li anñhagina oñhiq, xususan, hisobga
no‘noqroq odam edi. (G‘afur G‘ulom) 5. Usta qarigina, burni
ñho‘tirroq, juda so‘zamol, mahmadona kishi. (Oybek) 6. U juda
dono qiz, Navoiy, Mashrab, Hofizlarni mayin, yoqimli ovozi
bilan, ñhiroyli ohang berib juda ravon o‘qiydi. (Oybek)
7. Donishmand ñhol naq yuz qovun ðishig‘ini ko‘rgan bo‘lsa-
da, hamon hushyor va ziyrak, serfahm va zukko edi.
(Murod Õidir)
1. Õususiyat sifatlari ishtirokida gaðlar tuzing.
2. Hajm-o‘lchov sifatlariga misollar keltiring.
3. Makon-zamon sifatlarini izohlang.
393-mashq.
 Uyga vazifa. O‘z qishlog‘ingiz (mahallangiz)ni ta’riflang.
Unda xususiyat, hajm-o‘lchov, makon-zamon sifatlaridan foydalaning.

---

156
T o p s h i r i q . Qanday rang-tus, maza-ta’m va hid bildiruvñhi
so‘zlarni bilasiz? Ularni otlar bilan bog‘lab, birikmalar tuzing.
BILIB OLING.
 Narsalarning rang-tusini bildirgan
sifatlar rang-tus sifatlari, maza-ta’mini bildirgan sifatlar
maza-ta’m sifatlari, hidini bildirgan sifatlar hid sifatlari
deyiladi.
394-mashq. 
Matnni o‘qing. Maza-ta’m va hid bildiruvñhi sifatlarni
o‘zi bog‘langan so‘z bilan ko‘ñhirib yozing.
1. Qaymoq bozoriga kirib, u kosadan yalab ko‘rib, «añhñhiq»
deb, bu kosadan yalab ko‘rib, «suyuq» deb yursam, bir
burñhakda Ubay o‘tiribdi. (G‘afur G‘ulom) 2. Elmurod ñhayna-
ganini yutib, nonga tikilib qoldi. Juda shirin. Bu qanday non
o‘zi? (Parda Òursun) 3. Lobarxon oyoqlarida zo‘rg‘a tursa ham,
nur ko‘rganidanmi yo dimog‘ini qitiqlayotgan yoqimli hiddan-
mi, har qalay, tinmay jilmayar edi. (Mirzakalon Ismoiliy)
4. Chumñhuqlar ham nima shirin, nima añhñhiqligini bilsa kerak.
(S. Mardiyev) 5. Bir g‘uncha edingiz yel ham tegmagan, ifor
taralardi sizdan muattar. (Qodir Dehqon)
395-mashq.
Gaðlarni ko‘ñhiring. Rang-tus sifatlarining tagiga ñhi-
zing.
1. Sað-sariq oltinday ñho‘girilar, ko‘k beqasam to‘n kiyishib
yotgan ananaslarni yegani ko‘zingiz qiymaydi. (O‘. Umarbekov)
2. Mamat olañhiðor, yashil teðalikdan ðastlikka tomon yayov
kelmoqda. (A. Qosimov) 3. Ko‘z tashlab ko‘rilsa, ko‘m-ko‘k suv
ko‘k ñharxiga o‘xshaydi. Suvning etagi ko‘k bilan birlashib ketgan.
(G‘afur G‘ulom) 4. Samoning bulutlar siyrak, zangorisimon
sahnida ham to‘lishmagan qandaydir beshakl oy xira, rangsiz
yiltiradi. (Oybek) 5. Bahor keldi. Maktab sahnidagi o‘riklarni
oq, ðushti gullar bilan bezadi. (Parda Òursun) 6. Yo‘llarimda
zangori ko‘llar, oyna kabi tiniq va bejon. (Usmon Nosir)