Urganch davlat universiteti

Zamma (pish, pesh).  Bu  belgi arab  tili  grammatikasida  «damma» deb  ham 

nomlanadi.  Fors-tojik  tilida  esa  “pish”,  “pesh”  deb  yuritiladi.  Bu  harakat  qisqa 

“u” unli tovushini ifodalaydi.  

Shuningdek,  bu  harakat  arab  tilidan  o„zlashgan  so„zlar  ustiga  qo„yiladi. 

Umid, ustoz, ustixon kabi so„zlar zamma qo„yilgan alif  bilan yoziladi.  

Tashdid  so„z  o„zagida  ikki  undosh  tovush  yonma-yon  kelganda,  ulardan 

bittasi  yozilib,  uning  ustiga  qo„yiladi.  Bu  belgi  tushgan  undosh  tovush  shiddat 

bilan, ikkilantirilgan holda talaffuz etiladi. Tashdid «ikkilantirish», «kuchaytirish» 

degan  ma‟nolarni  bildiradi.  Asosan  arab  va  fors  tilidan  o„zlashgan  so„zlarda 

qo„llaniladi. 

Ligaturalar.  Eski  o„zbek  yozuvi  alifbosi  tartibidagi  kof,  gof,  lom 

harflaridan  so„ng  alif  yozilsa,  bu  harflar  o„zaro  bog„lanib,  o„ziga  xos  bo„lgan 

---

17 

 

qo„shaloq  harfiy  qo„shilmalar  hosil  bo„ladi.  Bunday  hol  ligaturalar  deb  ataladi. 

Xattotlik san‟atida kof va gofning alif bilan qo„shilib yozilgan shakli kof alif deb 

ataladi va ular mana bu shaklda yoziladi:   اگ اک 

Kof harfining dumaloq qismi dol harfiga o„xshagani sabab kotiblar uni «kofi