Urganch davlat pedagogika instituti aniq va amaliy fanlar fakulteti fizika-matematika va texnologik ta

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI


ANIQ VA AMALIY FANLAR FAKULTETI
FIZIKA-MATEMATIKA VA TEXNOLOGIK TA’LIM KAFEDRASI


Texnologik ta’lim yo‘nalishi
222 guruh talabasi
Iskandarova Momajonning
Umumiy psixologiya fanidan


MUSTAQIL ISHI

Mavzu: Muloqat psixologiyasi

Reja:
1.Muloqat tushunchasi
2. Muloqot shaxslararo munosabatlar

1.Muloqat tushunchasi
Muloqot - bu ikki yoki undan ortiq kishilar orasidagi affektiv baholovchi xarakterda va bilish bo’yicha ma’lumot almashinishidan iborat bo ’lgan o ’zaro ta'sir etishdir"- deb ta'kidlanadi.
M.G.Davletshin rahbarligida chop etilgan "Psixologiya" qisqacha izohli
lug’atida muloqotga quyidagicha ta'rif beriladi: muloqot- ikki yoki undan ortiq
odamlaming o ’zaro bir-biriga ta’sir etishidir,

Muloqot tushunchasini kommunikasiya tushunchasidan farqlash lozim. "^kommunikasiya-tirik va o ’lik tabiatdagi tizimlar o ’rtasida axborot almashinuvini anglatadi. Hayvonlar o ’rtasidagi signallar almashinuvi, insonning texnik vositalar bilan aloqa qilishi, bularning barchasi kommunikasiyaga misol bo’ladi. Muloqot faqat insonlar o ’rtasida amalga oshirilishi mumkin. Muloqotning inson hayotidagi ahamiyati beqiyosdir. Inson bolasi aynan boshqalar bilan muloqotda, munosabatda bo’lish jarayonida shaxsga aylanib boradi. Muloqot orqali inson ijtimoiy tajriba va madaniyatni egallab boradi

Muloqotning quyidagi vazifalari ajratib ko’rsatiladi.
S Aloqa o ’matish vazifasi - suhbatdoshni aloqaga kirishish uchun
tayyorlash;
S lnformasion vazifa - suhbatdosh bilan muayyan ma'lumotlar, fikrlar va
rejalami almashish;
S Faoliyatga undash - suhbatdoshni biror harakatni bajarishga stimullashtirish;
S Koordinasion vazifa - suhbatdosh bilan hamkorlikdagi faoliyatni tashkil
etish va uni amalga oshirishda harakatlami muvofiqlashtirish;
'S Tushunishni ta'minlash vazifasi - suhbatdoshning fikrlari va
hissiyotlarini tushunish;
S Amotiv vazifasi - suhbatdoshda muayyan hissiyotlami uyg’otish hamda
ulami o ’zgartirish;
S Munosabat o ’rnatish - munosabatlar tizimidagi shaxsiy o ’m ini,
mavqeini aniqlash;
S Tafsir koyrsadsh - suhbatdoshning xulq-atvori shaxsiy xususiyatlari
maqsadlari va ustanovkalarini o ’zgartirish.
Kommunikativ jarayonda qo’llaniladigan bir necha belgilar tizimi mavjud.
Ular verbal kommunikasiya (nutq orqali) va noverbal (nutq bilan b o g ’liq
bo’lmaydigan belgilar orqali) kommunikasiyadir.
>/Verbal kommunikasiya. Inson nutqi belgilar tizimi sifatida qo’llaniladi.
Nutq - inson tomonidan qo’llaniladigan tovush signallari yoki yozma belgilardan iborat bo’lib, ular orqali muloqotdan olingan ma'lumot qayta ishlanadi, saqlanadi va uzatiladi. U jarayon til orqali amalga oshiriladi. Til so’z belgilari tizimi bo lib,
muloqot jarayonida psixik faoliyat mahsuli bo’lib yuzaga keladi.
Noverbal kommunikasiya vositalariga yuz ifodasi, mimika, ohang, pauza, poza (holat), ko’z yosh, kulgu va boshqalar kiradi. Bu vositalar verbal kommunikasiya - so ’zni to ’Idiradi, kuchaytiradi va ba’zan uning о ’mini bosadi. Bolgariarda boshni qimirlatish y o ’q degani, ruslamiki teskarisi bo ’ladi. Turli yosh guruhlarida noverbal kommunikasiya vositasi turlicha bo’ladi. Masalan, bolalar k o ’pincha kattalarga ta'sir etish, ularga o ’z qoqish va kayfiyatlarini o ’tkazishda y ig ’idan vosita sifatida foydalanadilar. Axborotni so ’z bilan bayon etishning mazmuni ya maqsadiga noverbal kommunikasiya vositalarining mos kelishi muomala madaniyatining bir turidif.
V Noverbal kommunikasiyaga belgilaming optik-kinetik tizimi kirib, ularga
jestlar (cp ’l harakatlari), mimika (yuz harakatlari) va pantomimika (qo’l, oyoq, tana
harakatmri) kiradi.
Muloqot jarayonida
inson xulq-atvorining muayyan obraz va modellari shakllanib, keyinchalik ular insonning ichiga kiradi. Shaxsning tafakkuri, olamni va o ’zining obrazini tahlil qilish hamda baholash qobiliyati muloqot jarayonida shakllanadi. Mazkur muammoga atroflicha baho bergan polshalik psixolog Ye.Melibruda quvidagilarni talddlaydi:
"Muloqot shaxslararo munosabatlar da biz uchun havodek ahamiyatga egadir".
Muloqot o ’ta murakkab jarayon bo’Iganligi sababli ungayagona to ’g ’ri ta'rifhi berish juda mushkul. Shuning uchun odatda muloqot tushunchasining mazmuni uning ayrim tomonlariga urg’u berish orqali ta'riflanadi.
A) muloqot - hamkorlikda faoliyat ehtiyoji bilan taqazolangan aloqa o ’matish va uni rivojlantirish jarayoni.
B) muloqot - sub'ektlarning belgilar tizimi orqali o ’zaro ta'sirlanishuvi.