Uot 338. 49 İstehsal fəALİYYƏTİ VƏ Əsas istehsal amiLLƏRİ XƏLİLBƏYLİ aliYƏ elmar qızı
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Cild 15 № 4 2019
90 İstehsalın əmək amillərindən olan işçi qüvvəsi öz tərkibinə görə çox müxtəlifdir. Məsələn, əsas və köməkçi fəhlələr, mühəndis- texniki işçilər, rəhbər işçilər və s. Müasir iqtisadiyyat elmi sahibkarlıq bacarığını və sahibkarlıq bacarığına malik olan işçiləri xüsusi bir əmək amili kimi nəzərdən keçirir. Daha doğrusu, sahibkarlıq qabilliyyəti bütün digər istehsal ünsürlərinin ən səmərəli formada istifadə olunmasını təmin edə bilən xüsusi bir insan amilidir. Sahibkar xüsusi bacarığı sahibkarlıq istedadı ilə fərqlənən insanlardır. Təcrübə göstərir ki, əmək qabiliyyətli insanların yalnız 3-5 faizi sahibkarlıq bacarığına malik olan insanlardır. Sahibkarlıq bacarığının əsas fərqləndirici xüsusiyyətlərinə daxildir : - liderlik və idarəçilik; - tez bir zamanda qərar qəbul etmək; - yeniçilik və novatorluq; - istehsalda çevikliyi təmin edə bilmək; - lazım gəldikdə risk edə bilmək və s. Müasir şəraitdə təsərrüfatçılıq fəaliyyətini həyata keçirməyə başlayan sahibkar nədən başlamalıdır? O, istehsal prosesinin səmərəliliyini necə təmin etməlidir? İqtisadi fəaliyyətin əsas məqsədi olan mənfəətin maksimallaşdırılmasına necə nail olmaq olmalıdır? Mövcud qaydada qeydiyyatdan keçmiş sahibkar seçmiş olduğu istehsal fəaliyyətini həyata keçirmək üçün müəyyən miqdarda kapitala malik olmalıdır. Bu kapitalı ilkin kapital da adlandırmaq olar. Belə kapital çox zaman pul formasında olur. Çünki pulla istənilən digər kapital formalarını əldə etmək mümkündür. Aydındır ki, sahibkarın ixtiyarında olan kapitalın yalnız pul formasında olması vacib deyil. Dünya təcrübəsinin göstərdiyi kimi, haızırda 5 əsas istehsal sahəsi mövduddur ki, bu sahələrdə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşgul olmaq gəlirlilik nöqteyi-nəzərdən əlverişli sayılır. Bu sahələrin inkişafına yönəldilmiş kapital qoyuluşu tezliklə maliyyə uğurlarının qazanılmasına səbəb olur. Göstərilən sahələr aşağıdakılardır: - müxtəlif işgüzar xidmət sahələri; - ictimai iaşə sahələri; - ticarət; - avtomobil təmiri sahəsi; - mənzil tikintisi sahəsi. Kapitalın hansı istehsal sahəsinə yönəldilməsini qərara almış sahibkar daha sonra istehsal prosesinin həyata keçirməsini təmin edə bilən istehsal resurslarını əldə etməlidir. Sahibkar torpaq sahiblərindən ya birbaşa alqı-satqı yolu ilə aldığı, ya da uzun müddətə icarəyə götürdüyü torpaq sahəsində öz istehsal məqsədlərini həyata keçirmək üçün müvafiq istehsal bazasını təşkil edir. Bu məqsədlə sahibkar digər istehsal resurslarını, maşın, mexanizm, alət və avadanlıqları və eləcə də məhsuldar qüvvə olan işçi qüvvəsini cəlb etməklə fəaliyyətə başlayır. Sahibkarın bilavasitə rəhbərliyi altında işçi qüvvəsi əmək vasitələrinin köməyi ilə əmək predmetlərinə təsir göstərir, onları insan təlabatlarını ödəyə bilən formaya salır. Bu zaman son məhsul və xidmətlər istehsal edilmiş olur. İstehsal olunmuş məhsullar bazarda satılıb öz istehlakçılarını tapır. Sahibkar satışdan əldə etdikləri gəlirin bir hissəsini istehsalın əvvəlki qaydada və ya genişləndirilmiş şəkildə davam etdirilməsinə digər hissəsini isə şəxsi istehlaka sərf edir. Bu proses daim təkrar olunur. İstehsalın və ya biznesin təşkili ilk baxışdan sadə görünə bilər. Lakin bu heç də belə deyil. Sahibkar bazar iqtisadiyyatının əsas qanunları olan tələb, təklif, rəqabət və qiymət qanunlarının tələbləri ilə hesablaşmalıdır. O, istehsal ünsürlərinin əldə olunması və istehsal prosesinin təşkili zamanı habelə istehsal etmiş olduğu məhsulları bazara çıxararkən, bazar qanunlarının tələblərini nəzərə almalıdır. O, bu qanunların tələblərinə əsaslanaraq seçmiş olduğu istehsal sahəsində gözlənilən mənfəəti qabaqcadan planlaşdırmalıdır. Beləliklə, sahibkar milli iqtisadiyyatda istehsalın təşkilinin onun səmərəliliyinin yüksəldilməsinin, iqtisadi artımın təmin edilməsinin əsas iştirakçısıdır. Azərbaycan hökumətinin müasir şəraitdə qeyri-maddi aktivlərin uçotunun əsas xüsusiyyətləri və auditi iqtisadi siyasətinin İstehsal fəaliyyəti və əsas istehsal ünsürləri 91 əsas istiqamətlərindən biri məhz sahibkarlıq fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün əlverişli hüquqi iqtisadi mühitin yaradılmasıdır. Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|