Umumiy qon tahlili — me’yor jadvali, o’zgarishlar sababi, xususiyatlari, ma’lumotlar Umumiy qon tahlili

Bolalar va kattalarda gemoglobinning me’yoriy(norma) miqdori

Yosh	2 haftalikkacha	2-4 haftaik	4-9 haftalik	9-haftalikdan 4 oylikkacha	4-6 oylik	6-9 oylik	9 oylikdan 1 yoshgacha	1-5 yosh	5-10 yosh	10-12 yosh
O’lchov birligi — gr/l	134 — 198	107 — 171	94 — 130	134 — 198	134 — 198	134 — 198	134 — 198	134 — 198	134 — 198	120 — 150

Yosh 12-15 yosh 15-18 yosh 18-45 yosh 45-65 yosh 65 yoshdan keyin Ayollar 115 — 150 117 — 153 117 — 155 117 — 160 120 — 161 Erkaklar 120 — 160 117 — 166 132 — 173 131 — 172 126 – 174

Eritrositlar — kichik o’lchamli qizil qon tanachalari. Bular qonning eng ko’p miqdordagi hujayralari. Ularning asosiy vazifasi — kislorodni tashish va uni organlarga va to’qimalarga yetkazishdir. Eritrositlar ikki tomondan botiq disklar shaklidadir. Eritrosit ichida katta miqdorda gemoglobin bo’ladi — qizil diskning katta qismi ular tomonidan ishg’ol qilinadi.


Bolalarda va kattalarda eritrosit miqdorining me’yorlari(normalari)

Yosh	Ko’rsatkich х 10^12/l
Yangi chaqaloq	3,9-5,5
1-3 kunlik	4,0-6,6
1 haftalik	3,9-6,3
2 haftalik	3,6-6,2
1 oylik	3,0-5,4
2 oylik	2,7-4,9
3-6 oylik	3,1-4,5
6 oylikdan 2 yoshgacha	3,7-5,3
2-6 yosh	3,9-5,3
6-12 yosh	4,0-5,2
12-18 yosh(o’gillar)	4,5-5,3
12-18 yosh(qizlar)	4,1-5,1
Katta erkaklar	4,0-5,0
Katta ayollar	3,5-4,7

Qizil qon hujayralarini kamayishi sabablari Qizil qon hujayralari sonining kamayishi anemiya deb ataladi. Bu holatning rivojlanishi uchun juda ko’p sabablar bor va ular doimo ham qon hosil qilish tizimi bilan bog’liq emas. Oziqlanishdagi xatolar (vitaminlar va proteinlarga kam ega bo’lgan oziq-ovqat) Qon yo’qotish Leykemiya (oq qon kasalligi) Irsiy fermentopatiya (gemotopoezda ishtirok etadigan fermentlarning nuqsonlari) Gemoliz (toksik moddalar va autoimmun kasalliklar ta’sir qilish oqibatida qon hujayralarining o’liырi)

Qizil qon hujayralari sonining ortishi sabablari Organizm suvsizlanishi (qusish, diareya, haddan tashqari terlash, suyuqlikni kam ichish) Eritremiya (gematopoetik tizim kasalliklari) Nafas olish va yurak yetishmovchiligiga olib keladigan yurak-qon tomir yoki nafas olish tizimining kasalliklari Buyrak arteriyasi stenozi

Leykotsitlar — qon oqimi bilan aylanib yuradigan tanamizning tirik hujayralari. Bu hujayralar immunitetni nazorat qiladi. Infektsiya, toksik yoki boshqa begona moddalar tanaga zarar yetkazsa, bu hujayralar zarar yetkazuvchi omillar bilan kurashadi va ularni yo’q qilishga harakat qiladi. Leykotsitlar shakllanishi qizil suyak iligida va limfa tugunlarida kechadi. Leykotsitlar bir nechta turlarga bo’linadi: neytrofillar, bazofillar, eozinofillar, monotsitlar, limfotsitlar. Leykotsitlarning turfa turlari tashqi ko’rinishida bir-biridan farq qiladi va immun javob berish funktsiyalarini amalga oshiriladi.


Bolalarda va kattalarda leykotsitlar miqdorining normasi 

Yosh	1 yoshgacha	1-2 yosh	2-4 yosh	4-6 yosh	6-10 yosh	10-16 yosh	16 yoshdan keyin
Ko’rsatkich x10^9/l	6,0 — 17,5	6,0 — 17,0	5,5 — 15,5	5,0 — 14,5	4,5 — 13,5	4,5 — 13,0	4,0 — 9,0

Oq qon hujayralari (leykositlarning) ortishi sabablari Leykotsitlar sonining fiziologik o’sishi Ovqatdan so’ng Faol jismoniy faoliyatdan keyin Homiladorlikning ikkinchi yarmida Emlashdan keyin Hayz paytida Yallig’lanish reaktsiyasi fonida Yiringli yallig’lanish jarayonlari (abtsess, flegmona, bronxit, sinusit, gaymorit, appenditsit va boshqalar) Yumshoq to’qimalarga shikast etkazadigan kuyish va shikastlanishlar Operatsiyadan keyin Revmatizmning kuchayishi paytida Onkologik jarayonlarda Leykemiya kasalligida

Leykotsit miqdorining pasayishi sabablari Virusli va yuqumli kasalliklar (yuqumli kasalliklar, qorin tifi, virusli gepatit C, sepsis, qizamiq, bezgak, qizilcha, O’RVI, OITS) Revmatik kasalliklar (revmatik artrit) Ba’zi leykemiya turlari Gipovitaminoz Radiatsion kasallik

Gematokrit — eritrotsitlar tomonidan ishg’ol etilgan hajmning tahlil qilinayotgan qonga bo’lgan foiz nisbatidir. Bu ko’rsatkich foizda hisoblanadi. Umumiy qon tahlilining ajralmas qismi.
Bolalarda va kattalarda gematokrit ko’rsatkichining me’yori (normasi)
​

Gematokrit ko’rsatkichining oshishi sabablari Eritremiya Yurak yoki nafas yetishmovchiligi Qattiq qusish, diareya, keng kuyish, diabet oqibatidagi organizm suvsizlanishi

Gematokrit ko’rsatkichining pasayishi sabablari Anemiya Buyrak yetishmovchiligi Homiladorlikning ikkinchi yarmi

MCH, MCHC, MCV, rang ko’rsatkichi (RK) — norma

MCH– meancorpuscular hemoglobin. Ushbu indeks pikogrammalardagi (pg) bir eritrositda gemoglobinning mutlaq tarkibini aks ettiradi. MCH quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:
MCH = gemoglobin (g / l) / eritrotsitlar soni = qiymat (pg)MCH normasi - 24 – 33 pg.


Rang ko’rsatkichi (RK) — eritrotsitlarda gemoglobin kontsentratsiyasini aniqlash uchun qo’llaniladigan klassik usul. Hozirgi vaqtda qon tekshiruvlarida RK asta-sekin MCH indeksiga almashtirilmoqda. Ushbu indekslar turli xil birliklarda ifodalanadi.
Rang ko’rsatkichi​ normasi - 0,9-1,1


MCHC– meancorpuscular hemoglobin concentration. Ushbu ko’rsatkich eritrositning gemoglobin bilan to’yinganligini aks ettiradi va foiz(%) bilan ifodalanadi. Ya’ni, bu indeksga ko’ra, bir eritrositda qancha foiz gemoglobin miqdori bor ekanligini aytish mumkin. MCHC quyidagi tarzda hisoblanadi:MCHC = (gemoglobin (g / l) / gematokrit (%) ) * 10 =qiymat (%)
МСНС normasi - 30 – 38%


MCV — meancorpuscular volume. Bu ko’rsatkich eritrotsitning o’rtacha hajmini mikron kub (mkm³) yoki femtolitrda (fl) aks ettiradi. MCV quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:MCV = gematokrit (%) * 10 / eritrotsitlar soni (T / l) = qiymat (mkm³(fl))
MCV normasi - 80-95 mkm³(fl)


Leykotsitar formula — qonda turli xil leykotsitlar sonining umumiy leykotsitlar soniga bo’lgan foiz nisbati. Infektsion, qon kasalliklarida, onkologik jarayonlarda turli xil leykotsitlar turlari nisbati o’zgaradi. Ushbu laboratoriya ko’rsatkichlari tufayli shifokor sog’liq muammolari sabablarni aniqlashi mumkin.


Leykotsitlarning turlari, norma

Neytrofillar	Segmentyadroviy formalar 47-72%
	Tayoqchayadroviy formalar 1- 6%
Eozinofillar	0,5-5%
Bazofillar	0-1%
Monositlar	3-11%
Leykositlar	19-37%

Neytrofillar ikkita turda bo’lishi mumkin — yetilgan neytrofillar, ular segmentyadroviy deb ham nomlanadi va yetilmagan — tayoqchayadroviy deb ataladi. Odatda, tayoqchayadroviy neytrofillalarning soni minimal bo’ladi (umumiy sonning 1-3%).

Qonda neytrofillar darajasining ortishi — neytrofiliya deyiladi.Neytrofil sonining ortishi sabablari Infektsion kasalliklar (angina, gaymorit, ichak infektsiyasi, bronxit, pnevmoniya) Infektsion jarayonlar — abstsess, flegmona, gangrena, yumshoq to’qimalarning shikastlanishlari, osteomielit Ichki organlarning yallig’lanish kasalliklari (pankreatit, peritonit, tiroidit, artrit) Infarkt (miokard, buyrak, taloq infarkti) Surunkali metabolik kasalliklar (qandli diabet, uremiya, eklampsiya Saratonli o’smalar Immunostimulyatsiya qiluvchi preparatlarni qo’llash, emlash

Neytrofillar miqdorining kamayishi neytropeniya deyiladiNeytrofil sonining kamayishi sabablari Infektsion kasalliklar: qorin tifi, brutsellyoz, gripp, qizamiq, suvchechak, virusli gepatit, qizilcha Qon kasalliklari (aplastik anemiya, o’tkir leykemiya) Tug’ma neytropeniya Tirotoksikoz — yuqori darajadagi tiroid gormonlari ishlab chiqarilishi Kimyoterapiya natijalari Radioterapiya natijalari Antibakterial, yallig’lanishga qarshi, antivirus preparatlarni qo’llash