Universiteti filologiya fakulteti "Tilshunoslik"

Nutqning sofligi.

G`ayri adabiy til unsurlaridan holi bo`lgan nutq sof nutq deyiladi. Nutqning sofligiga quyidagilar putur yetkazadi:

1. 
   dialektalizmlar;
   
2. 
   g`ayri tildan olingan so`zlar;
   
3. 
   jargon va argolar;
   
4. 
   vulgarizmlar;
   
5. 
   parazit so`zlar.
   

3. Nutqning ta’sirchanligi.

Tinglovchi va o`quvchi ruhida o`zgarish, hayajon yasovchi nutq ta’sirchan nutq deyiladi. Bunday nutq oldiga quyidagi talablar qo`yiladi:

1. 
   tinglovchi e’tiborini tortish;
   
2. 
   tinglovchi qiziqishini oshirish;
   
3. 
   nutq dalil, isbot misollarning yetarli bo`lishini ta’minlash;
   
4. 
   fikrni bayon etishda qiziqarli shakllardan foydalanish;
   
5. 
   so`zlashda tabiiylikka erishish.
   

Nazorat savollari.

1. 
   Nutqning asosiy xususiyatlari qaysilar?
   
2. 
   Adabiy til me’yorlari haqida gapiring.
   
3. 
   Nutqning aniqligi deb nimaga aytamiz?
   
4. 
   Nutqning mantiqiyligi nima?
   
5. 
   Nutqning sofligiga nimalar putur yetkazadi?
   
6. 
   Fikrni bayon etishda qanday qiziqarli shakllardan foydalanish mumkin?
   

Tayanch iboralar:

Adabiy til me’yorlari, talaffuz me’yorlari, morfologik me’yorlar, lug`aviy me’yorlar, nutqning mantiqiyligi, nutqning sofligi, nutqning ta’sirchanligi.

A d a b I y o t l a r .

1. 
   R.Qo`ng`urov va b. Nutq madaniyati va uslubiyoti asoslari. T., “O`qituvchi”, 1992.
   
2. 
   E.A.Begmatov. Notiqning nodir boyligi. T., “O`zbekiston”, 1980.
   
3. 
   H.Abdurahmonov, N,Mahmudov. So`z etikasi. T., “Fan”, 1981 y.
   

2.