Uslubiyat haqida umumiy tushuncha

Yosh Tadqiqotchi Jurnali 
ISSN: 2181-3132 
Vol. 1 No. 4 (2022) 
scientific journal impact factor 4.7 
So‘zlashiv uslubi. Kundalik hayotda, ko‘cha-ko‘yda, maktabda, jamoat joylarida kishilarning 
fikr almashish jarayonida qo‘llaniladigan nutq uslubi.Bu uslub adabiy va oddiy so‘zlashuv 
uslublariga bo‘linadi. Ma’lum adabiy til me’yorlariga qat’iy amal qilingan,tartibga solingan uslub 
adabiy so‘zlashuv uslubi,adabiy til me’yorlariga har doim ham amal qilinavermaydigan erkin 
muloqot shakli oddiy so‘zlashuv uslubidir. So‘zlovchi bu uslubda nutqiy vositalarni tejashga, ya’ni 
qisqartirishga harakat qiladi. So‘zlashuv nutqidagi sodda gaplar ko‘pincha fe’l bilan ifodalangan 
kesimning yo‘qligi bilan xarakterlanadi.
– 
Dars ikkinchidan ( bizning darslarimiz ikkinchi sentabrdan boshlanadi). 
Ba’zan so‘zlashuv uslubida shevaga xos so‘zlar, qo‘pol so‘zlar kuzatiladi, bu so‘zlovchining 
madaniy nutqda oqsoqlanishidan darak beradi. 
Badiiy uslub: Ma’lum bir voqelikni badiiy tasvir vositalari orqali ifodalovchi, shu yo‘l bilan 
tinglovchiga estetik ta’sir etuvchi uslub.Badiiy uslubning o‘ziga xosligi shuki, unda adabiy tilning 
barcha imkoniyatlarini o‘z ichiga olishi, o‘zbek shevalari, kasb-hunarga doir leksik birliklar, 
bugungi kunga kelib iste’moldan chiqqan tarixiy so‘zlar qahramonlar nutqi orqali namoyon bòladi.
Mahmudxo‘ja Behbudiyning “Padarkush”dramasidan parcha 
Domla: – Shariat ilmi va zaruriyati diniya bilmoq uchun boyvachchani o‘qutmak , albatta, sizga 
lozimdur. 
Boy: – Shariat ilmini o‘qutmakni lozim bilmayman, chunku ani mufti yo imom va muazzin 
qilmoqchi emasman. Azbaski, davlatim anga yetar. 
Ilmiy uslub: Til birliklarining fan doirasida ,ilmiy bayon jarayonida ishlatilishi bu uslubning 
shakllanishiga asos bo‘ladi. Ilmiy uslubda ham fikr aniq bo‘lishi kerak.Ilmiy uslubning janr 
xususiyatlari ham mavjud. Monografiya, risola, darslik, o‘quv qo‘llanmasi, ma’ruza matni, referat 
kabilar shu janr ko‘rinishlari. Daliliy ma’lumotlar asosida chiqarilgan ilmiy xulosalarga asoslangan
fikrni aniq izchil shaklda bayon qiluvchi uslub ilmiy islub deyiladi. Ilmiy uslub ikki guruhga 
bòlinadi. 1)sof ilmiy uslub 2) ilmiy-ommabop uslub. 
Ilmiy uslubga misol: 

---

555