Umumiy psixologiya fanining predmeti

Psixologiya faniga bo‘lgan zaruriyat: Nega ilmiy yondashuvdan hosil 
bo‘lgan xulosalar intuitsiya va umumiy odatiy ong orqali hosil bo‘lgan xulosalardan 
ko‘ra ishonchliroqdir? Ba’zi insonlar o‘ylaydilarki, psixologiya fani odamlar 
shundog‘am biladigan narsalarni shunchaki ilmiy tilda qog‘ozga tushurish bilan 
shug‘ullanadi: «Psixologiya fani orqali kritik tahlil qilishning nimasi yangilik bo‘lib 
qoldi – mening buvijonim allaqachon bilgan narsalarni qiziqarli metod va 
tajribalaring orqali isbotlaysan va bu uchun sen haq olasan, xolosmi?». Bu o‘rinda 
boshqalar esa intuitsiyaga ishonadilar: «Har birimizning tub-tubimizda eng 
ishonchli yo‘lni ko‘rsatadigan instinkt va yurakdan his qiladiganimiz, 
yo‘lboshchimiz bor – biz shunchaki o‘sha tuyg‘ularga erk bersak, bo‘ldi», – deya 
Psixologiyadagi muammolar 
Psixolog nima ish qiladi?

---

maslahat bergan edi Britaniya shahzodasi Charlz (2000-yil)
(David G. Myers
Psychology,© 2010 by Worth Publishers 48-59 betlarda). 
Darhaqiqat, psixologiya sohasi har tomonlama rivojlanib borishi bilan birga 
o‘ziga yarashi bu faoliyatda muammolar ham yo‘q emas. Jumladan: kishilarning 
ko‘pchilik psixolog ko‘rigiga borish lozim-desa, demak uning tomi ketibdi degan 
tushunchani aytib o‘tadi. Psixologdan yordam so‘rash kerak desangiz ham “Nima 
meni jinni bo‘lidi deb uylayapsanmi?” degan bir xafa bo‘luvchi yoki sizdan 
chetlanish holatlari mavjud. Xalq ichida yurib “psixolog o‘zi kim?”-degan savolni 
bersangiz, ko‘pchilik kishilarning fikriga “psixolog insonlarni kim ekanligini 
oldindan aytib bera oladigan mutaxassis”, yoki “psixolog- ilohiy kuch egasi”, 
“psixolog fol ochadi”, “psixologning uchinchi ko‘zi bor, sen ko‘rmagan narsalarni 
u ko‘raoladi”, "psixolog barcha muammolarni hal qila oladi” -degan fikrlarni 
eshitamiz. Aslida psixolog ma’lum manoda biron bir insonni u yoki bu vaziyatda 
qanday ish tutishi mumkinligini analiz qila oladi. Ammo bu undan yuksak 
profesionallikni talab qiladi. Psixolog shaxsning hususiyatlarini, uning harakteri, 
temperamenti, mavjud vaziyat haqida ma’lumotlarga ega bo‘lib olishi lozim. 
Psixolog pedagogik jamoada o‘qituvchi va o‘quvchilar orasida o‘zaro 
ishonch, simpatiya mavjud bo‘lgandagina o‘zi hoxlagan maqsadlarga erishish 
mumkin.
Psixologga murojat qilish bu ojizlik belgisi emas. Psixolog sog‘lom insonlar 
bilan ishlashini esa yuqorida oydinlashtirib oldik. Lekin vaqti vaqti bilan har qanday 
inson ham atrofdan ko‘rsatiladigan yordam, uni qo‘llab quvvatlashlariga muhtoj 
bo‘lib qoladi. Bizning insonlar bunday vaqtlarda odatda psixologlarga emas, balki 
yaqin do‘stlariga, qarindoshlariga murojat qiladilar. Psixolog o‘z kasbini majburiy 
qo‘llay olmaydi. Tashabbusni konsultatsiyaga kelgan va bunga ehtiyoj sezgan 
mijozlarga ko‘rsatib boradi. 

---

(Djeyms U, Kalat. Psychology 7 bet) 
Psixolog bugungi kuni inson faoliyatining barcha yo‘nalishlarida zarur psixologik 
xizmatini yuritish lozim. Har bir shaxsning o‘z muammolarini hal etishida, ta’lim 
sifatini oshirishda, inson salomatligini yaxshilashda va hukumat ishlarini 
boshqarishda ham zarur psixologik bilimlarga ega psixologini talab qiladi.
Demak, mutaxassislar chet tilini o‘rgatish darslarida xorijiy tillarni o‘qitishga 
bo‘lgan zamonaviy psixologik yondashuvlarni to‘g‘ri tashkil etishlari lozim. Ular 
chet tilini o‘rgatish bo‘yicha pedagogik mahorati va kasbiy kompetentlik darajasini 
oshirish yuzasidan o‘z pedagogik faoliyatlari innovatsiyalarni tatbiq etishning 
samarali shakllarini, didaktik vositalar va elektron o‘quv materiallarini yaratish 
texnologiyalarini bilishlari hamda ulardan ta’lim jarayonida foydalanishlari 
o‘quvchilarning xorijiy til o‘rganishi sifatini yanada oshirishga xizmat qiladi.
Dastlab talabalarda ham tilni o‘zlashtirishdagi hadiksirashi, chalg‘ish va 
charchashini yo‘qotishga, hamda salbiy o‘zgarishlarning oldini olishga qaratilgan 
psixogimnastika mashg‘ulotlarini ham o‘z vaqtida qo‘llay olish o‘qituvchining 
pedagogik mahoratiga bog‘liq.
Dars jarayonida bolaning bilish psixik jarayonlari – diqqati, fikrlashi, idroki, 
tasavvuri, xotirasi va ta’lim olishga qiziqishlarini o‘yinlar yordamida rivojlantiriladi. 
Talaba xorijiy tillarni o‘rganish bilan birga boshqa davlatlar haqidagi dastlabki 
fikrlari, tasavvurlari rivojlanib boradi. Guruhli o‘yinlardan foydalanish, muloqot