Universitatis mariae curie-skłodowska lublin polonia

Wyniki

S t r a t e g i e d z i a ł a n i a. Stwierdzono, że powszechnie stosowaną strategią programu „Lubię zimno” było zwiększanie świadomości i nauka umiejętności prawidłowego postępowania z produktami mlecznymi wśród konsumentów. Drugą pod względem częstości stosowania strategią były przedsięwzięcia ukierunkowane na determinanty zachowań wśród osób profesjonalnie związanych z żywnością i żywieniem (np. szkolenia z minimum sanitarnego, instruktaż na stanowisku pracy, poradnictwo w SSE). W dwóch trzecich programów podejmowano kroki dotyczące lokalnej polityki obrotu produktami mlecznymi (np. nadzór nad placówkami żywnościowo-żywieniowymi, środki represji, zarządzenia władz odnośnie handlu obwoźnego). W jednej trzeciej programów zastosowano strategię zmian w środowisku fizycznym i społecznym (np. wprowadzenie do handlu toreb izotermicznych, zakup sprzętu chłodniczego) oraz rozwoju zasobów technologicznych programu (np. własne materiały informacyjne i edukacyjne).

L o k a l n a k o o r d y n a c j a. Zasady zarządzania programem analizowano poprzez ocenę struktury ciała koordynującego przebieg programu – liczby osób nadzorujących przebieg programu, stopnia centralizacji struktur oraz zastosowania podejścia zespalającego (włączenia interesariuszy). Ustalono, że najczęściej spotykane struktury miały charakter zespołowy i częściowo zdecentralizowany (zespół nadrzędny i dalsze do koordynacji prac na mniejszym terenie). Były też w pewnym stopniu poddane wpływom osób reprezentujących podmioty zaangażowane w realizację programu. Stwierdzono, że skład osobowy struktur zarządzania był stabilny. Wśród mechanizmów wymiany informacji między osobami odpowiedzialnymi za koordynację przeważały metody komunikacji dwustronnej.

C h a r a k t e r p a r t n e r s t w a. Podczas realizacji programów regionalnych/ lokalnych nawiązano współpracę z przedstawicielami 14 grup współpracowników obejmujących podmioty publiczne, prywatne i tzw. trzeci sektor. Ustalono, że do wymienianej spontanicznie trójki najlepszych partnerów, to jest takich którzy w największym stopniu przyczynili się do skutecznej realizacji działań, zaliczono przede wszystkim Oddziały Oświaty Zdrowotnej SSE i szkolnictwo (po 13 programów), a także pracowników działów higieny żywności i żywienia oraz innych pracowników SSE (11 programów). Wśród najlepszych, wymieniano także inne grupy, takie jak zakłady opieki zdrowotnej, sklepy i hurtownie, środki masowego przekazu, administrację samorządową czy organizacje pozarządowe.

Najczęściej spotykaną formą współpracy w obrębie wszystkich najlepiej ocenionych współpracowników była konsultacja. Ten rodzaj udziału polegał na wyrażaniu opinii o założeniach, celach, metodach i przebiegu programu, co jednakże nie musiało mieć zasadniczego wpływu na ostateczny kształt programu. Wśród partnerów wymienianych na pierwszym miejscu dominowała zasada przyznania im inicjatywy w procesie budowania i realizacji programu oraz wspólne z animatorem podejmowanie decyzji. Przedmiotem współpracy była tu zawsze realizacja działań, monitoring i ewaluacja oraz w większości programów także diagnoza i planowanie. Wśród partnerów wymienianych na miejscu drugim przeważała konsultacja. Partnerzy wymieniani na miejscu trzecim mieli przyznany stosunkowo mały stopień autonomii i zazwyczaj współpracowali w programie na zasadzie wypełniania powierzonych im ról i zadań. Partnerzy drugiego i trzeciego planu współdziałali zawsze w realizacji przedsięwzięć, rzadziej w innych etapach pracy. Stwierdzono także, że współpraca z trójką najlepszych partnerów miała najczęściej charakter długofalowy.

D e t e r m i n a n t y d o b r e j w s p ó ł p r a c y. Do analizy czynników, które wpłynęły na dobrą współpracę podczas realizacji programu „Lubię zimno”, wyróżniono łącznie 20 czynników. Badane czynniki mieściły się w czterech grupach – dotyczyły animatora programu, instytucji/ organizacji partnerskiej, konstrukcji programu oraz mechanizmów zarządzania pracą. W odniesieniu do trzech najlepszych partnerów, koordynatorzy programu nadawali tym czynnikom odpowiednią rangę przy użyciu pięciostopniowej skali Likerta (od „zupełnie nie ważny” do „bardzo ważny”). Znaczenie danego czynnika i grupy czynników obliczono jako średnią arytmetyczną odpowiedzi „bardzo ważny”. Ustalono, że największe znaczenie przypisano grupom czynników związanych z podmiotami realizującymi program - animatorem (średnia 65,3%) i instytucją partnerską (58,4%). Nieco mniejsze znaczenie przypisano grupom czynników dotyczących programu i mechanizmów zarządzania (odpowiednio – 54,9% i 44,8%). Wśród poszczególnych czynników, które sprzyjały dobrej współpracy na plan pierwszy wysunęły się kompetencje animatora programu, dobra ocena programu oraz dobre wcześniejsze doświadczenia ze współpracy (rycina 1).

D e t e r m i n a n t y z ł e j w s p ó ł p r a c y. Do analizy czynników, które wpływają negatywnie na przebieg współpracy w programach edukacyjnych i promocji zdrowia wyróżniono 9 czynników, charakteryzujących programy z punktu widzenia tzw. szkoły zasobów. Zadaniem koordynatorów było wybranie maksymalnie pięciu najistotniejszych czynników. Wśród tych, które stanowiły największą przeszkodę znalazły się przede wszystkim niedostateczne zasoby materialne i finansowe. Dużo mniejsze znaczenie przypisano niedostatecznym zasobom organizacyjnym, ludzkim, technologicznym oraz reputacji instytucji czy organizacji wiodących (tabela 1).