Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

4.4.1-chizma. Benchmarketing turlari
Ichki benchmarketing: tashkilotlarda shaxslar yoki tashkilot ichida 
guruhlar o ‘rtasida amaliyot va ish faoliyatini taqqoslash.
Tashqi benchmarketing: tashkilotning ish faoliyatini sanoatdagi 
yoki tarmoqdagi boshqa raqobatchilar bilan taqqoslash.
Benchmarketing tahlili jarayoni o ‘z navbatida 6 ta komponentdan 
tashkil topgan:
• Muammoli joylam i aniqlash
• 0 ‘xshash jarayonlarga ega tarmoqlami aniqlash
• Tegishli sohalarda lider kompaniyalami aniqlash
• Choralar va eng yaxshi amaliyotlami aniqlash uchun tadqiqotlami 
o ‘tkazish
• Eng samarali faoliyat k o ‘rsatayotgan kompaniyaga tashrif 
buyurish
• Rivojlanish uchun strategik rejalami tavsiya qilish.
76

---

Benchmarketing tahlili orqali biznes egalari o ‘z raqobatchilarining 
eng yaxshi amaliyotlarini q o ila s h orqali o ‘z kompaniyalarining ish 
faoliyatini oshirishi mumkin.
Amerikalik olim Peter Druker marketing va innovatsiya o ‘rtasidagi 
bog‘liqlikni quyidagicha izohlaydi:
"Biznesning faqat ikkita vazifasi mavjud: marketing va innovat­
siya". Peter Druker marketing va innovatsiyalami kompaniyaning 
muvaffaqiyatlari uchun muhim asos deb qaragan31. Buning sababini 
tushuntirish uchun marketingning maqsadi va rolini innovatsion nuqtayi 
nazardan chuqurroq o ‘m atish yetarli. Marketing o ‘z oldiga sotish 
hajmini oshirish vazifasini qo ‘yadi. Undagi asosiy e ’tibor mijozlarga va 
bozorga yo ‘naltirilgan; barcha mahsulotlar, xizmatlar va jarayonlar 
iste’molchilar va foydalanuvchilaming ehtiyojlariga mos kelishi kerak.
Innovatsion marketing haqida fikr yuritishimizdan oldin biz avvalo 
innovatsiya haqida tushunchaga ega bo ‘lishimiz lozim. Innovatsiya za­
monaviy m a’noda yangi g ‘oya, ijodiy fikrlaming qurilma yoki usul 
shaklida ifodalanishidir.
Innovatsion marketing yangi mahsulot va xizmatlami bozorda mu- 
vaffaqiyatga erishishga yordam beradigan barcha innovatsion boshqaruv 
tadbirlarini qamrab oladi. Innovatsion marketingning haqiqiy vazifasi va 
missiyasi bozor muvaffaqiyatiga erishishdir, shu sababli innovatsion 
marketing innovatsiya jarayonida ju d a muhim rol o ‘ynashini isbotlashni 
hojati yo‘q. Innovatsion marketing k o ‘pgina vazifalami, xususan, 
mijozlar va bozorga yo ‘naltirilganligi bilan bog‘liq bo‘lgan va yangi 
mahsulot yoki xizmatni muvaffaqiyatli sotish imkonini beradigan barcha 
faoliyatni o ‘z ichiga oladi. Innovatsion jarayonning dastlabki bosqichida 
innovatsion marketing kelajakdagi va yangi bozor imkoniyatlarini iden- 
tifikatsiyalashga va mijozlar ehtiyojlariga qaratilgan tadqiqotlarga yor­
dam beradi:
• M uayyan bozor segmentlarida yoki mahsulot toifalarida mijozlar 
talablariga javob berish. Bu muayyan innovatsion loyihada mavjud 
bo‘lgan ehtiyojlar bilan bir qatorda, kelgusidagi ehtiyojlami kutish va 
buning natijasida yangi innovatsion potensiallami yaratishdan iborat.
• Bozom ing jozibadorligi, bozordagi hajmi, yangi mahsulotlar 
uchun potensial va boshqalar kabi bozor salohiyatini o ‘matish.
31https://w w w .peterdruckerofficial.com
77

---

Innovatsion marketingda asosiy vazifa - mahsulot yoki xizmatni 
doimiy ravishda sotish va mahsulotning yashash siklini boshqarish bilan 
shug'ullanish. Bu ichki va tashqi marketingni ham o ‘z ichiga oladi:
Birinchi qadam 
sifatida kompaniyaning o ‘z xodimlari yangi 
innovatsiyalarga ishonch hosil qilishlari kerak, chunki bu mahsulotni 
bozorga chiqarishning yagona y o ii.