Umumiy tilshunoslik kafedrasi

Grafematik tahlil. Ushbu tahlil usuli formula, raqamli birikmalar, so‘z qismlari asosidagi navbatdagi morfologik va sintaktik tahlilni amalga oshirish uchun asosni yaratadi. Ushbu metod matnni so‘zlarga va boshqa bo‘laklarga ajratib tahlil qiladi. Masalan, so‘zlar guruhi, turg‘un birikmalar, ism, familiya, sharif, sana, elektron pochta manzili, fayl nomlari, paragraf matnidan olingan gaplar, sarlavha, e’lonlar shular jumlasidandir.
Morfologik tahlil. Matndagi har bir so‘zning morfologik interpretatsiyasini amalga oshirishga qaratilgan. Ushbu metod matn tahlilining boshqa turlari uchun ham qo‘llanilishi mumkin.
ATLAS.ti usuli tadqiqotchiga matnning yirik qismlari, turli grafiklar, audio va video ma’lumotlarni tahlil qilish imkonini beradi. Bu usul ma’lumotni sifat (qualitative analysis) jihatdan tahlil qilish, matn tadqiqi, matnni qiyoslash maqsadlariga mo‘ljallangan.
Textanz tahlil usuli matnni so‘z, ibora va so‘z shakli darajalarida tahlil qilishga qaratilgan. Ushbu usul har qanday turdagi matn uchun qo‘llaniladi.
Sintaktik tahlil. Ushbu metod tilning leksik sath elementlarini ularning formal-grammatik tomoni bilan moslashtirish uchun ishlatiladi. Ushbu usulni qo‘llash natijasida gapning sintaktik strukturasi hosil qilinadi. Natijada matn tahlilining keyingi bochqichlari uchun muhim o‘rin o‘ynaydi.
Semantik tahlil. Ushbu usul gapning semantik strukturasini hosil qilishda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, semantik munosabatlar va nuqtai nazarlarni tahlil qilishda muhimdir. Ushbu tahlilning maqsadi gaplar tarkibidagi so‘zlardan hosil bo‘lgan shunday semantik nuqtai nazarlarni yuzaga keltirishdan iboratdir. SHunday semantik nuqtai nazarlar tuzilishi to‘g‘risidagi ilmiy farazni shakllantirish uchun asos sintaktik tahlil natijasida olingan ma’lumot hisoblanadi. Ushbu tahlil doirasida qator usullardan foydalanish mumkin: T-LAB kompyuter vositasida amalga oshiriladigan usul bo‘lib, tematik tahlil, qiyosiy tahlil uchun zamin yaratadi va matnning asosiy g‘oyalari va so‘zlarning semantik tuzilishini aniqlaydi. Ushbu tahlilda matnlarni segmentlash, kalit so‘zlar tanlash va boshqa amallar muhim sanaladi.


Savollar:

1. 
   Matnni tahlil qilishda intent tahlil usulining o‘rni qanday?
   
2. 
   Kontent tahlil matnni qaysi nuqtai nazardan tahlil qiladi?
   
3. 
   Fonosemantik tahlilning matn tadqiqidagi ahamiyati qanday?
   
4. 
   Matn tahlilida diskurs tahlil nima?
   
5. 
   Narrativ tahlil qaysi turdagi matnlarni tahlil qilishga qaratilgan?
   
6. 
   Matnni grafematik tahlil qilish matn tahlilining keyingi bosqichlarida qanday ahamiyatga ega?
   
7. 
   Morfologik tahlilning matn qurilishi va idrok etilishini tahlil qilishdagi o‘rni qanday?
   
8. 
   Sintaktik tahlilning matn sintaktik qurilishini tahlil qilishdagi o‘rni qanday?
   
9. 
   Semantik tahlilning matn semantik qurilishini tahlil qilishdagi o‘rni qanday?